Çağ Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku I Yrd. Doç.Dr. Sami Doğru

Kaynak:Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, 2010 Devlet Şekilleri (5-6. Hafta) Kaynak:Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, 2010

Devlet Şekilleri Devlet’in amacı; - Başlangıçta : İçte ve dışta dirlik ve düzeni sağlamaktı. - Liberalizm döneminde: Özgürlüğün bir parçası olan eşitlik adına, “düzenleyici” ve “koruyucu” duruma geçmiştir. - Güdümlü ekonomi döneminde: “Müdahaleci devlet” niteliğini kazanmıştır.

Devlet Şekilleri Devlet’in amacı; - II. Dünya savaşı sonrası: Marksizmin de etkisiyle “sosyal devlet” olmaya başlamış, - Günümüzde: Küreselleşmenin ve buna bağlı olarak “özelleştirme”nin de etkisiyle devlet küçülmeye başlamış, “insan haklarının” korunması devlet üstü güvenceye ulaşmıştır.

Devlet Şekilleri Günümüzde sayısı 193 olan (Ekim 2013) devletler, “şekilleri” bakımından çeşitli tasniflere tabi tutulmuştur. (http://www.un.org/en/members/index.shtml

Karma Yapılı Devletler Devlet Şekilleri 1. Ayırım 2. Ayırım Monarşi Üniter Devlet Karma Yapılı Devletler Cumhuriyet Bileşik Devlet Tek Yapılı Devletler

Devlet Şekilleri (Monarşi ve Cumhuriyet) Leon Duguit’ye göre bir devlette eğer devlet başkanı, bu makam veraset usulüyle geliyorsa bu devletin şekli monarşi, yok eğer başka bir usulle geliyorsa cumhuriyettir. Bu tanımlamada cumhuriyet ile monarşi birbirinin karşıtıdır.

Devlet Şekilleri (Monarşi ve Cumhuriyet) Devlet başkanının seçimle yahut zor kullanarak işbaşına gelmesinin bir önemi yoktur. Hükûmet ister tek bir kişiye verilsin, ister bir topluluğa verilsin, veraset yoksa söz konusu devlet bir cumhuriyettir. Duguit; - Monarşinin mutlak veya despotik olabileceğini kabul ettiği gibi, - Cumhuriyetin de mutlak veya despotik olabileceğini kabul etmektedir.

Devlet Şekilleri (Monarşi ve Cumhuriyet) - Saltanat haklarının sınırlanmasına göre, * Mutlak Monarşi, * Meşruti Monarşi olarak ikiye ayrılır. - Hükümdarın tahta geçiş biçimine göre; * İrsi Monarşiler, * Seçimli Monarşiler olarak ikiye ayrılır.

Devlet Şekilleri (Mutlak Monarşi) Monarşi sözcüğü dilimize Fransızca monarchie kelimesinden girmiştir. Monarchie kelimesi ise Yunanca “tek şef” anlamına gelen monos archos kelimelerinden türemiştir. Monarşi, etimolojik olarak, “tek kişinin yönetimi” anlamına gelmektedir.

Devlet Şekilleri (Mutlak Monarşi) Mutlak Monarşi: Hükümdarın saltanat haklarının kanuni bir sınırlandırmaya tabi tutulmadığı monarşi türüdür. *Ancak mutlak monarşiyi, despotizm ile karıştırmamak gerekir. Monarşik bir hükümet tek kişinin, ama önceden konulmuş ve tespit edilmiş kanunlara göre yönettiği bir hükümettir.

Devlet Şekilleri (Mutlak Monarşi) Despotizmde, kuralı ve kanunu olmayan biri, her şeyi kendi iradesiyle yönetir. Günümüzde Avrupa’da mutlak monarşi kalmamıştır. Ama Suudi Arabistan, Burunei Sultanlığı ve Swaziland Krallığı örnek gösterilebilir. Mutlak monarşiden meşruti monarşiye ilk önce 1689 yılında İngiltere’de geçilmiştir. Bizde de 1876 Kanuni Esasi ile meşruti monarşiye" geçilmiştir.

Devlet Şekilleri (Meşruti Monarşi) Fransızların “sınırlı monarşi” veya “anayasal monarşi” dedikleri şeye Türkçe’de “meşruti monarşi” denmektedir.

Devlet Şekilleri (Meşruti Monarşi) Meşruti Monarşi: Hükümdarın saltanat haklarının kanuni olarak sınırlandırmaya tabi tutulduğu monarşi türüdür. Hükümdarın yanında devlet iktidarını onunla paylaşan bir organ, bir parlamento vardır. Hükümdar ve bu organlar yetkilerini anayasadan alırlar.

Devlet Şekilleri (Meşruti Monarşi) Bu nedenle bu tür monarşilere “parlamenter monarşi”/“anayasal monarşi” de denmektedir. Meşruti monarşilerde hükümdar dahil, her organın yetkisini sınırlayan anayasa kuralları vardır.

Devlet Şekilleri (Meşruti Monarşi) Avrupa’da XIX. yy’dan itibaren mutlak monarşiler yerlerini meşruti monarşilere bırakmaya başlamışlardır. Günümüzde İngiltere, İspanya, Belçika, Hollanda, Danimarka, İsveç, Lüksemburg ve Norveç’te meşruti monarşi vardır.

Devlet Şekilleri (Monarşi) Monarşi, hükümdarın tahta geçiş biçimine göre de ikiye ayrılır: 1) İrsi Monarşiler: Tahtın sahibi veraset kurallarına göre belirlenir: - “Usul-füru (üstsoy-altsoy)” sistemi: En büyük çocuk/en büyük erkek çocuk/ - “Civar (soy)” sistemi:kardeşten kardeşe/amcadan yeğene (ailenin en yaşlı üyesi/ ‘ekber evlat’ (18 2) Seçimli Monarşiler Seçimli monarşi’lerde hükümdar saltanat hakkını seçimle kazanır. Ömür boyu görevde kalır. Ölünce seçim yapılmaz çocuğu tahta çıkar.

Devlet Şekilleri (Monarşi) Seçimli monarşi: Böylece seçimli monarşi irsî monarşiye dönüşür. Tahta irsen geçecek kimsenin bulunmayışı veya birden fazla kişinin bulunması durumlarında devletin ileri gelenlerinin oyuna başvurulur. - Örneğin, Romanya ve Bulgaristan Osmanlı hâkimiyetinden ayrıldıklarında kendilerine bir kral seçmişlerdi.

Devlet Şekilleri (Monarşi) Interregnum Yasağı : Bir monarşide kral ölünce saltanat kesintiye (fetret) uğramaz. Veraset ilkeleri gereğince saltanat kime geçiyorsa otomatik olarak ve kendiliğinden geçer. Kralın fonksiyonlarını yerine getiremeyecek olduğu döneme niyabet denir. Bu dönemde kendisine naip denen bir kişi veya niyabet konseyi kralın yetkilerini onun adına kullanır.

Devlet Şekilleri (Monarşinin Değeri) Monarşiler demokrasiye aykırı devlet şekilleri değildir. Bunun için kral siyasette aktif rol oynamaktan çekilmeyi kabullenmiş olmalıdır. Kral siyaset-dışı, devletin devamlılığının sembolü, ulusal bütünlüğü sağlayıcı bir unsur ve siyasal mücadeleyi yumuşatıcı uzlaştırıcı bir unsurdur.

Devlet Şekilleri (Cumhuriyet) “Cumhuriyet” kelimesi bize Arapça “cumhur” kelimesinden geçmiştir. “Cumhur” toplu halde bulunan halk demektir. “Cumhurî” ise, cumhura, yani “millete, halka mahsus” demektir. Etimolojik olarak cumhuriyet, “halka mahsus şey”, “halka ait olan şey” demektir. O halde, yine etimolojik olarak, devlet şekli anlamında “cumhuriyet”i, “halka ait olan devlet” diye tanımlayabiliriz.

Devlet Şekilleri (Cumhuriyet) Anayasa hukuku doktrininde cumhuriyetin hukuki tanımı üzerinde görüş birliği yoktur: 1. Bazı yazarlar, cumhuriyet kavramını monarşinin karşıtı olarak “dar” anlamda, 2. Diğer bazı yazarlar ise cumhuriyeti demokrasiyle özdeş olarak “geniş” anlamda tanımlamaktadırlar.

Devlet Şekilleri (Cumhuriyet) 1. Dar Anlamda Cumhuriyet: Eğer devlet başkanı bu göreve veraset dışındaki bir usulle geliyorsa, o devlet bir cumhuriyettir. (Duguit) Devlet başkanının seçimle yahut zor kullanarak iş başına gelmesinin bir önemi yoktur. Cumhuriyet ve monarşi birbirinin karşıtıdır.

Devlet Şekilleri (Cumhuriyet) 2. Geniş Anlamda Cumhuriyet: Cumhuriyet sadece monarşinin tersi değil, aynı zamanda demokrasinin de eşanlamlısıdır. (Maurice Haurio) Cumhuriyet seçilmiş yöneticilerin ömür boyu değil, sadece belirli bir zaman içinde görevde kalmasını gerektirir. Cumhuriyet mili egemenliğin en iyi gerçekleştiği hükümet şeklidir, bu nedenle demokrasi ile özdeştir.

Devlet Şekilleri (Cumhuriyet) Bu iki görüşten dar anlamda cumhuriyet tanımını benimsiyoruz. Çünkü mutlakıyet, despotizm ve demokratiklik gibi unsurlar, bir tanım unsuru olarak kullanılamaz. Bunlar monarşinin de cumhuriyetin de özelliği olabilirler.

Demokratik Cumhuriyet Anti-Demokratik Cumhuriyet Devlet Şekilleri (Cumhuriyet) Demokratik Monarşi - Belçika Birleşik Krallık Danimarka Hollanda Demokratik Cumhuriyet Almanya ABD Avusturya Fransa Mutlak Monarşi - Suudi Arabistan Anti-Demokratik Cumhuriyet İran Libya

Devlet Şekilleri Üniter Devlet Bileşik Devlet Merkezi Adem-i Merkezi Devlet Birlikleri Devlet Toplulukları Şahsi Birlik Konfederasyon Hakiki Birlik Federasyon

Üniter Devlet Devletin ülke, millet ve egemenlik unsurları ve keza yasama, yürütme ve yargı organları bakımından teklik özelliği gösterdiği devlet şeklidir. Tek devlet veya basit devlet de denir. Türkiye Fransa İtalya Hollanda Japonya

Üniter Devlet Devletin Unsurlarında Teklik - Üniter devlette, devletin ülkesi tek ve bölünmez bir bütündür. - Millet unsuru da tek ve bölünmez bir bütündür. Milleti teşkil eden insanların millet unsurunu oluşturmalarında din, dil, etnik grup vb. bakımlardan ayrım yapılamaz. - “Toplum”lar veya “cemaatler” temelinde egemenlik yetkilerinin kullanılmasında farklılık yaratılamaz. - Egemenlik de tek ve bölünmez bir bütündür. Tek olan egemenliğin sahası bütün ülkedir.

Üniter Devlet Devletin Organlarında Teklik - Üniter devlette tek yasama organı vardır. Örneğin Türkiye’de tek yasama organı Ankara’da bulunan TBMM’dir. - Üniter devlettin yargı organı da üniter niteliktedir. Bir üniter devlette, birden fazla ceza mahkemesi, birden fazla idare mahkemesi olabilir; ama  iki tane Yargıtay, iki tane Danıştay olmaz.

Üniter Devlet Devletin Organlarında Teklik - Üniter devlette, yürütme organı bakımından esas itibarıyla bir “bütünlük” vardır. Yürütme yetkisi “merkezî idare”de toplanır. * Ancak, İdare organının tekliği mutlak nitelikte değildir. * Bu bakımdan, üniter devletler, 1) “Merkezî üniter devlet” ve 2) “Adem-i merkezî üniter devlet” olmak üzere ikiye ayrılabilir.

Üniter Devlet 1) Merkezi Üniter Devlet: Devletin dışında başka kamu tüzel kişisinin bulunmadığı ve bütün devlet faaliyetlerinin merkezden yürütüldüğü devlet şeklidir. Ancak, merkezi yönetimin ağır işleyişini ortadan kaldırmak, “yetki genişliği ilkesi“ uygulanır. Bunun için tüm ülkeye yayılmış “merkezi idarenin taşra teşkilatı” teşkil edilmiştir. 1982 Anayasasına göre Türkiye’de “illerin idaresi ‘yetki genişliği’ esasına dayanır”.

MERKEZİ İDARE (DEVLET İDARESİ) T.C İDARİ YAPISI YERİNDEN YÖN.KURULUŞLARI MERKEZ (BAŞKENT) TEŞKİLATI - Cumhurbaşkanı - Bakanlar Kurulu - Bakanlıklar - Yrd. kuruluşlar - Danıştay - Sayıştay - MGK - Diğerleri TAŞRA TEŞKİLATI - İller - İlçeler - Bucaklar YER YÖNÜNDEN (MAHALLİ İDARELER) HİZMET YÖNÜNDEN (KAMU KURUMLARI) -YÖK, Üniversiteler -T.R.T - K.İ.T, SGK vb. - Diğerleri T.C İDARİ YAPISI - İl Özel İdaresi - Belediye - Köy KAMU KURUMU NİTELİĞİNDEKİ MESLEK KURULUŞLARI -Barolar -Ticaret,Sanayi Odaları -Diğerleri BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTELER

Üniter Devlet 1) Merkezi Üniter Devlet Bunun uygulaması olarak, il yönetiminin başında olan valilere, değişik hizmet alanlarında, sınırlı da olsa, merkeze danışmadan karar alma imkânı tanınmıştır. Ancak, bu yüksek memurların faaliyetlerinden dolayı ortaya çıkacak sorumluluk merkeze aittir.

Üniter Devlet 2) Adem-i Merkezi Üniter Devlet: Bazı devlet faaliyetlerinin devlet dışındaki kamu tüzel kişileri tarafından yürütüldüğü devlet şeklidir. “Yerinden yönetim ilkesi” de denen “adem-i merkeziyet” ilkesi, kamu hizmetlerinden bir bölümünün merkezi idare teşkilatı ve hiyerarşisi dışında yer alan “kamu tüzel kişileri” tarafından yürütülmesini öngörür.

Üniter Devlet Adem-i merkeziyet a) “Yer yönünden” ve 2) Adem-i Merkezi Üniter Devlet: Adem-i merkeziyet a) “Yer yönünden” ve b) “Hizmet yönünden” olmak üzere ikiye ayrılır.

Üniter Devlet a) “Yer yönünden Adem-i Merkezi Üniter Devlet: “Yerel yönetimler” de denen “yer yönünden adem-i merkeziyet kuruluşları”, belli bir yerde oturanların, yerel ve ortak hizmetlerini karşılamak için merkezi idarenin dışında, devletten ayrı tüzel kişilikleri bulunan, belli bir özerkliğe sahip olan, organları mahalli seçimle işbaşına gelen kamu kuruluşlarıdır. Ör: Belediyeler.

Üniter Devlet b) “Yer yönünden Adem-i Merkezi Üniter Devlet: “Hizmet yönünden yerinden yönetim” de denen hizmet yönünden adem-i merkeziyet kuruluşları, uzmanlık istediği için merkezi idare tarafından yürütülmesi uygun görülmeyen, devletten ayrı tüzel kişilikleri bulunan ve belli bir özerkliğe sahip olan kamu kuruluşlarıdır. Örneğin, üniversiteler, TRT ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları.

Üniter Devlet Bölgesel Devlet Avrupa’da üniter yapılı bazı devletler, yerinden yönetimi daha ileriye götürerek, farklı bir yapıda oluşmaktadırlar. Bölgesel devlet, içinde bölgesel yasama yetkisi dahil bazı önemli yetkilere sahip özerk bölgelerin bulunduğu üniter devlete verilen isimdir. İtalya, Portekiz ve İspanya tipik örneklerdir. Bu ülkelerde bazı bölgelere, klasik yerel yönetim kuruluşlarından farklı olarak, bölgesel yasama iktidarı (norm koyma yetkisi) da tanınmıştır. Keza özerk bölgelerin yetkisi anayasa tarafından da güvence altına alınmıştır.

Üniter Devlet Bu sistemde; Bölgesel Devlet Bu sistemde; - Devletin üniter (tekil) olduğu, bu kapsamda, egemenliğin tüm millete ait olduğu, bölünmez olduğu, - Milliyetleri; * Kendi kültürlerini geliştirme ve koruma hakkına sahiptirler ama * Kendi kaderlerini belirleme yetkisi reddedilir. - Kendi anayasaları yoktur; yani bir kurucu iktidara sahip değildirler. Bölgesel devletlerde (İspanya ve İtalya) tek bir Anayasa vardır; o da ulusal devletin Anayasasıdır. 

Üniter Devlet Bu sistemde; Bölgesel Devlet Bu sistemde; - Özerk bölgelerin ulusal devletin yasama organına bir devlet olarak katılmaları söz konusu değildir. Bu ülkelerdeki Senatolarda özerk bölgeler değil, yine halk temsil edilir. - Özerk bölgelerin işlemleri ulusal devletin denetimine tâbidir. Bu denetim hem hukukîlik, hem de yerindelik bakımındandır. - Bu özellikleri bakımından bölgesel devlet üniter devlete benzemektedir. Denilebilir ki üniter devletin daha ileri aşamasıdır. 

Bileşik Devlet İki veya daha çok devletin sıkı veya gevşek bağlarla birleşmelerinden meydana gelmiş bir devlet çeşididir. Yasama, yürütme ve yargı organlarına sahip ayrı devletler vardır. Birden fazla «anayasa», birden fazla «hukuk düzeni» vardır.

Bileşik Devlet Kendi içinde; 1) “Devlet birlikleri” 2) “Devlet toplulukları” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Bileşik Devlet 1) Devlet Birlikleri: a) Şahsi Birlik, b) Hakiki Birlik

Bileşik Devlet 1) Devlet Birlikleri: a) Şahsi Birlik Hollanda Lüksemburg 1) Devlet Birlikleri: a) Şahsi Birlik İki ayrı devletin, ayrılıklarını koruyarak birleşmesinden meydana gelir. Şahsi birlik, iki veya daha fazla monarşik devletin başına aynı hükümdarın geçmesiyle oluşur. Birliği oluşturan devletler arasındaki tek ortak yön hükümdarın şahsıdır. Ayrı «tüzel kişiliği», ayrı «yasama» ayrı «yürütme» ve «yargı» bulunaktadır. Bu tür birliklere günümüzde örnek yoktur. Ama geçmişte, 1815’ten 1830’a kadar Hollanda ile Lüksemburg arasında şahsi birlik oluşturulmuştur.

Bileşik Devlet 1) Devlet Birlikleri: b) Hakiki Birlik Hakiki birlik, birden fazla devletin, içişlerinde bağımsızlıklarını koruyarak dış ilişkileri bakımından bir devlet oluşturacak şekilde birleşmelerinden meydana gelir. Günümüzde örneği yoktur. Geçmişte Avusturya- Macaristan İmparatorluğu (1867-1918) örnek gösterilebilir.

Bileşik Devlet (Devlet Toplulukları) -İki veya daha fazla devletin bir araya gelmesiyle oluşturdukları bileşik devletlerdir. - “Konfederasyon”, - “Federasyon” olmak üzere ikiye ayrılır.

Bileşik Devlet (Devlet Toplulukları) Peru-Bolivya Konfederasyon: Birden fazla bağımsız devletin, uluslararası hukuki kişiliklerini muhafaza etmek şartıyla, belli bir amaçla, özellikle ortak savunmalarını sağlamak üzere andlaşma ile kurdukları bir devlet topluluğu şeklidir.

Bileşik Devlet (Devlet Toplulukları) Konfederasyonda üye devletlerin ayrılma hakkı vardır. Konfederasyonu teşkil eden devletler bağımsız devlet olarak kalırlar. Konfederasyon bir devlet olmayıp tüzel kişiliği yoktur. Üye devletler üzerinde zorlama gücü yoktur. Tek organı diyet meclisi olup kararları üye devletlerde doğrudan geçerli değildir; üye devlet meclisinde kabul edilmelidir. Ör: - Geçmişte İsviçre Konfederasyonu (1291-1848) - Bazıları «İngiliz uluslar Topluluğu», «Fransız Uluslar Topluluğu» vb. örnekler verilmekte - Geçmişte SSCB’nden sonra Bağımsız Devletler Topluluğu

Bileşik Devlet (Devlet Toplulukları) Avustralya Rusya Federasyon: Kendi içlerinde belli bir özerkliği koruyan iki veya daha fazla devletin, aynı merkezi iktidara tabi olmak suretiyle anayasa ile oluşturdukları devlet topluluğudur.

Bileşik Devlet (Devlet Toplulukları) Rusya Avustralya Federasyon’da: “federal devlet” ve “federe devletler” olmak üzere iki tür devlet vardır. Federe devletlere, “devlet (state)”, “eyalet”, “kanton (canton)”, “Länder” gibi isimler verilir. Bunlar federasyonun “üye birimleri” veya “kurucu birimleri”dir.

Bileşik Devlet (Devlet Toplulukları) Federal Devlet 1) Federal Devletin unsurları; a. İnsan b. Ülke c. Egemenlik

Federal Devlet 2) Federal Devletin organları; a. Yasama: İki ilke var: - Devlet olarak katılma: İki Meclis doğurur. Bu iki meclis de eşit haklara sahip olmalı. İkinci Mecliste eşit temsil olmalı - Eşit temsil: Federal Yasamada eşit temsili gerektirir b. Yürütme: Monist ve düalist olabilir c. Yargı: Federal Yüksek Mahkeme vardır.

Bileşik Devlet (Federasyonun Özellikleri) Almanya Kanada 1. Yetkilerin Yerel Bölüşümü 2. Yetkilerin Güvenceli Bölüşümü (Anayasanın değişikliğinde federe devletlerin rızaları alınır.) a. Federal Devletin Yetkilerini Sayma Usulü b. Federe Devletlerin Yetkilerini Sayma Usulü

Bileşik Devlet (Federasyonun Özellikleri) 4. Yetki Uyuşmazlıklarının Yargısal Çözümü: Federal Yüksek Mahkemenin Mevcut Olması Gerekliliği 5. Federe Devletlerin Federal Yasama Organında Temsili 6. Eşit- İki Meclislilik

Federal Devlet 1) Federal Devletin unsurları; a. İnsan b. Ülke c. Egemenlik: Hem bütün federe devletlerin vatandaşları hem de bütün federal devletin sınırları içinde kullanılır.

Federal Devlet 2) Federal Devletin organları; a. Yasama: - İki meclislilik - Eşit iki meclislilik: Meclislerin yetkileri bakımından - İkinci Mecliste Eşit Temsil b. Yürütme: Monist veya Düalist olabilir c. Yargı: Federal Devlette Federal Yüksek Mahkeme vardır - Federal anayasanın belirlediği sınırlar olabilir: Ör: hükümet şekli vb.

Federe Devlet 2) Federal Devletin organları; a. Yasama: - İki meclislilik - Eşit iki meclislilik - İkinci Mecliste Eşit Temsil b. Yürütme: c. Yargı: -Her federe devlet, diğeriyle eşittir Kendi içinde bağmsızdır Kendine has hukuk düzeni vardı Temel organlarını kendisi belirler. Federal anayasa sınırlama getirebilir. Uluslararası kişiliği yoktur

Federe Devlet 3) Federe Devletler - Her devlet diğeri ile eşittir. - Her devlet içişlerinde bağımsızdır - Her devletin kendine has hukuk düzeni vardır. * İki anayasa ve iki yasal düzen * Federal hukukun üstünlüğü ilkesi - Federe devletlerin uluslararaı kişiliği yoktur

Federe Devlet 4) Federal Devlet ile Federe Devletler Arasında Yetki Paylaşımı Güvenceli bir yetki paylaşımı vardır: Bu paylaşım; - Yazılı ve katı bir anayasa ile olmalıdır: Federal devletin/Federe devletin yetkilerini sayma - Anayasanın değitirilmesine Federe Devlet de katılmalıdır - Yetki uyuşmazlıklarının yargısal çözüm yolu olmalıdır.

Bileşik Devlet (Federal Devletlerin Kurulması) Bütün federal sistemler, bir uzlaşmanın sonucudur. Bu uzlaşma çoğu kez zor gerçekleşiyor; genellikle de kuvvete başvurularak sağlanıyor. Örneğin, İsviçre’de, konfederasyonun, federal bir devlete dönüşmesi, 1847 yılında Kanton’lar arasındaki savaş sonucu olmuştur. SSCB’de, 1917 Devrimi sürecinde, bağımsızlığını ilan eden bölgelerin askeri işgalinden sonra, 1924 Anayasası ile federal yapılı bir devlet oluşturulmuştu. ABD’de 19. yy’ın en kanlı iç savaşlarından sonra federalizm kurumsallaşmıştır.

Bileşik Devlet (Federal Devletlerin Kurulması) Bütün federal sistemler, bir uzlaşmanın sonucudur. Diğer taraftan, federal sistemlerde dengenin sağlanması ve bu yapının korunması zordur. Bu nedenle, bu sistemin geçici olduğu da söylenir. Örneğin, 1947’de iki ayrı toprak parçasından kurulan Pakistan Federasyonu, 1971’de Doğu’nun giriştiği kanlı bir mücadele sonucu bağımsız Bangladeş devletinin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Keza, 1917 yılında kurulan SSCB Federal Devleti 1991 yılında dağılmıştır.

Bileşik Devlet (Federal Devletlerin Kurulması) Federal devletler “birleşme” veya “ayrılma” olmak üzere iki değişik yoldan meydana gelmektedirler. 

Bileşik Devlet (Federal Devletlerin Kurulması) Birleşme yoluyla: Başlangıçta ayrı olan üniter devletler, birleşerek bir federal devlet meydana getirirler. Genellikle önce konfederasyon kurulur. Bu daha sonra federasyona dönüşür. Örnek olarak ABD ve İsviçre gösterilebilir.

Bileşik Devlet (Federal Devletlerin Kurulması) Avusturya Ayrılma yoluyla: Başlangıçta üniter bir devletten, bölge il gibi birimleri ayrılarak federe devlet haline gelirler. Daha sonra bu federe devletler kendi aralarında federal bir devlet oluştururlar. Örnek, Belçika’dır. Başlangıçta bir üniter devlet olan Belçika 1993 yılında federal devlet haline dönüşmüştür.

Federasyon ile Konfederasyon Arasındaki Farklar Kaynak Uluslararası andlaşmayla kurulur Anayasayla kurulur Bağın Niteliği Üye devletler arasındaki bağ akdidir. Anayasal niteliktedir. Ayrılma Hakkı Üye devletler üyelikten çıkabilir Ayrılma hakkı yoktur U.Arası Kişilik Üye devletlerin de var Sadece federal devletin var Dış ilişkiler Üye devletler bağımsızdır Federe devletler federal devlete bağlıdır Zorlama Gücü Konfederasyonun zorlama gücü yoktur Federasyonun zorlama gücü vardır. Vatandaşlık Sadece üye devletlerin vatandaşlığı var Federal+federe vatandaşlık var

Federal Devlet ile Üniter Arasındaki Farklar ÜNİTER DEVLET FEDERAL DEVLET Devlet Sayısı Tek Devlet var Bir federal devlet+birden çok federe devlet var Hukuk Düzeni Tek bir hukuk düzeni var Federal devlet ile federe devletlerin ayrı hukuk düzenleri var Y.Y.Y Organları Tek yasam yürütme ve yargı organı var Federal devlet ile federe devletlerin ayrı organları var Yetki Paylaşımı Merkei idare ile yerinden yönetim arasında kanunla yapılır. Federal devlet ile federe devletler arasında anayasa ile yapılır.