Dr. Kağan Çubukçu Veteriner Hekim Kanatlı Üretiminde Bulaşıcı Hastalıkların Sosyo-Ekonomik Etkileri ve Değişen Biyogüvenlik Stratejileri Dr. Kağan Çubukçu Veteriner Hekim II.Yumurta zirvesi 5-8 Kasım 2015 Antalya

Global Problem: Açlık Açlık 100% öldürücüdür Yetersiz beslenme 100% güçsüz bırakır Üretkenliğin azalması Hastalıkların artışına sebep olur Yetersiz gıda = gelişen ülkelerdeki başlıca sağlık sorunudur Gıda yetersizliğinden ölümler > savaşta ölenler + sıtma + verem + AIDS Her gün 25,000 ölüm= Yılda 9 milyon = İzmir ve Ankaranın toplam nüfusu

Artan Dünya Nüfusu Bölgelere göre 2010 ve 2050 yılındaki tahmini dünya nüfusu X 1000 Toplam

2050 de 9.6 milyar insanı beslemek için ihtiyaç duyulan gıda artışı

2050 YILINDAHAYVANSAL GIDA IHTIYACI

Kanatlı Üretiminin Mevcut ve Gelecekteki Zorlukları Zorlu global rekabet Yem maliyetlerinde sürekli artış Gıda güvenliği, hayvan refahına ilişkin sosyal, politik ve tüketici algılarındaki değişiklikler Kanatlı ürünlerinin insan tüketimi için güvenliği Antibiyotik uygulamalarında sınırlamalar Hayvan refahına ilişkin endişeler Beslenme kaynaklı çevresel sorunlar (Dışkı ile atılan azot ve fosfora bağlı çevresel etkiler) Yeni yasal düzenlemeler Var olan, yeni ve öngörülmeyen bulaşıcı yada bulaşıcı olmayan hastalıkların ortaya çıkması

Kanatlı hastalıklarının etkileri Üretim kaybı Fiyat ve pazar etkisi Ticaret Gıda güvenliği ve beslenme İnsan sağlığı ve çevre

Bulaşıcı hastalıklar ve işletme kayıpları? Yüksek ölüm oranları Düşük üretim performansı Daha az yumurta Yüksek yem dönüşümü Düşük kalitede ürünler Tedavi Ek aşılamalar Dekontaminasyon

Hayvan Sağlığı Etkileri Hastalık etkisi İnsan tepkilerinin etkisi Kayıplar Harcamalar ve reaksiyonlar Görünen kayıplar Görünmeyen kayıplar İlave maliyetler Gelir kaybı Tedavi Aşı Zaman Ürünlere ek işlemler uygulanması Ölümler Gelişme geriliği Düşük kaliteli ürünler Verim kayıpları Tedarik problemleri Canlı kanatlı fiyatlarında ve hayvansal ürün fiyatlarında artış İnsan sağlığı harcamaları Pazar sorunları

Salgın özellikte bulaşıcı hastalıkların olası ekonomik domino etkisi Gelir kaybı Iş gücü kaybı Banka baskıları İş daralmaı Vergi azalması Düşük yaşam kalitesi Işçi çıkışı Hayvan girşinin azalış Satışın azalması

Gıda güvenliği ve diğer zoonotik hastalıklar Dünyadaki yaygınlığı ve kontrol edilmesindeki güçlükler nedeni ile Salmonella dünya üzerinde en fazla sorun oluşturan kanatlı zoonozudur

Antibiyotik kalıntı sorunları ve antibiyotik dirençli mikroorganizmalar Bakteri ve diğer mikroorganizmalar bir ya da birden fazla antibakteriyel ajana direnç göstermesidir Neden olan faktörler: Antibiyotiklerin insan ve veteriner amaçla yanlış, yaygın ve aşırı kullanımı (tedavi edici ve büyütme faktörü) Mikroorganizmanın doğal değişimi ►çapraz direnç

Yeni enfeksiyon etkenlerinin ortaya çıkmasına sebep olan faktörler Hastalık etkenin yapısındaki değişiklikler Daha hassas kanatlılar Bakım idare uygulamalarındaki değişiklikler

Enfeksiyonların lokal yayılmasında etkili olan faktörler Bölgesel yoğunluk Kümes yoğunluğu Orijini bilinmeyen kanatlıların işletmeye alınması Sürüler arası kısa bekleme süreleri Multi-age (farklı-yaşta) sistem Bulaşık materyallerin işletme içine alınması Kemirgen ve böcek/sinek istilası Yetersiz temizlik ve dezenfeksiyon Ziyaretçiler için yasaklama ya da biyogüvenlik tedbiri aldırılmaması (çiftlikte fazla insan trafiği, çiftlikten çiftliğe gezen çalışanların çalıştırılması)

Hastalık etkenlerinin taşınmasında başlıca yollar 1. Kümes hayvanları 2. Diğer evcil ve yabani hayvanlar 3. İnsanlar 4. Ekipmanlar 5. Taşıt araçları 6. Hava 7. Su 8. Yem

Bulaşıcı hastalık kontrolü yaklaşımları İyi bakım-idare Biyogüvenlik Aşılama Tedavi İnorganik Koruma Organik

Biyogüvenlik Etkin ve en düşük maliyetli hastalık koruma metodudur. Çiftliklerin fiziksel yerleşimi ile başlar. Çalışanların ve ziyaretçilerin eğitimi önem taşır Çiftliğin tamamındaki faaliyetleri içerir

Biyogüvenlik uygulamalarındaki sınırlayıcı sorunlar Yapısal eksiklikler Kısıtlı kaynaklar (para/insan/zaman) Çok fazla insan ve taşıt hareketi Sınırlı biyogüvenlik bilgisi Hastalıklara karşı farklı kişisel duyarlılıklar

Biyogüvenlik Bileşenleri I. Çiftlik yerleşimi ve tasarımı II. Çiftliklere ulaşımın sınırlandırılması III. Temizlik ve dezenfeksiyon IV. Personel hijyen V. Kanatlı dışkılarının idaresi VI. Ölü hayvanların yok edilmesi VII. Yem ve su sanitasyonu VIII. Pest kontrol IX. Eğitim

Göçmen kuşların göçü sürecinde çitflik biyogüvenliği Avian influenzanın olası bulaşma yolları: Yabani kuşlar Bulaşık çiftlikler ile temiz çiftlikler arasındaki çalışanların hareketleri Ekipman paylaşımları Bulaşık çiftlikler ile temiz çiftlikler arasındaki temizlik ve dezenfesiyonu yapılmayan araçların trafiği Kümeslerin içinde kemirgen ve kuş varlığı Hava yolu ile virus taşınımını içeren çevresel faktörler

Göçmen kuşların göçü sürecinde çiftlik biyogüvenliği Çiftlikte yüksek hijyenik standartların uygulaması Yabani kuşları çiftlik alanından uzak tutucu uygulamaları Su birikintilerini ve besin kaynaklarını yok edilmeli Çöpler kapalı tutulmalı Yuva yada tünekleri yok edilip delikler tıkamalıdır Diğer kanatlı işletmelerini ziyaret edilmez Yabani kuşların barındığı göllerden uzak durulmalıdır Ölü yada hasta yabani kuşlara dokunulmaz Avcılıktan sakınma, hobi ya da süs amaçlı kuşlar bulundurmamak

Göçmen kuşların göçü sürecinde çiftlik biyogüvenliği Açıkta depolanan suların kullanımı risktir Şehir suyu ya da derin artezyen suları tercih edilmelidir Yemler kapalı sistemde tutulmalıdır

Multiage sistemlerde biyogüvenlik Multi-age sistemler genellikle ekonomiktir ancak bulaşıcı hastalıkların yeni gelen sürülere bulaşmasına sebep olan bir sistemdir Türkiyedeki yumurtacı işletmelerin çoğu multi-age sistem Multi-age sistemde bazı patojenlerin barınmasını sağlar (mycoplasma, salmonella, ILT, dış parazitler) Hastalık bir kez girdiğinde çiftlikten elimine edilmesi oldukça zordur. Verim, korunma ve tedavi kayıpları 0.003 sent($)/yumurta 0.79 ($)/tavuk/yıl

Salgınlarda Kriz Süreci-ilk 24 Saat Salgının etkilerinin yönetimi Salgın öncesi Konfirmasyon Bulaşıcı Salgın zaman Gri zon

Zaman önemlidir!!! C B A A. İyi Planlama ve Uygulama Vaka sayısı A Teşhis Geçen zaman A. İyi Planlama ve Uygulama B.Yetersiz planlama ve gecikme C. Yetersiz Planlama-gecikme ve uygulamalarda yetersizlik

Şap hastalığı salgını, İngiltere

Salgında İlk 24 saat Hastalığa işaret eden sürüdeki, belirtilerin gözlemlenmesi Hastalığa işaret eden üretim verilerinin değerlendirilmesi Şüpheli durumların dahili raporlanması İdari prosedürleri oluşturmak Veterineriniz ile iletişim İlgili resmi otorite ile iletişim ve gizlilik Karantina tedbirleri uygulanması Personel ile iletişim

Salgında ilk 24 saat Konfirmasyon değerlendirilir Bütün insan ve araç hareketlerini durdurulur Enfekte kümeslere ve bu kümeslerden ayrılan insanlar, hayvanlar ve ürünleri ve diğer materyalleri belirlenir Acil tedbirlerin hızla alınması için ilgili sorumlularla hızlı bilgi aktarımını başlatılır