ÖRGÜT KURAMININ UYGULAMADAKİ YERİ Örgüt kuramı, örgütleri etkin bir şekilde yönetebilmemiz için gelecekte ne olabileceğini olduğu kadar geçmişte ne olduğunu da açıklamamıza yardımcı olur.

Konular Bir örgüt, hızlı değişen bir çevrede rakipler, müşteriler, devlet ve alacaklılar gibi dış çevre unsurlarına nasıl uyum sağlayabilir ya da bunları nasıl kontrol edebilir? Örgütün etkinliği için hangi stratejik ve yapısal değişimler gereklidir? Örgütün yaşamını tehdit eden, etik açıdan yanlış yönetim uygulamalarından nasıl kaçınılabilir?

Konular Yöneticiler, büyük ölçek ve bürokrasi sorunlarıyla nasıl başa çıkabilirler? Yöneticiler politika ve gücü nasıl kullanmalıdır? Örgüt içi çatışma nasıl yönetilmelidir? İnovasyonu desteklemesi için ne çeşit bir şirket kültürü gereklidir ve bu kültür yöneticiler tarafından nasıl şekillendirilebilir?

Mevcut Zorluklar Dünya her zamankinden çok daha hızlı değişiyor ve yöneticiler, örgütlerini yeni ihtiyaçlara uyum sağlamak için doğru konumlandırmakla sorumlu. Yöneticilerin ve örgütlerin karşı karşıya oldukları bugünün bazı güçlükleri;

Küreselleşme Yoğun Rekabet Sıkı Etik İnceleme Piyasaya Hızlı Yanıt Verme İhtiyacı Dijital İş Yeri Artan İşgücü Çeşitliliğidir

Bölümün Amacı Bu bölümün amacı, günümüzün örgütlerini ve örgüt kuramını anlamaktır. Örgüt kuramı, bilim adamları tarafından örgütlerle ilgili yapılan sistematik araştırmalar sonucu geliştirilmiştir.

ÖRGÜT NEDİR? Tanım Örgütler, (1) belirli hedeflere yönelik, (2) faaliyetleri bilinçli bir şekilde yapılandırılmış ve koordine edilmiş ve (3) dış çevre ile bağlantılı (4) sosyal varlıklardır.

Çok Uluslu Örgütlerden Kâr Amacı Gütmeyen Örgütlere Kâr amacı gütmeyen kuruluşların finansal kaynakları, ürün veya hizmet satışlarından değil, devlet ödenekleri, hibe ve bağışlardan oluşmaktadır.

Örgütlerin Önemi İstenen hedeflere ve sonuçlara ulaşmak icin kaynakları bir araya getirirler. Verimli bir şekilde mal ve hizmet üretirler. Yeni buluşların gerçekleşmesine olanak sağlarlar. Modern üretim ve bilgi teknolojilerini kullanırlar.

Değişen çevreye uyum sağlarlar ve aynı zamanda da bu çevreyi etkilerler. Sahipleri, müşterileri ve çalışanları icin değer yaratır. Çalışanların motivasyonu, koordinasyonu, etik ve çeşitlilik gibi zor konuları yönetirler.

ÖRGÜT TASARIMININ BOYUTLARI Yapısal Boyutlar Biçimsellik Derecesi Uzmanlaşma Derecesi Hiyerarşi Merkezileşme Derecesi Profesyonelleşme Personel oranları

Örgüt Bağlamsal Boyutlar Kültür Kullanılan Teknoloji Çevre Hedefler ve Strateji Ölçek Kullanılan Teknoloji Bağlamsal Boyutlar

ŞEKİL 1.5 Ana Paydaşlar ve Örgütten Beklentileri Performans ve Etkinlik Çıktıları ŞEKİL 1.5 Ana Paydaşlar ve Örgütten Beklentileri

ÖRGÜT KURAMI VE TASARIMININ EVRİMİ Örgütsel tasarım araştırmalarından elde edilen yaklaşımlar, örgütsel hayatın kalitesini iyileştirmek kadar örgütsel etkinlik ve verimliliği artırmada da yöneticilere yardımcı olur.

Tarihsel Perspektif Bu başlık altında, verimlilik ve örgüte bakış açısı ile klasik yaklaşımın yanı sıra çalışan ihtiyaçları ve çevrenin rolü gibi yeni konulara vurgu yapan diğer yaklaşımları da inceleyeceğiz. Kendi referans çerçevenizi anlayabilmeniz için kitabınızda sayfa 23 ’te yer alan “Hangisine Daha Uygunsunuz?” anketini doldurunuz.

Çevrenin Etkisi Durumsallık, bir şeyin bir başka şeye bağlı olması anlamına gelir ve örgütlerin etkin olabilmeleri için yapıları ve dış çevrelerindeki koşullar arasında “iyi bir uyumun” olması gerekir.

ŞEKİL 1.6 Bir Örgütün Beş Temel Bileşeni ÖRGÜTSEL YAPILANDIRMA Mintzberg’in Örgütsel Yapıları ŞEKİL 1.6 Bir Örgütün Beş Temel Bileşeni

ŞEKİL 1.7 Mintzberg’in Örgüt Tipleri a. Girişimci Yapı b. Teknik Bürokrasisi c. Profesyonel Bürokrasi d. Bölümlere Ayrılmış Biçim e. Adrokrasi

Çağdaş Tasarım Fikirleri Yirminci yüzyılın büyük bölümünde yöneticilerin örgütlerle ilgili düşüncelerine, dünyanın iyi işleyen bir makine gibi çalıştığını öne süren Newtoncu bilim rehberlik etti.48 Çevre düzenli ve öngörülebilir olarak algılandı ve yöneticilerin görevi istikrarı devam ettirmekti. Bu düşünce yapısı Endüstri Devrimi dönemi için oldukça uygundu. 49 Büyüme, örgütsel başarının temel ölçütüydü.

ÖĞRENEN ÖRGÜTE KARŞILIK ETKİLİ PERFORMANS

ŞEKİL 1.8 İki Örgüt Tasarımı Yaklaşımı Dikey Yapı Değişmez Kültür Rekabetçi Strateji Resmî Sistemler Rutin Görevler Mekanik Sistem Tasarımı Durağan Çevre Verimli Performans

Hizmet Performansında Örgütsel Değişim Şekil 1.8 DEVAMI Hizmet Performansında Örgütsel Değişim

ŞEKİL 1.8 İki Örgüt Tasarımı Yaklaşımı Yatay Yapı Uyum Sağlayıcı Kültür İş Birliği Strateji Paylaşılan Bilgi Güçlendirilmiş Roller Doğal Sistem Tasarımı Çalkantılı Çevre Öğrenen Örgüt

Dikeyden Yatay Yapıya Geleneksel olarak en yaygın örgüt yapısı, faaliyetleri aşağıdan yukarıya doğru gruplandırılmış olandır.

Rutin Görevlerden Güçlendirilmiş Rollere Görev dar bir anlatımla; bir kişiye verilmiş işin bir parçası olarak tanımlanır.

Biçimsel Denetim Sisteminden Bilgi Paylaşımına Öğrenen örgütlerde, bilgi farklı bir amaca hizmet eder. Örgütün geneline yayılmış bilgi paylaşımı, örgüt faaliyetlerinin optimum düzeyde gerçekleşmesini sağlar.

Rekabetçi Stratejiden İşbirlikçi Stratejiye Geleneksel olarak örgütler, etkin performansa ulaşmak için tasarlanır; strateji, tepe yöneticiler tarafından formüle edilir ve örgüte empoze edilir.

Katı Kültürden Adaptif Kültüre Öğrenen bir örgütte kültür; açıklığı, kaliteyi, sürekli iyileştirmeyi ve değişimi teşvik eder. Örgütteki bireyler, her şeyin birbiriyle nasıl uyum içinde olduğu ve örgütün çeşitli parçalarının birbirleriyle ve çevreyle nasıl bir etkileşim içinde olduğu gibi konularla yani sistemin tümüyle ilgilidirler.

KİTABIN KAPSAMI Örgüt kuramı, yönetim ya da örgütsel davranış konularından nasıl farklılaşır?

ŞEKİL 1.9 Örgütsel Analiz Düzeyleri Analiz Düzeyi ŞEKİL 1.9 Örgütsel Analiz Düzeyleri

Kitabın Planı Kısım 1 Örgüt Kuramı ve Tasarımına Giriş BÖLÜM 1 Örgüt Konusuna Giriş Kısım 2 Örgütsel Strateji ve Yapı BÖLÜM 2 Raporlama İlişkilerinin Düzenlenmesi BÖLÜM 3 Strateji ve Etkililik

Kısım 3 Dışsal Faktörler ve Tasarım Kısım 4 Örgütsel Süreçlerin Yönetimi BÖLÜM 4 Örgütler Arası İlişkiler BÖLÜM 5 Küresel Örgüt Tasarımı BÖLÜM 6 Çevrenin Etkisi Bölüm 7 Örgütsel Çatışma ve Politika BÖLÜM 8 Örgütsel Karar Verme BÖLÜM 6 Kurumsal Kültür ve Değerler BÖLÜM 6 Kurumsal Kültür ve Değerler Kısım 5 İçsel Faktörler ve Tasarım Bölüm 11 Bilgi ve Kontrol Süreçleri Bölüm 12 Örgüt Büyüklüğü ve Yaşam Döngüsü Bölüm 11 Bilgi ve Kontrol Süreçleri

Bölüm Planı Örgütlerin tasarım ve yönetimi ile ilgili ön plana çıkarılması gereken konular, bölüm boyunca Evrak Çantası kısmında vurgulanmaktadır. Her bir bölüm, içeriğinde geçen önemli kavramların gözden geçirildiği ve açıklandığı, Konunun Esasları kısmı ile son bulmaktadır.

KONUNUN ESASLARI Bu bölümde kitap içeriğinde yer alan tüm esaslardan sadece 2 tanesine yer verilmiştir. Kargaşa ve karmaşıklık günümüz örgütlerinde istikrar ve öngörülebilirlik özelliklerinin yerini almıştır. Küreselleşme, yoğun rekabet, sıkı etik denetimler, piyasaya hızlı tepki verme ihtiyacı, dijital iş yeri ve artan iş gücü çeşitliliği, yöneticilerin ve örgütlerin karşı karşıya oldukları zorluklardan bazılarıdır.

Örgüt tasarımına ilişkin yaklaşımlar zaman içinde farklılaşmıştır Örgüt tasarımına ilişkin yaklaşımlar zaman içinde farklılaşmıştır. Yöneticiler, tarihsel bir bakış açısıyla yaklaşarak ve ancak temel örgütsel biçimleri anlayarak örgütleri daha iyi tanıyabilirler. Örgütün beş temel bileşeni; teknik çekirdek, tepe yönetim, orta kademe yönetim, teknik destek ve yönetsel destektir. Bu parçaların farklı şekillerde bir araya gelmesiyle oluşan beş örgüt türü ise; girişimci yapı, teknik bürokrasi, profesyonel bürokrasi, bölümlere ayrılmış biçim ve adokrasidir.