Hazırlayan Tuba YAZICIOĞLU PSİKOLOJİYE GİRİŞ Hazırlayan Tuba YAZICIOĞLU

Psikoloji insan ve hayvan davranışını inceleyen bir bilimdir. PSİKOLOJİNİN TANIMI Psikoloji insan ve hayvan davranışını inceleyen bir bilimdir.

Bilim Bilim, sistematik bilgiler ürünüdür. Bu bilgiler, olayların titizce gözlemlenmesi, ölçülmesi yoluyla, bazen de bilim adamının düzenlediği deneyler aracılığıyla toplanır. Gözlenen olaylar, betimleyici ve yordayıcı genel kanunların veya ilkelerin ortaya konulmasıyla sistematik hale getirilir.

Davranış Önceleri davranış sadece görülebilen ve işitilen her şey olarak yorumlanırken yakın zamanlarda kişinin yaptığı ve herhangi bir yolla ölçülebilen her şeyi kapsayacak şekilde genişletilmiştir.

Hayvan Davranışları Hayvan davranışlarının incelenmesi psikoloğun insan davranışlarını anlamasına yardımcı olur. İnsanlarla yapamayacağınız birçok önemli deneyi insanlara uygulayamayacağımız için hayvanlara yapabiliriz. Yalnız sonuçlar insanlara uygulanacaksa çok dikkatli olunulması gerekmektedir.

PSİKOLOJİNİN ALT DALLARI Klinik Psikolojisi Deneysel Psikoloji Eğitimsel Psikoloji Endüstriyel ve Personel Psikolojisi Okul Psikolojisi Sosyal Psikoloji Gelişimsel Psikoloji Kişilik Psikolojisi Psikometrik Psikoloji Mühendislik Psikolojisi vd.

Psikolojinin eğitim ile kesiştiği nokta eğitim Eğitim Psikolojisinin konu alanını oluşturmaktadır. Eğitim Psikolojisi; bireyin davranışları ve bu davranışları oluşturan nedenleri incelemekte ve elde ettiği verileri eğitim alanında kullanmaktadır.

Okul Psikolojisi Okul psikoloğu testler ve mülakatlar yoluyla bir öğrencinin okulla ilgili sorunlarının nedenlerini anlamaya çalışır.

Sosyal psikoloji Bireyin duygu, düşünce ve davranışlarının başka bireylerin özelliklerinden nasıl etkilendiğini inceleyen bir uzmanlık alanıdır. Temelleri sosyoloji ve psikolojiye dayanır. Bireyin sosyal davranışları, sosyal psikolojinin alanını meydana getiri.

Sosyal psikologlar insanların birbirleri ile nasıl etkileşime girdikleri ve sosyal çevrelerinden nasıl etkilendikleriyle ilgilenirler. Bireyleri, grupları ve grup davranışını, tutumları, önyargıları ve bunların oluşumu ile değişimini incelerler. Arkadaşlık, ikili ilişkiler, çekicilik ve saldırganlık gibi konular üzerinde araştırma yaparlar. Dolayısıyla sosyal psikolojide genellikle doktora derecesi gereklidir ve sosyal psikologlar çoğunlukla akademik ortamlarda çalışırlar. Ancak son yıllarda reklam şirketlerinde, hastanelerde, eğitim kurumlarında, mimarlık ve mühendislik firmalarında ve çeşitli kamu alanlarında araştırmacı-danışman olarak çalışmaktadırlar.

Kişilik Psikolojisi Kişilik psikoloğu bireylerle ilgilidir ve testler uygular. Normal bireyleri anlamaya çalışırlar.

Psikometrik psikoloji Metrik terimi , ölçme anlamına gelen yunanca bir sözcükten gelir. Psikometrik psikoloji psikolojide ölçme bilimi anlamına gelir. Psikometrik psikologlar yeni testler geliştirirler, var olan testlerin kullanışlık derecesine

PSİKOLOJDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

PSİKOLOJİNİN YÖNTEMLERİ 1. BETİMSEL YÖNTEMLER Adından da anlaşılacağı gibi, incelenen herhangi bir nesnenin, olayın, sürecin ya da ilişkinin betimlenmesini sağlar. Buradaki nesne sözcüğü psikolojide, insan ya da hayvan davranışı anlamında kullanılmıştır. Betimleme, kabataslak ve davranımı diğerinden ayırt edecek nitelikte birkaç sözcük olabilir. Bu betimleme, bir kişinin zeka bölümünü belirlediğimiz gibi bazen sayısal olabilir, ya da sözcüklerin karışımından oluşabilir. Bu konuya dair bazı örnekler aşağıdaki gibidir.

a) Gözlem 1. Doğal Gözlem; Bilim dalları yeni kurulduğunda veya yeni alt dallar oluştuğunda, bunların kapsamına giren olayların pek çoğu henüz keşfedilmemiştir. Bilim insanının ilk görevi bu olayları keşfetmektir. Bunun, betimleme amacına hizmet eden bir etkinlik olduğunu artık biliyoruz. Bunun için en uygun yöntem, doğal gözlemdir. • Doğal gözlem canlıların kendi doğal ortamlarında, doğal hâlleriyle gözlenmesini içerir. • Doğal gözlemde, nelerin gözleneceğine ilişkin bir seçim yapılmaz; her davranış gözlenir. • Doğal gözlemde, canlıların davranışlarına hiçbir müdahalede bulunulmaz, davranışlara hiçbir şekilde etki yapılmaz. • Gözlemleri boyunca bilim insanı ayrıntılı kayıtlar tutar.

2. Sistematik Gözlem; Araştırmacının belirli teknikleri kullanarak, gözlem ortamını denetim altına alarak gözlem yapmasıdır. Sistematik gözlemde araştırmacı, görüşme ve gözlem çizelgeleri hazırlayabilir, soru kağıtları ve test gibi araçlardan yararlanabilir.

Katılımlı Gözlem: Bu yöntemle araştırıcı incelemeyi, gözlemlemeyi düşündüğü topluluğun içine girer. Onlarla yaşar, onların örf, adetlerine uyar. Katılımlı gözlemde ne kadar fazla duyu organı kullanılırsa o kadar sağlıklı sonuç alınır.

Gözlemde kullanılan yöntemler: Reaktif ölçümler: gözlenen bireyler, organizmalar, kim tarafından, nasıl gözlendiklerinin farkındadırlar. Araştırıcı denekleri istediği gibi inceleyebilmektedir. Gözlenen deneklerin gözlendiklerinin farkında olmaları araştırma sonucuna olumsuz tesir edebilir. Çünkü gözlendiğinin farkında olan deneklerin davranışlarında doğallıktan uzaklaşmalar görülebilmektedir. Non-Reaktif ölçümler: Gözlenen organizmalar, gözlendiklerinin farkında değillerdir.

b) Testler Psikolojide kullanılan en geçerli ölçüm araçlarıdır. Objektif ve subjektif olmak üzere ikiye ayrılır. Testler genellikle belirli özellikler, davranışlar için kullanılır. Genel yetenek, ideolojiler, inançlar vb. gibi. Testlerden elde edilen bilgilerin bilimsel bir değer arz etmesi için şu iki kriter gereklidir: geçerli ve güvenilir olması. Testin geçerliliği, ölçmeyi amaçladığı objeyi ne kadar ölçebildiğidir. Güvenirliği ise değişik zamanlarda aynı sonuçları vermesi, tutarlı olmasıdır.

c) Anketler Çok yaygın şekilde kullanılan ölçüm araçlarıdır. Uygulanması, kullanılması hiç de kolay olmayan, uzmanlık gerektiren bir iştir. Daha çok alan çalışmalarında kullanılır.

d) Vak’a İncelemesi Biyografiler: Yardımcı olarak kullanılsalar bile fazla geçerlilikleri yoktur. Hatıra defteri vb. Mülakat: Psikolojide kullanılan eski yöntemlerdendir. Mülakatı yapanın uzman olması gerekir. Klinik psikoloji ve danışmanlık psikolojisinde kullanılır.

Klinik Yöntemler Betimsel yöntemin içindedir. Anormal davranışlar gösteren kişiler uygulanır.

2. DENEYSEL YÖNTEMLER Bütün bilimlerin ortak yöntemidir. Bu yöntemi kullanan araştırıcı aşağıdaki hususları düzenler: İncelenen objeyi kendi tanımlar ve yönetir. Araştırmada bazı şartları sabit tutar, bazılarını da değiştirir. Değişkenlerin, obje üzerindeki etkilerini saptar. Değişken: Gözlemden gözleme farklı değerler alabilen objeye denir. Bilimsel bir araştırmada bağımlı ve bağımsız değişken arasındaki ilişki incelenir. Bilimsel bir deney için en az iki değişken olmak zorundadır. Bağımsız Değişken: Araştırıcının kontrolü altındaki değişkendir. Bağımlı Değişken: Bağımsız değişkenden etkilenen değişkendir.

3. İSTATİSTİKSEL YÖNTEM Psikoloji biliminin matematikten faydalanarak geliştirdiği bir yöntemdir. Bu yöntem kendi içinde çeşitlilik gösterir. Testlerin uygulamaları ya da yapılan deneylerden elde edilen verilerin geçerli olup olmadığını tahmin etmek için mutlaka bu yönteme başvurmak gerekir.

a) Korelasyon İki dizi puan ya da ölçüm arasındaki karşılıklı ilişki anlamına gelir. -1 0 +1 şeklinde olur.

b) Farkların Önem Derecesi Testler hiçbir zaman tam güvenilir değildir; bunun için, bir kişinin aynı testten alacağı puanlar zamandan zaman değişebilir. Kontroller hiçbir zaman mükemmel olmadığından denek gruplarını aynı puanları verecek biçimde hiçbir zaman eşleyemeyiz. Bu nedenle puanlamada şansa bağlı değişimler olur. İstatistikçileri şansa bağlı olarak gruplar arasında ortaya çıkabilecek farkların hesabını yapabilirler.

c) Güvenirlik ve Geçerlik Güvenirlik; tekrar edilebilirlik anlamına gelir. Geçerlik; testin ölçmeyi amaçladığı hususla ilgilidir.