HAZIRLAYAN: ASENA AKBULUT

İŞLETMELERDE KURULUŞ KARARI VE KURULUŞ YERİ

I-İŞLETMELERİN KURULUŞUNA İLİŞKİN YATIRIM KARARININ OLUŞUMU 1-İşletmelerin Kuruluş Kararlarında Başlıca Aşamalar A- Yatırım Düşüncesi B- Yapılabilirlik (Fizibilite) Araştırmaları C- Yapılabilirlik Projesi(ön proje) D- Değerlendirme ve Yatırım Kararı E- Kesin Proje F- Projenin Uygulanması G- İşletmeye Geçiş Aşaması

Yatırım düşüncesinin oluşmasındaki etkenler: A-YATIRIM DÜŞÜNCESİ Bir işletme kurulmadan önce, en başta belli bir alanda, belli bir çapta üretim yapma düşüncesinin girişimcilerin kafasında oluşması gerekir. Yatırım düşüncesinin oluşmasındaki etkenler: Talebin artması Büyüme eğilimi Maliyet düşürme çabası Yeni mal Teknolojik yenilikler ve uygulanması

B-YAPILABİLİRLİK (Fizibilite)ARAŞTIRMALARI Proje düşüncesi belirlendikten sonra, ayrıntılı ve kesin araştırmalara girişilmeksizin, yeterli bilgileri sistemli çözümlemelere uygun biçime getirmek gerekir. Yapılabilirlik Projesinin Amaçları a. Pazara ilişkin yeterli ve öz bilgiler sağlamak b. İşletmenin büyüklüğü ve kuruluş yerine ilişkin seçim yapmak c. Yatırımın büyüklüğünü ve dış kaynak gereksinmesini belirlemek d. Özendirme önlemlerinden yararlanılacaksa DPT gibi ilgili kuruluşlara yapılabilirlik projesini sunmak e. Projenin gerçekleşmesinden sonra çıkacak olumsuzlukları önceden görüp, önlem almak

B-Yapılabilirlik Projesi Araştırmaları A- Ekonomik Araştırmalar 1- Pazar araştırmaları 2- İstem kestirimleri 3- İşletme büyüklüğünün ve kapasitesinin saptanması 4- Kuruluş yerinin seçimi B- Teknik Araştırmalar 1. Üretim süreci ve teknoloji seçimi çalışmaları 2 .Teknik maliyet çalışmaları C- Finansal Araştırmalar D- Yasal Araştırmalar E- Örgütsel Araştırmalar

C-YAPILABİLİRLİK PROJESİ (Ön Proje) Araştırmalara dayanılarak yapılan bu proje bir ön inceleme niteliğindedir ve yatırım düşüncesinin gerçekleştirilebilme olasılığını ortaya koyar. Kesin projeye kaynaklık eder.

D-DEĞERLENDİRME VE YATIRIM KARARI Yapılabilirlik raporu, ayrıntılı olarak projeye ilişkin tüm bilgileri içerir ve yatırım değerlemesine ilişkin önemli bir göstergedir. Değerlendirmeler sonucunda, yatırım kararı verilir ya da yatırımdan vazgeçilir. Ön proje iki yönden değerlendirilir. 1-Girişimci Yönünden Kârlılık girişimci için değerlendirmede ana ölçüttür. 2-Toplumsal Yönden Tüm ekonomiye sağladığı katkının düşünülerek yatırım kararı verilir.

E- Kesin Proje Proje kabul edildikten sonra kesin proje biçimine dönüştürülür. Bu aşama, projenin somutlaştırılması ve ayrıntılarının belirlemesini içerir.

F-Projenin Uygulanması(Yatırım) İşletmeye geçiş aşamasıdır. Bu aşamada Arsa alımı Yapım Donanım Araç gerecin alımı Montaj Proje ve mühendislik tasarımlarının oluşumu Eğitim gerçekleşir.

G-İşletmeye Geçiş Aşaması Yatırım projesinin uygulanması aşaması bitirilmesi sonra, deneme üretimine geçilmesi son aşamada gerçekleşir. Deneme üretiminde malın Nitelik Nicelik Maliyetlerinin uygunluğu denetlenir.

II-İŞLETMELERİN KURULUŞ YERİNİN BELİRLENMESİ İşletmelerin yerleşeceği alanın seçimi, tüm işletmelerin karşı karşıya kaldığı ve çözmek zorunda olduğu bir sorundur. Kuruluş yeri sorunu yalnızca işletmelerin ilk kuruluşlarında değil büyüme, pazarların değişmesi, arz kaynaklarının değişmesi gibi çeşitli nedenlerle yerleşim alanının değiştirilmesi sırasında ortaya çıkar.

Kuruluş Yerinin Seçilmesinde Etkili Olan Başlıca Etkenler İşletmelerin kuruluş yeri seçimindeki seçenek aşamaları 1.Aşama Belli bir ülkede belli bir bölge seçmek 2.Aşama Seçilen bölgede belli bir nokta saptamak 3.Aşama İşletmeyi oluşturup, üretime geçebilecek düzeni kurmak.

DAMLA GÖRMEZ

Kuruluş Yeri Seçimindeki Etkenler A- Hammadde B- Ulaştırma(Taşıma) C- Pazara Yakınlık D- İnsan Gücü(Emek) E- Enerji ve Yakıt F- Su G- İklim Koşulları H- Artıkların Atılması I- Özendirme Önlemleri J- Öteki Etkenler

HAMMADDE Malın belli bir bölümünün oluşmasına katkıda bulunan girdiler hammadde, öbürleri ise yardımcı madde ya da malzeme adını alır. Hammaddeler iki çeşit olabilir 1-Doğrudan ham olarak elde edilen işlenmemiş maddeler. Örneğin; tarımsal ürünler ve ham petrol. 2- Belli endüstriler için son ürün olan kimyasal maddeler ve işlenmiş deri gibi yarı bitmiş mallar. Bunlar başka endüstriler için hammadde olarak kullanılır.

ULAŞTIRMA (TAŞIMA) Hem girdiler açısından hem de çıktılar açısından ulaştırmanın önemi bulunmaktadır. İşletmenin kullanacağı girdilerin, istenen nicelik ve nitelikte, istenen zamanda ve yerde bulundurması, ayrıca fiyatlarının ve ödeme koşullarının uygun olması ulaşım olanaklarıyla doğrudan bağlantılıdır.

Taşımada temelde beş yol kullanılır; Demiryolu Karayolu Denizyolu(Suyolu) Boru Hattı Havayolu Günümüzde hızlı ve yoğun ulaşımın önem kazanması, ağırlığın karayolu, demiryolu ve havayolu taşımacılığına verilmesini gerektirmiştir. Ürünleri özel taşıma olanakları gerektiren işletmeler, bu olanakların bulunduğu yerlere yerleşirler.

Pazara Yakınlık İşletmelerin kuruluş yeri seçilirken, işletmeyi pazara bağlayan ulaştırma sistemi ve taşıma ücretleri gözönüne alınmalıdır. Ulaştırma sisteminin yetersizliği ya da taşıma ücretlerinin yüksekliği nedeniyle, işletme, kuruluş yeri olarak mallarının satılacağını umduğu pazarlara yakın bir yer seçmek zorunda kalabilir. Pazar seçiminde gözönünde alınacak etkenler: Ulaştırma sistemi Taşıma ücretleri Satış sonrası müşteriye ulaştırılacak Bakım- onarım hizmetleri

İnsangücü (Emek) İşgücünün büyüklüğü İşgücünün becerisi İşletme için eğitimli beceri kazanmış işletmenin amaçlarına yönelik olarak çalışacak insan gücü yaşamsal önemde ve pahalı bir üretim ögesidir. İşgücünün kuruluş yerini etkileme dereceleri İşgücünün büyüklüğü İşgücünün becerisi Ücret düzeyleri Sendikalaşma derecesi Çalışanların işe karşı tutumu

Enerji ve Yakıt Bölgedeki enerji olanakları, kuruluş yeri kararlarında önem taşır. Kömür ya da elektrik enerjisi sağlama olanakları, maliyetler, enerjinin sürekliliği kararları etkiler. Enerji gereksinmesi sanayiden sanayiye değişim gösterir.

Su Yer seçimine etkisi bakımından su sağlanması bazı endüstri dallarında en başta gelen etken olmaktadır. Önem derecesi değişmekle birlikte her canlı gibi her işletmenin de suya gereksinmesi vardır ve susuz yerde endüstri kurulamayacağı açıktır.

İklim Koşulları İklim koşulları işletmede çalışanların sağlığını çalışma yeteneğini üretkenliğini etkiler; ayrıca ısı derecesi, nemlilik derecesi ve bunların değişme derecesi ve çabukluğu da işletmelerin üretimlerini doğrudan etkiler. Bir işletmenin daha verimli çalışması belli iklim koşullarına bağlıysa, bu durumun yer seçiminde gözönünde tutulması gerekir.

Arsa Seçimi(Konumluluk Yeri) Konumluluk yeri seçiminde Ulaştırma Enerji, su ve artıkların en az maliyet giderleriyle sağlanabilmesi Rüzgarların yönü Kent merkezlerine Yakınlık-uzaklık faktörleri göz önüne alınmalıdır.

Organize Sanayi Bölgeleri ve Sanayi Siteleri Belli bölgelerde yol, su, elektrik, kanalizasyon, PTT, sağlık ve eğitim merkezleri, ar-ge büroları gibi çeşitli alt yapı ve temel hizmetlerin önceden gerçekleştirilmiş olması, işletmelerin kuruluşlarını kolaylaştırmaktadır. Organize sanayi bölgeleri, kurucular bakımından üç yönde gelişebilmektedir: Merkezi devlet, yerel yönetimler ya da ticaret odası, sanayi odası gibi kuruluşlarca kurulabilir. Özel ve kamu kuruluşlarınca ortak oluşturulur. Özel yatırımcılar ya da arsa sahiplerince kâr amacıyla kurulabilir.

Hizmet İşletmelerinde Kuruluş Yeri A-Toptancı İşletmelerin Kuruluş Yeri Kuruluş yeri seçiminde gözönünde tutulması gereken noktalar Perakendeci mağazalara yakınlık Ulaşım ağına yakınlık Toplanma bölgelerine yakınlıktır

B- PERAKENDECİLERİN KURULUŞ YERİ Perakendecilerin yerleşim etkenleri 1. Yaya trafiği 2. Bulunulan bölgenin gelişme olanakları 3. Araba park olanaklarının elverişliliği 4. Alış veriş merkezlerine ve toplanma bölgelerine yakınlık 5. Rakip işletmelere yakınlık 6. Mağazanın kirası ya da satış fiyatı 7. Kent içinde ya da kent dışında kalma isteğidir

C- SERVİS VE BÜROLARIN YERLEŞİMİ Garaj ve servis istasyonları, lokantalar, kuru temizleyiciler, güzellik salonları, berber gibi hizmet işletmelerinin de yerleşim sorunları vardır. Geniş anlamda düşünüldüğünde perakendeci işletmeler için geçerli olan yerleşim etkenleri, bu işletmeler için de geçerlidir.

SORULAR Yatırım düşüncesinin oluşmasındaki etkenler nelerdir? İşletmelerin kuruluş yerinin belirlenmesi nasıl gerçekleşir? Kuruluş yeri seçimindeki etkenler nelerdir? En uygun kuruluş yerinin belirlenmesindeki ölçütler nelerdir?

KAYNAKLAR Milli Eğitim Web Sitesinde Yer Alan Açık Öğretim Lisesi “Girişimcilik 1 (Hazırlayan: Yaşar KÜŞÜM – Muhammet KIRKAYAK)” Ders Notlarından Derlenmiştir (Ziyaret Tarihi: 01/02/2010).  http://fizibilite.nedir.com/#ixzz3pnHPdWiy https://tr.wikipedia.org/wiki/Fizibilite http://www.yeniisfikirleri.net/fizibilite-calismasi-nasil-yapilir/

SON