Mesajların Netleştirilmesi Yrd. Doç. Dr. Cenk Akbıyık
Gerçek yaşamda mesaj alıp verirken birçok belirsizliklerle, üstü kapalı mesajlarla, tanımlanmamış kavramlarla karşılaşırız. Bu belirsizliklerin giderilerek mesajların netleştirilmesi eleştirel düşünmede önemli bir yere sahiptir.
Belirsiz ifadeler E ğ er bir ifadede anlatılmak istenen tam olarak anlaşılamıyorsa o ifade belirsizdir. Bu ifadeler ne zaman, ne kadar, ne tür gibi soruları yanıtlamakta yetersiz kalır.
Öncül ve çıkarımı do ğ ru olarak çözümleyebilmek için ölçütler ve standartlar belirtilerek ve e ğ er varsa çok anlamlılık giderilerek ifadelerdeki belirsizli ğ in bir dereceye kadar giderilmesi gerekmektedir.
Belirsiz ifadeler günlük yaşamda oldukça çık karşımıza çıkmaktadır: Bu işten çok para kazanabilirsin. Eskiden bayramlar daha neşeliydi. Aynayı arkadaşım tuttu.
Nesnel ve öznel önermeler Önermeler öznel ya da nesnel olabilmektedir. Nesnel önermeler kişilerin duygu ve düşüncelerinden ba ğ ımsız olan önermelerdir. Öznel önermeler ise kişilerin özelliklerinden etkilenmektedir.
Aşa ğ ıdaki önermeler nesneldir: Üç tek sayıdır. Türkiye’nin başkenti Ankara’dır.
Aşa ğ ıdaki önermeler ise özneldir: Bugün hava çok sıcak. Sen sıkıcı bir insansın.
Ahlaki önermeler Bazı öznel önermeler ahlaki de ğ erleri ve inançları yansıtırlar. Bu tür önermelerin standartları net olarak ifade edilmeyebilir. Ayrıca ahlaki önermeler gerçeklikle örtüşmemesine ya da gerçekli ğ inin bilinmemesine karşın do ğ ru olarak kabul edilebilirler.
Aşa ğ ıdaki önermeler ahlaki önermelerdir: Kadının yeri evidir. Almanlar dürüst olur.
Tanımlar Tanımlar önerme de ğ ildir. Ancak düşüncelerin sa ğ lıklı biçimde ifade edilmesinde ve netleştirilmesinde tanımların önemli rolü bulunmaktadır. İ yi bir tanım, tanımlanan kavram ya da nesne ilgili temel özelliklere de ğ inmeli ayrıca tanımlanana dayalı olmamalıdır, nesnel olmalıdır.
Aşa ğ ıdaki ifadeler eksik tanımlara örnek olabilir: Gözlem olayları gözlemektir. Köpek insanın en iyi dostu olan hayvandır.