Dr. Armağan Erdoğan TÜRK YÜKSEKÖĞRETİMİNDE BOLOGNA SÜRECİ UYGULAMALARı VE GELECEĞE BAKıŞ SOSYAL BOYUT KAVRAMı: UYGULAMALAR VE ÖNGÖRÜLER Dr. Armağan Erdoğan Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi

Sosyal Boyut (social dimension) Kavramı Ölçülmesi en zor olanTanımı en geniş ve değişken olanDiğer faaliyet alanları (QA, QF, ECTS) içinde ön plana çıkmayanTürkçesi kavramsal olarak pek bir karşılık bulmayanSosyo ekonomik statü (SES) kavramı ile benzeşen ama farklı boyutları olan

Bologna Süreci’ndeki Referanslar 2001 Prag: hareketlilikten faydalananların sosyal boyutu 2007 Londra: yükseköğretime giren öğrenciler toplumun çeşitliliğini yansıtmalı 2009 Leuven : erişimi genişletmek ve az temsil edilen grupların girişini artırmak 2012 Bükreş: öğrenci hizmetleri, danışmanlık, esnek öğrenme yolları ve alternatif giriş yöntemleri oluşturulması 2015 Erivan: sistemleri daha kapsayıcı (inclusive) hale getirmek

Sosyal Boyut (social dimension) Kavramı Yükseköğretimdeki öğrencilerin nüfusun çeşitliliğini yansıtacak şekilde farklı kesimlerden gelmes i Engelli, düşük sosyo ekonomik statü, cinsiyet, etnik-kültürel-dini farklılıklar, göçmenler vb. Yükseköğretime erişmede, katılım-temsilde ve devam ederken karşılaşılan engellerin ortadan kaldırılması Ulaşım, konaklama, finansal destek (burs-kredi), akademik, sosyal, danışmanlık bağlamında öğrenci hizmetleri

2015 Bologna Uygulama Raporu Kaliteli eğitime erişim için fırsat eşitliği konusunda yapılanlar hala çok yetersiz Cinsiyet bazında toplamda ve yeni kayıtlarda kız öğrenci oranı neredeyse bütün ülkelerde daha fazla. Ama farklı branşlarda dengesizlik söz konusu Göçmen ailelerden gelen öğrencilerin yükseköğretime girişlerinde eşit fırsatlar olsa bile okulu bırakma oranı daha yüksek Yükseköğretimli ailelerin çocukları daha fazla erişiyor 2009 da Leuven’de taahhüt edilen dezavantajlı grupların erişimini artırmak için «ölçülebilir hedefler» sadece %20 ülke tarafından konulmuş. AB’nin 2020 hedeflerinde 2020 de yaş arası nüfusun %40’ının yükseköğretimden geçmiş olması hedefi var. Ülkelerin %90 unda sistematik monitoring yapılmıyor. Yapılan taramalar ise politika oluşturmada kullanılmıyor. Yükseköğretime girişte alternatif kanallar sadece Batı Avrupa’daki 22 ülkede yer alıyor. Önceki öğrenmenin tanınması konusundaki uygulamalara dair net bir veri yok. 48 ülkeden 1/3 ünde yükseköğretim kurumları tarafından akademik ve kariyer hizmetleri sağlanıyor. 2/3 ünde ayrıca psikolojik destek hizmetleri de veriliyor. Ancak bu hizmetlerin etkinliği yada kalitesi konusunda herhangi bir veri bulunmuyor. Maddi destek konusunda 7 ülkede öğrenim harcı bulunmuyor. Diğer ülkelerde çok farklı oranlarda öğrenci katkısı söz konusu.

Gelecek için Öngörüler ve Planlar: 2015 Bakanlar Bildirgesi Hedefler: Eğitim-öğretimin kalitesi Mezunların istihdamının artırılması Yükseköğretim sistemlerinin daha kapsayıcı (inclusive) hale getirilmesiYükseköğretim sistemlerinin daha kapsayıcı (inclusive) hale getirilmesi Kabul edilen yapısal reformların uygulanması Taahhüt: 2020 için yükseköğretimin daha kapsayıcı (inclusive) toplumlar oluşturmasına yardımcı olmak için EHEA sosyal boyut stratejisini uygulamak…

Eşitlik ve Gelişme için Yükseköğretime Erişimi Artırmak: 2020 için Strateji tespit etmek Yükseköğretim kurumları ve diğer paydaşlarla yükseköğretime erişimde temsil edilemeyen grupları belirlemek, giriş ve devamdaki engelleri tespit etmek ulusal stratejiler planlamak Bu engellere yönelik ulusal ve kurumsal düzeyde, spesifik ve ölçülebilir iyileştirme hedeflerin oluşturulması için ulusal stratejiler planlamak veri toplamak takip mekanizmaları oluşturmak Sistematik ve karşılaştırılabilir veri toplamak ve politikaları bu veriler ışığında oluşturmak, etkili takip mekanizmaları oluşturmak Gerekçeler Toplumlar çeşitleniyor, yükseköğretime erişimi artırırken bu çeşitliliği göz önünde bulundurmalıyız Buna uygun öğretim yöntem ve içerikleri oluşturmalıyız Dezavantajlı gruplar için sosyal boyutu cinsiyet dengesini, erişim ve mezuniyet için fırsat eşitliğini ve hareketlilik programlarından faydalanmayı artırmalıyız. Öğretmen adayı öğrencilere hareketlilik programlarını teşvik etmeliyiz.

Strateji için Uygulama İlkeleri Takip süreçleri oluşturmak ve net hedefler belirlemek Engellerin üstesinden gelmek için stratejiler oluşturmak Mevcut engelleri ve tedbirleri karşılaştırmak Yükseköğretime erişim, devam ve mezuniyetin önündeki engelleri tespit etmek Veri göstergelerini belirlemek Mevcut durumu analiz etmek Genel hedefler belirlemek Tutarlı ve kapsayıcı bir süreç oluşturmak

Türkiye’de Sosyal Boyut Uygulamaları Erişim artırıldı Yeni üniversiteler kuruldu. Kontenjanlar artırıldı. Uzaktan öğretim programları artırıldı. Devam etmede; öğrenim harçları kaldırıldı. Ancak; Dezavantajlı grupların erişimi takip edilmiyor. Kimler sistem dışında kalıyor bilinmiyor. Kaliteli yükseköğretime erişime kimler ulaşıyor??? Terk oranları ve nedenleri konusunda çalışma yapılmıyor. Cinsiyet eşitliği konusunda «cam tavan» ve alanlar arasındaki dengesizlikler mevcut.

Öneriler Ulusal bazda yükseköğretime dair veri toplama ve veri temelli politika oluşturulması Yükseköğretimin bir akademik disiplin olarak tanınması ve akademik çalışmaların özendirilmesi Öğrenci işleri birimlerinin yapısının güncellenmesi Danışma birimleri oluşturulması (akademik, kariyer planlama, psikolojik destek, maddi ihtiyaçlar vb.) Fiziki mekanların/burs/konaklama/ulaşım vb. yeterliliğinin takip edilmesi (kız öğrenciler, engelli öğrenciler, sosyo- ekonomik dezavantajlı öğrenciler) Öğrenci konseylerinin tüm öğrenci nüfusunu (cinsiyet vb.) temsil etmesinin, öğrencilere ilişkin sıkıntılarda çözüm üretmesinin özendirilmesi Dezavantajlı grupların üniversitedeki akademik, sosyal, kültürel ve spor imkanlarından faydalanmaları Dezavantajlı grupların değişim programlarından faydalanmalarının artırılması Eğitim fakültelerindeki öğrenciler

Kaynaklar: ◦ The EHEA in 2015: Bologna Process Implementation Report ◦ 2015 Erivan Bologna Bakanlar Bildirgesi ◦ 2012 Bükreş Bologna Bakanlar Bildirgesi ◦ 2009 Leuven Bologna Bakanlar Bildirgesi ◦ 2007 Londra Bologna Bakanlar Bildirgesi ◦ Focus on Higher Education in Europe 2010: The Impact of the Bologna Process ◦ BFUG Sosyal Boyut ve Hayat Boyu Öğrenme Çalışma Grubu Raporu ◦ Eşitlik ve Gelişme için Yükseköğretime Erişimi Artırma Stratejisi ◦

Dr. Armağan Erdoğan TÜRK YÜKSEKÖĞRETİMİNDE BOLOGNA SÜRECİ UYGULAMALARı VE GELECEĞE BAKıŞ SOSYAL BOYUT KAVRAMı: UYGULAMALAR VE ÖNGÖRÜLER Dr. Armağan Erdoğan Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi

Lisans öğrencilerinin öğrenim harcı

Dezavantajlı adayların yükseköğretime geçişinde alternatif yollar

Dezavantajlı Öğrencilerin Yükseköğretime Erişimine Destek Tedbirleri

Önceki Öğrenmelerin Tanınması

Dr. Armağan Erdoğan TÜRK YÜKSEKÖĞRETİMİNDE BOLOGNA SÜRECİ UYGULAMALARı VE GELECEĞE BAKıŞ SOSYAL BOYUT KAVRAMı: UYGULAMALAR VE ÖNGÖRÜLER Dr. Armağan Erdoğan Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi