SON ON YILDA HAYVANSAL ÜRETİMİN GELİŞİMİ VE TARIMIN FİNANSMANI Son On Yılda Hayvansal Üretimde Girdi- Çıktı İlişkilerinin Analizi ve Mevcut Sorunlar 10 Ocak 2013 İzmir Türkiye Ziraat Odaları Birliği

AB giriş sürecinde Türkiye’nin hayvancılık vizyonu… “Ülke kaynaklarını etkin kullanarak; verimli, yüksek katma değer yaratan, kaliteli, yeterli, rekabetçi, üretici refahını yükselten, çevreye duyarlı, güvenilir, izlenebilir, ürün çeşitliliği yüksek hayvansal üretim yapan bir hayvancılık sektörü” Kaynak: DPT 9. Kalkınma Planı Hayvancılık ÖİK Raporu (2007-2013)

AB giriş sürecinde hayvancılığımızda beklenen olası gelişmeler Hayvanların kayıt altına alınması, Hayvan kaçakçılığının önlenmesi, Veteriner hizmetleri altyapısının iyileştirilmesi, Salgın hastalıkların kontrolü, Hayvansal ürünlerde kalite ve hijyen, Pazar fiyatları istikrarı ve işletme ölçeklerinin iyileştirilmesi, Geleneksel üretim yapan aile işletmelerinde azalma Kaynak: DPT 9. Kalkınma Planı Hayvancılık ÖİK Raporu (2007-2013)

İşletmelerin işletme büyüklüğü ve hayvan sayısına göre dağılımı (%) Büyükbaş hayvan sayısına göre işletme büyüklüğü (baş) Büyükbaş hayvanı olan işletme Büyükbaş hayvan   Küçükbaş hayvan sayısına göre işletme büyüklüğü (baş) Küçükbaş hayvanı olan işletme Küçükbaş hayvan Toplam- Total 100,0 1-4 59,7 21,6 18,6 1,0 5-9 21,3 10,8 1,6 10-19 12,8 25,4 17,2 4,9 20-49 5,4 22,9 25,3 16,8 50-149 0,7 7,0 21,1 36,1 150-299 0,0 1,2 5,6 24,1 300 + 0,6 1,5 15,6 %81 %43 Kaynak:www.tuik.gov.tr %18 %48

Türkiye kırmızı et üretimi ve kesilen hayvan sayısı… Kaynak:www.tuik.gov.tr verilerinden hazırlanmıştır.

Türkiye süt üretimi ve sağılan hayvan sayısı… 2009 4,010 baş 2010 19,928 baş 2011 78,565 baş Sağılan %21 azalış üretim%26 Artış Kaynak:www.tuik.gov.tr verilerinden hazırlanmıştır.

Hangi sütü konuşuyoruz??? Kaynak: www.tuik.gov.tr, 2006 yılı araştırması.

Süte verilen destek bunu teyit ediyor…

Teşvikten faydalanan çiğ süt…(2011) 6,4 milyar litre Kaynak: TSÜMB

Kayıtlı 6,4 milyon ton sütün %71’ i sadece 14 ilde sanayiye aktarılıyor %11,9

Dünya süt ürünleri fiyatları… 2007 T.Yağ %67 YST %94 Yağl. ST %91 C.Peynir %51 Kaynak:www.fao.org

Dünya kırmızı et fiyatları… Sığır eti %14 Kuzu eti %31 http://www.fao.org/es/esc/prices/CIWPQueryServlet USA, beef export, export unit value New Zealand, lamb, frozen whole carcasses, wholesale price, Smithfield (London))

Dünya yem hammadde fiyatları… 2007 Arpa %72 Buğday %57 Soya %44 Mısır %38 Kaynak: Türkiye yem sanayicileri birliği

Fransa’da çiğ süt fiyatları…

Almanya’da çiğ süt fiyatları…

AB-15’de çiğ süt fiyatları…

Hollanda’da çiğ süt fiyatları…

ABD’de çiğ süt fiyatları… Kaynak: http://future.aae.wisc.edu/data/monthly_values/by_area/10?area=US&grid=true&tab=prices ABD Tüm Süt Fiyatları ($/kg)- 1cwt=45.3592370 kg alınmıştır.

Türkiye’de çiğ süt fiyatları ve farkımız… Referans fiyat 73 krş Çiğ süt 63 krş 18 bin ton süttozu desteği Süttozu ihracat desteği DAMIZLIK HAYVAN KESİMİ SÜT EYLEMİ 2005 SÜT KRİZİ YÜKSEK YEM MALİYETİ Okul Sütü SÜTTOZU DESTEĞİ

Türkiye’de toptan süt ve süt ürünleri fiyatları …

Türkiye’de perakende süt ve süt ürünleri fiyatları …

Asıl sorun paritede…

Asıl sorun bazı maliyetlerde… Kaynak: www.epdk.gov.tr Bütün fiyatlara %18 KDV ilave edilmiştir. 2007-2008-2009-2010-2011 fiyatlarına %2 TRT Payı, %1Enerji Fonu kesintileri ilave edilmiştir. 2006 yılından itibaren enerjinin alındığı duruma göre tarife farklılaştırılmıştır.

Asıl sorun bazı maliyetlerde… +%22- +%131

Asıl sorun bazı maliyetlerde… +%15 +%113 Kaynak: Türkiye yem sanayicileri birliği

Türkiye canlı hayvan fiyatları… %42 - %55 Artış

Türkiye canlı hayvan fiyatları… %40 - %52 Artış Sıfır faizli kredi uygulaması

Türkiye canlı hayvan fiyatları… % 62 - % 76 Artış

Karkas fiyatı ve ithalat süreci… Kasaplık İthalat kararı Karkas ithalat kararı Gümrük Vergisi Düşüşü Karkas ithalat Gümrük Vergisi Artış

Türkiye perakende et fiyatlarının seyri… Kasaplık İthalat kararı

Türkiye perakende et ürünleri fiyatlarının seyri… Kasaplık İthalat kararı

Canlı hayvan ve karkas ithalat mevzuat sürecimiz… 30/04/2010 (2010/373 sayılı BKK) 23/9/2010 (2010/48 Sayılı Tebliğ) 29/7/2011 (2011/2042 sayılı BKK) EBK’na ihale için yetki verilmesi 29/6/2010 (2010/623 Sayılı BKK 28/10/2010 (2010/972 sayılı BKK) 19/2/2012 (2012/13 Sayılı Tebliğ) 16/7/ 2010 (2010/31 sayılı Tebliğ) 18/12/2010 (2010/55 Sayılı Tebliğ) 6/3/2012 (2012/2829 Sayılı BKK 1/8/2010 (2010/475 Sayılı BKK) 22/12/2010 (2010/1155 sayılı BKK) 14/3/2012 (2012/25 Sayılı Tebliğ) 07/8/ 2010 (2010/754 sayılı BKK) 19/3/2011 (2011/1520 Sayılı Tebliğ) 8/7/2012 (2012/3372 Sayılı BKK 13/8/2010 (2010/756 Sayılı BKK) 14/5/2011 (2011/1766 sayılı BKK) 30/10/2012 (2012/3758 Sayılı BKK) 19/9/ 2010 (2010/822 sayılı BKK) 02/7/2011 (2011/2020 Sayılı BKK

Canlı hayvan ve et ithalatımız… 186 bin ton et 445 bin baş besilik 2,6 milyon baş kasaplık TOPLAM 2,4 milyar $ BB KB karkas 2010   Miktar (kg) 50.657.514 Değer($) 249.256.831 2011 110.731.351 511.868.440 2012 24.677.279 92.551.133 Besilik BB <300 kg Miktar (baş) 1.443 1.861.257 225.447 251.121.868 217.577 240.160.285 Kasaplık BB+KB >300 kg 353.277 233.090.874 1.610.933 450.676.884 581.179 387.556.611 Ekim 2010 Ekim 2010 Kaynak:www.tuik.gov.tr 2012 yılı verileri 11 aylık, geçici verilerdir. Haziran 2010

Süt ve süt ürünleri dış ticareti… Kaynak: www.tuik.gov.tr ISIC REV3 sınıflandırma ($)

Süttozu dış ticaretimiz!!! İthalat miktarı azalıyor Değeri artıyor

Tereyağ dış ticaretimiz!!!

Peynir dış ticaretimiz!!!

Damızlık hayvan ithalatımız!!! 2011 78 bin baş 293 milyon $ 2012 225 bin baş 141 milyon $ 1989-2000 arası veriler http://comtrade.un.org/db/dqBasicQueryResults.aspx?px=H0&cc=010210&r=792 2000-2012 arası veriler www.tuik.gov.tr

Tarımsal destekleme bütçesinde hayvancılığın yeri… Yıllar Toplam Tarımsal Destek (000 TL) Toplam Hayvancılık Desteği Hayvancılığın Payı (%) 2000 2444000 12000 0,5 2001 2717000 41450 1,5 2002 1868856 83200 4,5 2003 2669484 106089 4,0 2004 3084000 209000 6,8 2005 3708000 345000 9,3 2006 4747000 661000 13,9 2007 5643000 741000 13,1 2008 5864000 1095000 18,7 2009 4749000 908000 19,1 2010 5947000 1158000 19,5 2011 7085000 1728000 24,4 2012 (1) 7786000 2183000 28,0 2013 (2) 9102000 2464000 27,1 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Yıllık Programlar. Gerçekleşme Tahmini Program

Süt teşvik priminin seyri!!! 2000 2001   2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 0,5 SK 1 2 DSYB 6 Örgütlü 5,5 BB 3,6 4  4 BB Sıcak ÖSK Tkn.P Diğer 3 KB - 10  10  15 BB Soğuk  8 TKK SK+Islah +1,5 Diğer koop. Tkn.P. hast. Ari Süt Ürt. Birl. Hast. Ari

Destekler neden sürekli değişiyor? 2005-2010 yılları arası 6 yıl uygulanması düşünülen destekler, 2008 yılında yıllığa döndü??? 2008 yılında “Bakanlar Kurulu Kararı” 4 kez, “uygulama tebliği” 3 kez değiştirildi??? 5 Yıllık TARET Projesi 4 yılda bitirildi??? 300 TL besi desteği 2011 yılında (Temmuz-Aralık 2011 arası) kaldırıldı??? …………… Çözüm? ÇMVA- işletme düzeyinde veri Desteklerde etkinlik İstikrar

Türkiye’de hayvan hastalıklarının seyri… Mihrak sayıları 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ortalama Şap 177 93 61 64 81 129 1562 801 251 209 613 1718 350 Anthrax 100 53 102 60 115 111 116 94 76 27 99 88 Kuduz 314 192 241 138 104 157 215 272 267 218 63 230 201 Sığır Bruselloz 17 21 31 45 390 532 675 768 235 486 275 Sığır Tüberküloz 19 15 49 79 277 312 422 254 66 348 166 Koyun keçi Bruselloz 71 78 90 143 153 273 120 140 212 136 Koyun keçi çiçek 41 26 28 131 180 219 147 36 35 10 34 Koyun keçi vebası 43 25 6 13 39 95 24 59 Kaynak:www.oie.int/

Türkiye’de hayvan hastalıklarının seyri… Vaka sayıları 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ortalama Şap 4127 2345 1136 933 6119 2387 83239 32366 7827 3682 34131 45507 18650 Anthrax 215 147 190 183 376 1702 664 578 708 4059 44 463 777 Kuduz 312 202 277 156 113 236 307 333 302 284 90 550 264 Sığır Bruselloz 54 36 59 64 117 199 881 1418 1862 1911 569 1822 749 Sığır Tüberküloz 28 42 175 368 582 1779 1436 2503 1414 364 1155 826 Koyun keçi Bruselloz 1161 842 778 947 1980 1935 5536 1826 1769 1924 1914 3135 1979 Koyun keçi çiçek 1218 358 1137 618 3729 4641 7202 5065 694 1520 174 1018 2281 Koyun keçi vebası 1661 586 253 198 980 4698 4918 3603 1358 752 1037 7232 2273 Kaynak:www.oie.int/

Sonuçta fazla bir şey istemiyoruz… AB Süt Ortak Piyasa Düzeninin Amaçları: Fiyat istikrarının sağlanması, Sektörün rekabet gücünün artırılması, Gıda güvenilirliğinin ve güvenliğinin sağlanması, Hayvan refahına ve çevreye duyarlı üretimin teşvik edilmesi, Üreticilere diğer sektörlerde çalışanlarla eşdeğer bir yaşam standardının sağlanması

TEŞEKKÜR EDERİM LEVENT GENÇ Veteriner Hekim lgenc06@gmail.com 312-231 63 00/422