İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI Genel İşletme

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmeler, farklı ölçütlere göre değişik biçimlerde sınıflandırılmakta Buna göre;

İşletmelerin sınıflandırılması Ekonomik yapı bakımından Çalışma konuları bakımından Sermaye sahipliği bakımından Tüketici türleri bakımından Ulusal kökenleri bakımından Ekonomik birleşmeler bakımından Hukuki yapıları bakımından

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Ekonomik Yapı Açısından Sınıflandırılması Mal üreten işletmeler Hizmet üreten işletmeler Pazarlama işletmeleri

İşletmelerin Ekonomik Yapı Açısından Sınıflandırılması Mal üreten işletmeler İnsan ihtiyaçlarını karşılamak için, fiziksel nitelikte iktisadi mal üretirler Üretim işletmeleri Çimento fabrikaları Demir çelik fabrikaları Hizmet üreten işletmeler Tüketici ihtiyaçlarını karşılamak için iktisadi malların yanı sıra, elle tutulmayan gözle görülmeyen diğer bir ifadeyle soyut nesneler olan hizmetleri de üreten işletmeler Eğitim Finans Sağlık Havayolu taşımacılığı

İşletmelerin Ekonomik Yapı Açısından Sınıflandırılması Pazarlama işletmeleri Hizmet sağlayan işletmelerdir Hizmet işletmelerinden farkı Daha çok üretim işletmelerinin üretmiş oldukları ürünleri alıp, üzerlerinde fiziksel ve kimyasal anlamda değişiklik yapmadan veya kısmen fiziksel bir değişime uğratarak tüketicilere ulaştıran işletmeler Toptancılar Perakendeciler Komisyoncular

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Çalışma Koşulları Açısından Sınıflandırılması Tarım işletmeleri Sanayi işletmeleri İnşaat sanayi ile uğraşan işletmeler Ticari işletmeler Ulaştırma ve haberleşme işletmeleri Finansal kuruluşlar Serbest meslek ve hizmetler Konut gelirleri sağlayan işletmeler Turizm işletmeleri

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Sermaye Sahipliği Açısından Sınıflandırılması Özel işletmeler Kamu işletmeleri Karma işletmeler Yabancı sermayeli işletmeler

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Sermaye Sahipliği Açısından Sınıflandırılması Özel işletmeler İşletme mülkiyetinin ve sermayesinin tamamı veya büyük bir kısmının özel kişilere ait olduğu işletmeler Kar ve zarar tamamen girişimciye ait Kamu işletmeleri Mülkiyet ve sermayesinin yarısından fazlası veya tamamının devlete ait olduğu işletmeler Amaç, topluma hizmet etmek Karma işletmeler Kamu ve özel sektör işletmelerinin bir araya gelerek ortak sermaye ile kurdukları işletmeler Yabancı sermayeli işletmeler Sermayenin tamamı yabancı girişimcilere ait işletmeler

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Tüketici Tercihlerine Göre Sınıflandırılması En son tüketiciye yönelik Örgütsel tüketicilere yönelik Nihai / örgütsel tüketicilere yönelik

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Ulusal Kökenleri Bakımından Sınıflandırılması Ulusal işletmeler Uluslararası işletmeler Çok uluslu işletmeler

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Ekonomik Birleşmeler Açısından Sınıflandırılması Amacı kar elde etmek olan işletmeler, piyasa koşullarına ayak uydurabilmek adına birleşmeler yoluna gidebilmekte. Böylece Kar elde edebilmekte Rakipleriyle birleşmek suretiyle, rekabeti azaltabilir

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI Centilmen anlaşmaları Konsernler Konsorsiyumlar Karteller Tröstler Tam birleşme Holdingler İşletmelerin Ekonomik Birleşmeler Açısından Sınıflandırılması

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Ekonomik Birleşmeler Açısından Sınıflandırılması Centilmen Anlaşmaları Karşılıklı güven esası ve verilen söze dayanmakta Daha çok fiyat konusunda anlaşma yaparak aralarındaki fiyat rekabetini ortadan kaldırmayı amaçlarlar Yazılı ve sözlü olabilmekte Anlaşmaya uymayan tarafa herhangi bir hukuki ceza uygulanmamakta

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Ekonomik Birleşmeler Açısından Sınıflandırılması Konsernler Karlılıklarını artırmayı amaçlayan işletmelerin bir araya gelerek yapmış oldukları anlaşmalar Bu anlaşmaya giden işletmeler kendi örgüt yapılarında ve finansal durumlarında değişiklik yoluna gidebilirler Bu anlaşma yoluyla işletmeler büyük ölçüde ekonomik bağımsızlıklarını yitirirler Hukuki bağımsızlıkları ise devam eder

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Ekonomik Birleşmeler Açısından Sınıflandırılması Konsorsiyumlar Belirli bir amacı gerçekleştirmek için kurulan birlik veya ortaklık Amaç gerçekleşinceye kadar geçen süre içerisinde ortaklık devam eder geçici İşletmeler aynı sahada faaliyet de gösterebilir, farklı iş kollarında da yer alabilir Köprü, baraj gibi büyük projelerin gerçekleşmesi Karteller Aynı faaliyet kolunda çalışan iki ya da daha fazla işletmenin, aralarındaki rekabeti azaltmak ve ortadan kaldırmak amacıyla hukuki bağımsızlıklarını muhafaza ederek yapmış oldukları tekelci birleşme şekli Miktar karteli Bölge karteli Fiyat karteli Satın alma karteli

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Ekonomik Birleşmeler Açısından Sınıflandırılması Tröstler İşletmeler, aralarında yapmış oldukları anlaşma ile daha da büyüyerek pazarın büyük bir bölümünü ele geçirmeyi hedeflemekte İşletmeler hem hukuki hem de ekonomik bağımsızlıklarını kaybeder Daha çok üretim işletmelerinde görülmekte Yatırım tröstleri İşletmelerin mevcut sermaye güçlerini birleştirmeleri Oylama tröstü İşletmelerin hisse senetlerini bir araya toplayarak oy haklarını birleştirme

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Ekonomik Birleşmeler Açısından Sınıflandırılması Tam Birleşme İki veya daha fazla işletme birleşerek tek bir işletme halini almakta Pazar üzerindeki hakimiyet artacak Giderler azalacak Türleri Merger Katılma Satın alma

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Ekonomik Birleşmeler Açısından Sınıflandırılması Holdingler Tröstün ilerlemiş hali Başka şirketlerin yönetim ve denetimlerini ele geçirmek amacıyla, o şirketlerin oy hakkını temsil eden hisse senetlerini ellerinde tutan işletmeler

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin hukuki yapıları bakımından sınıflandırılması Hukuki yapılar açısından işletmeler Özel işletmeler Şahıs işletmeleri Şirketler Kooperatifler Dernek ve vakıflar Kamu işletmeleri Genel bütçeye dahil işletmeler Katma bütçeli dairelere bağlı işletmeler Özel bütçeli devlet işletmeleri Mahalli idarelere bağlı işletmeler Kamu iktisadi teşebbüsleri Yabancı sermayeli işletmeler

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Hukuki Yapıları Açısından Sınıflandırılması Özel İşletmeler Özel sektörde faaliyet göstermekte Türleri Şahıs işletmeleri Şirketler Kooperatifler Dernek ve vakıflar

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Hukuki Yapıları Açısından Sınıflandırılması Özel İşletmeler Şahıs işletmeleri Bireylerin emekleri ve ticari itibarlarını sermaye olarak koyabildikleri, güçlerini sermaye ortaklarından aldıkları ve işletmenin borç ve yükümlülüklerine karşı tüm mal varlıkları ile sınırsız ve zincirleme sorumlu oldukları işletmeler Türleri Tek kişi işletmesi Adi şirket Kollektif şirket Komandit şirket

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Hukuki Yapıları Açısından Sınıflandırılması Özel İşletmeler Şahıs işletmeleri Tek kişi işletmesi İşletme tek kişi tarafından kurulur ve yönetilir Sermaye tek kişi tarafından tedarik edilir Tüm risk işletme sahibine ait Tüzel kişilikleri mevcut değil

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Hukuki Yapıları Açısından Sınıflandırılması Özel İşletmeler Şahıs işletmeleri Adi şirket İki ya da daha fazla kişinin ortak bir amaca ulaşmak için emeklerini ve mallarını bir araya getirerek kurdukları şirket Tüzel kişilikleri yok

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Hukuki Yapıları Açısından Sınıflandırılması Özel İşletmeler Şahıs işletmeleri Kollektif şirket İki ya da daha fazla gerçek kişi tarafından, bir ticari işletmeyi ortak bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla kurulan ve şirket alacaklarına karşı ortaklarının tümünün sorumluluklarının sınırsız olduğu, tüzel kişiliğe sahip bir ticaret şirketi

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Hukuki Yapıları Açısından Sınıflandırılması Özel İşletmeler Şahıs işletmeleri Komandit şirket Bir ticari işletmeyi, bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla kurulan ve şirket alacaklarına karşı ortakların bir veya birkaçının sorumluluklarının sınırlandırılmadığı, diğer ortakların sorumlulukların koydukları sermaye ile sınırlandırıldığı şirket Türleri Komandite ortak Ortak gerçek kişi olmalıdır. İşletme borçlarına karşı sınırsız sorumludur, yönetim ve denetim hakkına sahiptir. Komanditer ortak Ortak gerçek kişi de tüzel kişi de olabilir. Şirket borçlarına karşı işletmeye koydukları sermaye ile sorumludur. Şirkette denetim hakkına sahiptir.

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Hukuki Yapıları Açısından Sınıflandırılması Özel İşletmeler Şirketler Birden fazla kişi tarafından sermaye tedarik edilerek kurulmakta Ortaklar gerçek ya da tüzel kişiler olabilir Türleri Anonim şirket Limited şirket Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Hukuki Yapıları Açısından Sınıflandırılması Özel İşletmeler Şirketler Anonim şirket Bir unvana sahip, esas sermayesi belirli paylara bölünmüş olan ve borçlarından ortakların yalnız mal varlıkları ile sorumlu oldukları şirket türü Özellikleri Kurucu ortak sayısı en az beş Sermayesi 50.000 TL Hisse senedi çıkarabilirler Tahvil çıkarabilirler Ortaklar üstlenmiş oldukları sermaye payları kadar sorumlu Tüzel kişiliğe sahip

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Hukuki Yapıları Açısından Sınıflandırılması Özel İşletmeler Şirketler Limited şirketler İki ya da daha fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından, bir ticaret unvanı altında kurulan, ortaklarının sorumlulukları koydukları sermayeleri ile sınırlı olan ve esas sermayesi belirlenmiş olan şirket En az iki en fazla elli ortak Sermaye miktarı en az 5.000 TL Bankacılık ve sigortacılık işleriyle uğraşamaz Ortakların sorumlulukları sahip oldukları sermaye payları kadar Hisse senedi çıkaramaz

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Hukuki Yapıları Açısından Sınıflandırılması Özel İşletmeler Şirketler Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket Sermayesi paylara bölünen ve ortaklardan bir veya bir kaçının şirket alacaklarına karşı bir kollektif şirket, diğerleri bir anonim şirket ortağı gibi mesul olan şirketler Komandite ve komanditer olmak üzere iki tür ortak mevcut Komandite ortak Kollektif şirket ortağı gibi sorumlu Komanditer ortak Anonim şirket ortakları gibi sorumlu olan ortaklar Ortak sayısı, biri komandite olmak üzere en az beş kişidir. Bu şirketlere anonim şirketlerin birçok hükümleri uygulanmaktadır, fakat uygulamada bu tip ortaklıklara pek rastlanmamaktadır.

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Hukuki Yapıları Açısından Sınıflandırılması Özel İşletmeler Kooperatifler Tüzel kişiliğe haiz olmak üzere ortakların belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle, meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını iş gücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklar Gerçek, tüzel kişiler veya dernekler tarafından kurulabilmekte Kurucu sayısı en az yedi Şirket değillerdir

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Hukuki Yapıları Açısından Sınıflandırılması Özel İşletmeler Kooperatifler Sahip oldukları temel ilkeler Serbest giriş Demokratik yönetim Sermayeye sınırlı faiz verilmesi Risturn verilmesi Kooperatiflerle işbirliği Kooperatif eğitiminin geliştirilmesi

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Hukuki Yapıları Açısından Sınıflandırılması Özel İşletmeler Kooperatifler Türleri Tüketim kooperatifleri Yapı kooperatifleri Tarım satış kooperatifleri Tarım kredi kooperatifleri Esnaf kefalet kooperatifleri

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Hukuki Yapıları Açısından Sınıflandırılması Özel İşletmeler Dernek ve vakıflar Kar amaçlı olmayıp, sosyal ve kültürel ihtiyaçların karşılanabilmesi için kurulmuş işletmeler Amaçlarını gerçekleştirebilmek için bir ticari işletme işletebilir

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Hukuki Yapıları Açısından Sınıflandırılması Kamu İşletmeleri Mülkiyet ve sermayesinin yarısından fazlası veya tamamı devlete ait olan işletmeler Temel amaç Sosyal fayda sağlamak Temel alanlarda faaliyet gösterilmekte Enerji, ulaşım, maden gibi

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Hukuki Yapıları Açısından Sınıflandırılması Kamu İşletmeleri Türleri Genel bütçeye dahil işletmeler Devlet matbaası Darphane Damga matbaası Katma bütçeli dairelere bağlı işletmeler Üniversiteler Sağlık bakanlığına bağlı hastaneler Özel bütçeli işletmeler İller bankası Milli piyango idaresi Mahalli idarelere bağlı işletmeler İl özel idaresi, belediyelere ait şehir içi ulaşım, otel ve çiftlikler Kamu iktisadi teşebbüsleri Kamu iktisadi kuruluşları Devlet demir yolları İktisadi devlet teşekkülleri Ziraat bankası, Toprak mahsulleri ofisi

İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI İşletmelerin Hukuki Yapıları Açısından Sınıflandırılması Yabancı Sermayeli İşletmeler Yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişiliklerin bağımsız veya yerli ortaklar ile kurdukları işletmeler