İŞLETME BİLİMİNE GİRİŞ B3: Uluslararası İşletmecilik

ULUSLARARASI İŞLETMELERE AİT GENEL BİLGİLER Mal ve hizmet üreten işletmeler için faaliyet alanları artık ulusal sınırlarla kısıtlanamaz. Bir işletmenin uluslararası işletme olabilmesi için mal ve hizmet üretimiyle ilgili faaliyetlerini kendi ulusal sınırları dışına taşıması gerekir. Bir işletmeyi uluslararası işletme konumuna getiren sadece mal ve hizmetin ulusal sınırları aşması değildir. İşletmenin sahip olduğu teknoloji, istihdam ettiği personel, elinde bulundurduğu bilgi gibi unsurlardan sadece birisinin bile ulusal sınırları aşarak, diğer ülkelerde fayda yaratması uluslararası işletme sayılabilmek için yeterli olacaktır.

ULUSLARARASI İŞLETMELERİN ÖZELLİKLERİ

Uluslararası Risk Finansal Risk Politik Risk Yasal Düzenlemeler Vergi Riski

Uluslararası Çatışmalar

Çoklu Çevre Bir uluslararası işletmeyi diğerlerinden ayıran belki en çarpıcı özellik içinde bulundukları çevredir. Çevre faktörleri, ülkelerde bulunan sermaye piyasası gibi kurumları, belediye ve bayındırlık gibi hizmetleri, haberleşme olanaklarını, eğitim hizmetlerini, sosyal ve kültürel bazı unsurların dikkate alınmasını gerektirecektir.

Uluslararası İşletmeler ve Kalkınma Uluslararası işletmeler faaliyette bulundukları ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerini hızlandırıcı bir rol oynarlar. Uluslararası işletmelerin üstlendiği bu rol, özellikle azgelişmiş ekonomiler için daha önemlidir. Başka bir ifadeyle, uluslararası işletmelerin azgelişmiş ülke ekonomileri üzerinde yaratacakları katkılar, gelişmiş ülke ekonomilerine nazaran çok daha etkili olacaktır.

ULUSLARARASI PAZARLARA GİRERKEN KULLANILABİLECEK ALTERNATİF STRATEJİLER

Lisanslama veya Lisans Anlaşmaları diğer ülke pazarlarında bulunan fırsatlara ulaşabilmenin bir önemli yolu Uluslararası lisanslama, bir işletmenin sahibi olduğu patent, ticari sırlar, ticari marka, teknoloji, teknik know-how, firma ismi veya pazarlama teknikleri gibi maddi olmayan varlıklarını bir anlaşma dahilinde ve doğal olarak bir ücret karşılığında, başka bir ülkede faaliyette bulunan işletmeye kullanması için izin vermesidir. "bir işletmenin sahibi bulunduğu maddi olmayan varlıklarını ihraç etmesidir" Bir lisans anlaşması temeli maddi olmayan varlıkların transferine dayanır ki; bu transfer, lisans anlaşmasını alıcı firmalara sadece profesyonel hizmet sağlayan yönetim ve teknik yardım gibi anlaşmalardan farklılaştırır. Günümüzde en sık karşılaşılan lisans anlaşması türü uluslararası adıyla "franchising" dir.  franchisor"  franchisee: işletme sistemi ile beraber bazı hakların ve destek hizmetlerin transferi Coca Cola, Pepsi ColaMcDonald's, Kentucky Fried Chicken, Hilton, Holiday InnAvis, Hertz vb…..

Yatırım Diğer ülkelerdeki fırsatlara ulaşmayı sağlayacak bir diğer alternatif strateji. Bir diğer ülkeye yatırımın üç temel nedeni 1. Hammadde elde etmek, 2. Düşük maliyet ile üretim yapmak, 3. Yöresel pazarlara girebilmek. :

Dezavantajları Diğer stratejiler ile karşılaştırıldığında, yatırım stratejisinin, önemli miktarlarda sermaye, yönetim ve diğer firma kaynaklarını gerektirdiği ortaya çıkacaktır. Fazla miktarda kaynak tahsisi aynı zamanda işletmeler için yüksek düzeyde ticari riskinde ifadesi olacaktır. politik açıdan da en yüksek düzeyde risk İşletme yönetiminin zamanını alıcı dikkatli analizleri gerektirir. Yatırım alternatifinin başarısı; büyük ölçüde ülke hakkında elde edilecek yeterli ve doğru politik, ekonomik, sosyal, kültürel ve pazara ait bilgilere bağlı. Yüksek başlangıç maliyetleri, uzun geri ödeme dönemleri, yatırıma başlanıldıktan sonra vazgeçilebilme zorluğu …..

Ortaklık (joint venture) Uluslararası pazarlara yatırım yoluyla girmek isteğinde olan bir işletmenin bu isteğine başka bir işletmeyle işbirliğine giderek ulaşmasıdır. İşbirliği; ortaklığa katılan firmaların, işletmenin aktiflerini, risklerini ve karını Ortaklığa katılım :para, teknoloji, know-how, satış organizasyonları, üretim tesisleri ve makine-teçhizat cinsinden olabilir. Genellikle orta veya uzun dönemli

Ortaklık Alternatifleri Örümcek Ağı: Bu strateji genel olarak bir işletmenin ölçek ekonomilerinden faydalanabilmek için çok fazla sayıda işletmeyle ortaklık kurmasıdır. Başarılı Bütünleşme: Bu strateji iki işletme arasındaki çok zayıf ortaklık bağlarının zamanla kuvvetlenmesi ve firmaların birbirlerine çok sıkı bağlanması sonucu, birinin diğeri tarafından sahiplenilmesi yada iki firmanın tamamen birleşmesidir. Birlikte Bölünmeye Gitmek: İki firmanın kısa süreli bir ortaklık kurması ve belirli bir süre sonunda ortaklığın dağıtılmasıdır. 

Neden Ortaklık? Bir işletmenin yeterli miktarda sermayeye veya gerekli niteliklerde elemanlara sahip olmaması gibi nedenlerle uluslararası imkanlardan yararlanamama tehlikesi, %100 sahipliğe izin vermeyen ülke pazarlarına girebilme imkanı vermesi, Bir diğer işletmenin sahip olduğu pazar bilgisi, etkili dağıtım sistemi gibi unsurlardan uluslararası işletmenin elde edeceği faydalar, Diğer ortak veya ortakların sahip oldukları bilgi ve tecrübe gibi unsurlardan yararlanabilme fırsatı tanıması bir diğer önemli faktör olarak sıralanabilir. Chevrolet ile Toyota'nın işbirliği(ABD) Chevrolet küçük araba üretimi konusunda bilgi ve tecrübesini arttırırken; Toyota, Kuzey Amerika'da otomobil pazarlaması konusunda ortağının derin bilgi ve tecrübesinden yararlanabilme fırsatına sahip olmuş

Sahiplik (Ownership) Uluslararası pazarlara yatırım yoluyla girmek yönünde bir diğer alternatif :% 100 sahipliktir.  Bu yatırım türü, en yüksek düzeyde firma kaynağı ve yönetim çabası gerektiren bir alternatiftir. İşletmenin büyüme isteği, ilgili pazardan gelen talep ve hükümet teşvikleri gibi nedenler, bu tür yatırımları ortaya çıkaran en önemli sebepler olarak sıralanabilir. 

Sahiplik Bir işletme bu tür bir yatırımı: • Varolan bir işletmeyi satın alarak, • En baştan üretim tesislerini inşa ederek, • Bir hükümet yada başka bir ekonomik grup tarafından yönlendirilerek gerçekleştirebilir.

Yönetim Anlaşmaları Genel olarak bir işletmenin sahip bulunduğu insan kaynaklarını başka bir ülkeye, diğer bir işletme tarafından kullanılması için transfer etmesidir. Uluslararası işletme, sağladığı bu hizmet karşılığında bir ücret alır. Sürenin bitimi yada projenin tamamlanmasıyla uluslararası işletmenin personeli geri döner. Pazarlama, yönetim, teknoloji, iç yapıya ait düzenlemeler ve işletmenin yol açtığı çevre kirliliği bu tür anlaşmaların kapsamını oluşturur. Düşük düzeyde politik ve ticari risk içerir. Kısa bir süre için ve sınırlı miktarda

İhracat

Uluslararası işletmecilik literatürüne göre ihracat, uluslararası veya çokuluslu işletme statüsüne kavuşmanın ilk aşamasıdır. Uluslararası düzeyde rekabetçi kaynaklara sahip olmak gerek: 1. Beşeri kaynaklar, 2. Finansal kaynaklar, 3. Teknik kaynaklar.

İşletme, doğrudan bir dağıtım kanalı kullanarak ihracata başlayabilir ve bu faaliyet için hiçbir sabit yatırım harcaması gerekmez: düşük bir başlangıç maliyeti, düşük düzeyde politik ve ticari risk ve yaptığı satışlar üzerinden hemen elde edilecek kâr İşletmeler daha sonraları yabancı pazarlarda elde ettikleri ihracat başarılarına dayanarak, ihraç ürünlerinin arasına yenilerini eklemeye, faaliyette bulunduğu pazarlara diğer bazı pazarları ilâve etmeye ve dolaylı dağıtım kanalları kullanmak yerine doğrudan kanalları tercih etmeye başlayabilirler. Tecrübe temelinde yabancı ülke pazarları hakkında bilgi Uzun dönemde :diğer alternatifler; joint venture, 100 % sahiplik