Ekonomistlerin Analiz Araçları Mıchael A. Leeds | Peter von Allmen Spor Ekonomisi FIFTH EDITION 2. Bölüm Ekonomistlerin Analiz Araçları Mıchael A. Leeds | Peter von Allmen

Derste Öğreneceklerimiz Ticaret kartlarının fiyatını açıklamak için temel arz ve talep modelinin kullanımı Takımlar, kazanmak için oyuncularının yeteneklerini nasıl tahsis ettiklerinin tanımlanması Tekel ve tam rekabetin farkını ayrıt edilmesi ve bilet fiyatlarına uygulanması Profesyonel sporun kökeninin açıklanması

2.1 Arz ve Talep Kullanacağımız ilk modeldir. Modeller önemli gerçeğin birçok faktörden izole edilerek basitleştirilmiş versiyonlarıdır. Spor Ekonomisinde çok sayıda model kullanılır. Arz ve talep, üretici ve tüketicilerin piyasa teşviklerine nasıl tepkiler verdiklerini gösterir. Mal ve hizmetlerin değerinin ne olacağı, ne kadar üretileceği arz-talep mekanizması ile belirlenir.

Mickey Mantle ve Hank Aaron

Mickey Mantle ve Hank Aaron Mickey Mantle (1931-1955), The Mick. New Yok Yankee forması giymiş merkez saha oyuncusu. İlk kademede savunma görevi yapar. Beysbol tarihinin iki eliyle vuruş yapan en iyi oyuncusudur. Hank Aaron (1934 -) Hammer : 21 yıl Milwaukee Braves forması giymiştir. Geliş geçmiş en iyi “home run” yapan oyunculardan biridir ve bu konuda rekorları vardır. Her iki sporcu da 100 yılın en iyi beysbol takımında yer almaktadır.

Talep Yasası Bir malın fiyatı ve talep miktarı ters yönlü ilişkilidir, ceteris paribus Fiyat arttıkça, tüketiciler diğer ürünlere yönelirler. Ucuz olan diğer mallardan daha çok alırlar Daha fazla ürün satın alabilirler.

Şekil 2.1.

Talep Kanununun Nedenleri İkame etkisi: beysbol kart fiyatları düştükçe tüketiciler diğer mallardan (futbol kartları, karikatür kitapları) daha az alırlar. Gelir etkisi: Beysbol kart fiyatları düştükçe tüketici daha fazla beysbol kartı alabileceği gibi daha fazla hokey kartı da alabilir. Yani satın alma gücü artmıştır.

Arz Yasası Bir malın fiyatı ve arz miktarı doğru yönlü ilişkilidir, Fiyat (ödül) arttıkça, arz edilen miktar da (faaliyet) artar. Örnek: beysbol kart arzı Şekil 2.2

Şekil 2.2 Fiyat Kart miktarı

Denge Piyasada denge arz ve talebin kesiştiği yerde gerçekleşir (Şekil 2.3) Fiyat dengenin üzerindeyse arz fazlası (artık) oluşur. Fiyat dengenin altındaysa talep fazlası (kıtlık) oluşur.

Şekil 2.3 Fiyat Fiyat Kart miktarı Kart miktarı Arz fazlası Talep fazlası

Talebi Değiştiren Faktörler Tüketici geliri - normal mal (+) ve düşük mal (-) Diğer malların fiyatları İkame mallar (+) ya da tamamlayıcı mallar (-) Tüketicinin zevkleri Piyasadaki tüketici sayısı (+) Tüketicinin beklentileri

Arzı Değiştiren Faktörler Girdi Fiyatları (-) Teknoloji (+) Vergiler (-) Doğal afetler v.b. (-) Arz edenlerin beklentileri

Şekil 2.4 fiyat fiyat Kart miktarı Kart miktarı Talep Arz Maliyetlerde Gelirde artış İkame malların fiyatında azalış Teknolojide Gelişme Kart miktarı Kart miktarı Talep Arz

Şekil 2.5: Vergilerin Arza Etkisi fiyat vergi vergi Kart miktarı

Arz ve Talep Elastikiyeti Üreticilerin ve tüketicilerin fiyat değişimlerine karşı verdikleri satış ve alış kararlarının derecesini/şiddetini ölçmeye yarayan kavram elastikiyettir. Arzın ve Talebin fiyat elastikiyeti= %∆Q / % ∆P - Sıfır elastik (e=0) - Tam elastik (e=∞) - Birim elastik (e=1) - İnelastik (0<e<1) - Elastik (1<e< ∞)

Şekil 2.6: Arz Elastikiyeti fiyat Kart miktarı

Şekil 2.7: Sıfır Elastik Arz fiyat Kart miktarı

Şekil 2.8: Bireysel Talep ve Piyasa Talebi fiyat piyasa Kart miktarı

Şekil 2.9: Kart Fiyatı Paradoksu Kart miktarı Kart miktarı

Uygulama 1955 yılında Bowman Company, çeşitli kartlar basmaya başlar. Bunlardan biri de Beysbol kartlarıdır. 1955’ten 1999’a gelindiğinde Mantle kartları 900 dolar iken Aaron kartları 200 dolardır. Mickey Mantle kartı Hank Aaron kartından neden daha pahalıdır? Her iki kart arzının da aynı olduğunu varsayalım Mickey Mantle kartlarına olan talep 3 nedenden daha fazladır: gelir, tüketici sayısı ve zevkler.

Mantle için tüketici sayısının fazlalığı Üç Değişkenin Etkisi Mantle için tüketici sayısının fazlalığı İnsanların takımdaki yerli oyuncuları daha fazla tercih ettiğini varsayıyoruz. Mantle kariyerini NY gibi büyük bir takımda Aaron ise Milwaukee & Atlanta gibi küçük takımlarda geçirmiştir. NY tüketicilerinin geliri daha yüksektir. “Zevkler”: Ayrımcı tüketiciler Mantle’yi beyaz olduğu için tercih ediyor olabilirler.

Fiyat Tavanı ve Karaborsanın Faydaları Michigan State ve Ohio State derbisinden (futbol) önce Michigan Üniversitesi öğrencileri bir ellerinde bilet diğer ellerinde kalem satış yapıyorlar. Bilet satışının bir koşulu var: Kalem de almak! Bu davranışın sebebi biletlere uygulanan fiyat tavanı politikasıdır. Fiyat tavanı, bir malın çıkabileceği en üst fiyatıdır.

Fiyat Tavanı ve Karaborsanın Faydaları Fiyat tavanı 2 sorun yaratır: - Bilet için bir talep fazlası ortaya çıkar. - Biletler için en yüksek pahayı biçenin bileti satın alacağının garantisi yoktur. Bu durumda karaborsaya yol görünür.

Şekil 2.11: Fiyat Tavanı ve Karaborsa P (fiyat) Fiyat tavanı Q (Bilet miktarı (bin))

Şekil 2.10: Fiyat Tavanı ve Karaborsa Daniel, koyu bir Michigan taraftarı, maçı görmek için 100 tl vermeye hazır. Melanie, şanslı bir taraftar olarak 15 tlye bilet almayı başarmış. (maça biçtiği değer de 15tl) Her ikisi için de avantajlı bir ticaret imkanı var. Örneğin Daniel Melanie’ye 70 tl ödese, Daniel 30 tl, Melanie ise 55tl kazanmış olur. Biletin yanında kalem satışının sebebi budur (Çünkü açıktan bilet satmak yasaktır)

2.3 Piyasa Yapıları İktisatta piyasalar “rekabetçi” varsayımıyla incelenir ancak profesyonel sporlar rekabetçi değildir. Bu bölümde hem rekabetçi hem de rekabetçi olmayan piyasa modelleri gözden geçirilecektir. Bu basit modelden hareketle kulüplerin bilet fiyatı politikalarını inceleyebiliriz.

Sporun Çıktısı Spor endüstrisinde çıktıyı tarif etmek ve ölçmek zordur. Üretime odaklanırsak, çıktı oyundur. Çünkü takımlar kullandıkları girdilerle sezon boyunca oyun üretirler. Gelir bakımından yayın hakları, biletler çıktı olarak kabul edilir. Takım popülaritesi bakımından ise çıktı galibiyetler ya da galibiyet yüzdesidir.

Tam rekabet Tam rekabette, üreticilerin fiyatları etkileme gücü sınırlıdır. Rekabetçi fiyatı verili olarak alır; fiyat marjinal geliri temsil eder (P=MR) (Şekil 2.12) Tam rekabetçi, diğer üreticiler gibi, çıktının MR = MC olduğu yerde karını maksimize eder (Figure 2.13)

Şekil 2.11 P (fiyat) P (fiyat) Patates miktarı Patates miktarı Piyasa arz ve talebi) Firma talebi

Şekil 2.12 Fiyat Çıktı miktarı

Tekel Bu piyasada benzersiz bir ürünün tek bir üreticisi vardır. (piyasa gücü) Üreticinin karşı karşıya kaldığı talep eğrisi negatif eğimlidir. Marjinal gelir eğrisi (MR ) negatif eğimlidir ve talebin altında yer alır (MR<P) Bir birim daha satabilmek için, tekelci önceki birimleri sattığı fiyatı düşürmek zorundadır.

Şekil 2.13 Fiyat Bilet miktarı milyon

Uygulama Colorado Rockies’in Bilet Fiyatları MC eğrisi L biçimindedir. İlave koltuğun marjinal maliyeti neredeyse sıfırdır. Kapasitenin sınırına ulaşıldığında, ilave koltuk koymak olanağı yoktur, maliyet sonsuzdur. Kar maksimizasyon miktarı bir paradoks yaratır: Düşük kapasite (Şekil 2.14)

Şekil 2.14 P (fiyat) Bilet Miktarı milyon

Bazı Takımlar yok Satar Şekil 2.16 Blackhawks ve White Socks arasında bir karşılaştırma sunuyor White Sock Broncos gibi fiyat uygular Blackhawks’ın stadı çok küçüktür ve yüksek fiyat uygular Herhangi bir takım kapasiteden fazla bir taleple karşı karşıya ise bu durum söz konusudur.

Şekil 2.15 P (fiyat) P (fiyat) Q Q (Oyun (Oyun başına bilet sayısı)

Bir Diğer Paradoks: Sabit Maliyetler Bir takım, oyuncusuyla, şimdi ödediğinden daha fazla maaşla bir sözleşme imzalarsa, bilet fiyatlarını da artırabilir mi? Yani, bilet fiyatları nasıl belirlenir: MC ve MR’nin kesiştiği yerde Maaşlar arttığında, biletlerin MC’si artar mı? Maaşlar sabit maliyeti temsil eder, o nedenle MC’yi etkilemez.

Yüksek Bilet Fiyatları Şekil 2.16 yüksek bilet fiyatlarının yüksek MR’den kaynaklandığını göstermektedir. Yüksek MR’nin sebebi de yüksek taleptir. Yeni bir oyuncu, bir yıldız, sözleşme imzaladığında, takımın bilet talebi artar ve takım daha yüksek bilet fiyatı uygulayabilir.

Şekil 2.16 P (fiyat) Sezon başı bilet

2.4 Profesyonel Spor ABD’de Beysbol, Birleşik Krallıkta futbol 1800’lerin sonlarında gelişmiştir. Bu durumu açıklamak için marjinal analizi kullanıyoruz. Optimal kararlar marjinal fayda ve MC’nin kesiştiği yerde sağlanır.

Profesyonel Sporun Tarihi Britanya’da futbol “kamu” okullarında başladı ABD’de beysbol erkekler kulüplerinde başladı Nüfusun sporu izleme ve katılma maliyetini üstlenebilecek kesimleri genişledikçe sporun popülaritesi de arttı İşçi sınıfı katılımı sporun profesyonelleşmesine yol açtı

Geleneksel Ekonomiler MU,MC L MC MU Zamanınızın tamamı üretime ayrılıyor yoksa – öleceksiniz Boş zamanın MC’si hayli yüksek olur Tüm boş zaman seviyelerinin MU’sunden daha fazladır Optimal boş zaman miktarı sıfırdır

Sanayi Devrimi Verimlilik arttı MU,MC Q MC MU Verimlilik arttı 18. yüzyılın sonunda hayat standartları yükseldi Boş zamanın MC’si azaldı Orta sınıf genişledi Optimal boş zaman miktarı pozitif hale geldi.