HEMŞİRELİK TAKİBİNİN EVDE SAĞLIK HİZMETLERİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ Prof. Dr. Zeynep Canlı ÖZER Akdeniz Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi zeynepardaozer@yahoo.com 1.Evde Sağlık Hizmetleri Sempozyumu 29 Mayıs 2013- Antalya

EVDE BAKIM “Bireylerin bakım gereksinimlerinin ev ortamında karşılanması" dır. DSÖ ye göre “Evde bakım, hizmeti alanlara kendi evlerinde sağlanan bir dizi sağlık - sosyal - destek hizmetleri” şeklinde tanımlanmaktadır.

EVDE BAKIMIN YARARLARI Kişiye özel bir bakım sağlar Bakım alan aileyi bir arada tutar İyileşmeyi hızlandırır Bakım maliyetlerini düşürür Yaşam kalitesini yükseltir Zamandan tasarruf sağlar

EVDE BAKIMIN YARARLARI II Hastanın ve ailesinin stresini azaltır Kesintisiz, kaliteli ve standart hizmet sağlar En üst düzeyde bağımsızlık sağlar Son aşamadaki hastalar için tercih edilen bir bakım türüdür Sayan, A. Atatürk Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2004: 7 (3),91-96.

EVDE BAKIMIN SAKINCALARI Birey kendisini daha fazla hasta hissedebilir Evini fazlasıyla kalabalık veya meşgul hissedebilir Kendisini daha fazla sorumluluk altında hissedebilir Birden fazla hizmet alıyorsa koordinasyonunda problem yaşayabilir Hastanenin evden daha güvenli olduğunu hissedebilir Akdemir, N., & Birol, L. Ankara: Sistem Ofset 2. Basım. 2004.

NEDEN EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ Ulusal Sağlık Politikası olan “Sağlıkta Dönüşüm Programı” kapsamında “Hasta Odaklı Sağlık Hizmet Sunum Hedefi” Yaşlı Nüfusun Artması/Kronik Hastalıklardaki Artış Toplum Yapımızdaki Değişimlerin Etkisi Sağlık Harcamalarının Azaltılması Maliyet Kontrolü Gelişen Dünyanın Etkisi ve Sağlığa Bakış Açısının Değişimi Hastane Yataklarının Efektif Kullanılması İhtiyacı

Evde Bakım Hizmetini düzenleyen “yasal ilkeler” mevcut…

EVDE BAKIM HİZMETLERİ SUNUMU HAKKINDA YÖNETMELİK – Madde 13 Resmi Gazete: 10.3. 2005 Hemşire veya Sağlık Memuru En az 4 hemşire veya sağlık memuru görev yapar. Biri ebe olabilir.

Hemşire veya Sağlık Memuru: görev ve sorumluluklar EVDE BAKIM HİZMETLERİ SUNUMU HAKKINDA YÖNETMELİK – Madde 13 Resmi Gazete: 10.3. 2005 Hemşire veya Sağlık Memuru: görev ve sorumluluklar Hekimin tedavi için yazılı ve imzalı istemini almak, formlarına kaydetmek ve uygulamak, sonuçlarını kaydetmek, Hasta için gerekli işlemlerin uygulanmasında hekime ve diğer ekip üyelerine destek sağlamak, Değişiklikleri hekime rapor etmek. Hastaya ilaçlarını vermek ve kaydetmek, ilaçların etki ve yan etkilerini gözlemek, kaydetmek,

Hemşire veya Sağlık Memuru: görev ve sorumluluklar EVDE BAKIM HİZMETLERİ SUNUMU HAKKINDA YÖNETMELİK – Madde 13 Resmi Gazete: 10.3. 2005 Hemşire veya Sağlık Memuru: görev ve sorumluluklar Araç-gereç, malzemeler için istek yapmak, bakımı için görüş bildirmek, Araç-gereçleri temizleyip, dezenfekte edip sterilizasyon için hazırlamak, Hasta ve ailesine, hastalık ile tedavi ve bakımına ilişkin, bilgi vermek, Hasta ve ailesine, genel sağlık eğitimi yapmak, işlemlerini etik kurallarına uyarak, uygulamak.

Hemşirelik Yönetmeliğinde Evde Bakım Hemşiresi 2011 yılında ‘’Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” yayınlanmıştır. Bu yönetmelikte Halk Sağlığı Hemşireliğinin alt görev tanımlarında “Evde Bakım Hemşiresi” tanımlanmıştır. Bu tanımlamaya göre ‘’Evde bakım hemşiresi; yatağa bağımlı veya kendi ihtiyaçlarını bir başkasının desteği olmaksızın karşılayamayacak durumda evde bakım gereksinimi olan bireylere hemşirelik hizmetlerinin sunumundan sorumludur.’’ www.saglik.gov.tr

EVDE BAKIM HEMŞİRELİĞİNE YÖNELİK FARKLI UYGULAMALAR MEVCUT

8000 evde sağlık hizmetleri çalışanı 14000 serbest çalışan hemşire “Belçika” HEMŞİRE 22.000 hemşire (2009) 8000 evde sağlık hizmetleri çalışanı 14000 serbest çalışan hemşire

HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ “Belçika” HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ 1. Hizmet ücreti dahil olan girişimler Ziyaret (entellektüel girişimler) Teknik hemşirelik girişimleri Özel teknik hemşirelik girişimleri 2. Toplu ödeme sistemi (paket hizmeti) 3. Palyatif hastalar için hizmetler 4. Diyabet hastaları için özel hizmetler (2003) 4 çeşit hemşirelik hizmeti vardır: Hizmete ücretin dahil olduğu girişimler. Bireylerin bakım gereksinimlerinin belirlenmesinde hemşirelerin değerlendirmesini kapsayan temel bir entellektüel hizmettir. Toplu bir ödemeye karşılık gelen hizmetler (paket ödemesi). Hedef popülasyon günlük yaşam aktivitelerinde bozulma yaşayan bireylerdir. Palyatif hastalar için hizmet. Önceki girişimlerde olduğu gibi, bunların çoğu toplu ödeme sistemi ile finanse edilir. Diyabet hastaları için 2003’ten beri devam eden özel uygulamalar.

Özel teknik hemşirelik girişimleri “Belçika” Doktor reçetesi (-) Hijyenik bakım Doktor reçetesi (+) Enjeksiyon Yara bakımı Mesane yıkaması / kateterizasyon Hava yolu aspirasyonu, gastro-intestinal bakım, lavman Kronik psikiyatrik hastalarda ilaç hazırlama ve yönetim Özel teknik hemşirelik girişimleri IV ya da SC, parenteral beslenme, epidural anestezi, intratekal anestezi olan hastalarda; İlaç infüzyon cihazı ile ilaç uygulaması için kalıcı bir kateter ya da iğne kurulumu. Bunların yanı sıra özellikle de diyabet hastaları için verilen hizmetler: Diyabette uzman hemşire 5 saatlik öz yönetim eğitimi: enjeksiyon, kan şekeri ölçümleri, diyet, ... Eğitim sonrası yılda 2 kez ziyaret

SERTİFİKA PROGRAMLARI “ABD – KANADA” 4 yıllık lisans eğitimi Evde bakım hemşireliği Geriatri hemşireliği Rehabilitasyon hemşireliği Yara bakımı hemşireliği SERTİFİKA PROGRAMLARI 45 saatlik kurs Sağlık bakımı ortamı, evde bakım hemşiresinin rolü, veri toplama, bakım planı oluşturma ve uygulama, bakım sonucunu değerlendirme, etkili ekip iletişimi, enfeksiyon kontrolü, hasta/aile eğitimi, hasta hakları, etik ilkeler, dökümantasyon… Cimete G. Evde Bakım Hemşireliği. Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi, 6(4): 2008

Randomize kontrollü çalışma KOAH: EVE DAYALI BAKIM Liverpool Sağlık Hizmetleri, 2002

147 hasta 67 hasta müdahale grubu 80 hasta kontrol grubu Hastane taburculuğunu izleyen bir hafta içinde 1 kez ziyaret (+) Kapsamlı değerlendirme yapıldı. Olağan aktiviteler ve sağlık davranışları üzerine tavsiye, eğitim ve danışmanlık sağlandı. 147 hasta ile tamamlanan çalışmanın girişimleri: Bir hemşire tarafından çalışma süresince 2 kez ev ziyareti gerçekleştirildi. İlk ziyaret hastane taburculuğu sonrası 1 hafta içinde sağlık durumu ve solunum fonksiyonlarını kapsamlı değerlendirmek amacıyla yapıldı. İlk ziyarette hemşire, sigara kullananlara bırakması yönünde tavsiyede bulundu. Aynı zamanda günlük yaşam aktivitelerinin yönetimi ve enerji tasarrufu, fiziksel aktivite, ilaçların anlaşılması ve doğru kullanımı, sağlığı sürdürme ve hastalıkla ilgili belirtilerin erken tanınması gibi gerekli tıbbi konular üzerine yazılı ve sözlü eğitimler verdi. Hastalarla ilgili sorunlu alanların tespiti yapıldı ve ziyaret sonrası bu alanlarla ilgili bakım planı oluşturuldu. Bu hastaların aile hekimleri ile temasa geçilerek bu bilgiler aktarıldı. 1 ay sonra gerçekleşen 2. ev ziyaretinde hemşire hastaların ilerleme durumlarını ve daha ileri takip gerektiren hastaları tespit etti. Hastaların eğitim kitapçığına uymaları ve aile hekimleriyle iletişim halinde olmayı sürdürmeleri teşvik edildi. 1 ay sonra 2. kez ziyaret (+) Hastaların ilerleme durumları ve daha ileri takip gerektiren hastalar tespit edildi. Hastalar aile hekimleriyle iletişimi sürdürmeye teşvik edildi.

EV ZİYARETLERİNDE HEMŞİRE TAKİBİ ÖNEMLİDİR !!! SONUÇLAR Müdahale grubu ile kontrol grubu arasında hastalığın yönetimiyle ilgili bilgi düzeylerinin karşılaştırılması Bilgi Düzeyi Müdahale (n=67) Kontrol (n=80) P değeri Hastalığın ismi 36 (%54) 26 (%33) 0.04 Bağışıklamanın rolü 41 (%61) 16 (%20) < 0.01 Kötüleşen durumu önleyen faktörler 26 (%39) 10 (%13) Ne zaman yardım istenmeli 57 (%85) 55 (%69) 0.07 DEĞERLENDİRME: Yüz yüze ya da telefonla görüşmeler yapılarak, başlangıçta ve 3 aylık izlemde, hastaların görüşleri alınarak karşılaştırma yapıldı. İzlem sırasında hastaların bakım memnuniyetleri, 3 aylık süreçte tekrarlayan atakların varlığı ya da acil servise başvurular, mevcut tedavi, görevlinin ev ziyaretlerinin sıklığı, hemşire ile iletişim durumları, sigara alışkanlıkları, bağışıklama öyküsü, tıbbi durumla ilgili algı ve bilgilenme durumları ve sağlıkla ilgili öz değerlendirme durumları sorgulandı. EV ZİYARETLERİNDE HEMŞİRE TAKİBİ ÖNEMLİDİR !!! Hermiz et al. BMJ, 325: 26 October 2002

EVDE BAKIM HEMŞİRELİĞİ “TÜRKİYE MODELİ” Evde bakım hizmetlerinin en önemli en çok gereksinim duyulan alanı hemşirelik hizmetleridir. Alanında uzman, gerekli bilgi beceri ve deneyime sahip hemşireler bu alanda hizmet vermektedir.

Kimler Yararlanmaktadır? Yenidoğanlar Yatağa Bağımlı Hastalar Palyatif Bakım KOAH vb. www.sgb.saglik.gov.tr/.../3_dr_orhan_koc_hastane_rolleri_evde_bakim

Verilen Hizmetler Muayene ve konsültasyon hizmeti, İlaçların yazılması, Sağlık Kurulu Raporlarının çıkarılması- Süresi Dolan Raporların yenilenmesi, Tetkik ve tedavi (pansuman, yara bakımı, sonda uygulamaları, evde kan tahlili, EKG) hizmetleri, Rehabilitasyon, eğitim ve destek hizmetleri, Ağız ve diş sağlığı hizmetleri, Yenidoğan fototerapisi, Nakil www.sgb.saglik.gov.tr/.../3_dr_orhan_koc_hastane_rolleri_evde_bakim

Verilen Hizmetler Hastaların ihtiyaç duyduğu, tedaviye yardımcı olabilecek ve demirbaş niteliğindeki tıbbi cihazlar hizmet süresince zimmet karşılığı hastanın kullanımına tahsis edilmektedir. Hastaların sosyal hizmetlere olan ihtiyaçları tespit edilerek ilgili kurum ve kuruluşlarla gerekli koordinasyon sağlanmaktadır. www.sgb.saglik.gov.tr/.../3_dr_orhan_koc_hastane_rolleri_evde_bakim

Sosyal ve Destek Hizmetler Verilen Hizmetler Sosyal ve Destek Hizmetler Tedavi Hizmetleri www.sgb.saglik.gov.tr/.../3_dr_orhan_koc_hastane_rolleri_evde_bakim

Evde Sağlık Hizmetleri Ekibi Fizyoterapist Diyetisyen Doktor, Hemşire, Şoför, Tıbbi Sekreter, Psikolog &Sosyal Çalışmacı www.sgb.saglik.gov.tr/.../3_dr_orhan_koc_hastane_rolleri_evde_bakim

İllere Göre Hizmet İstatistikleri İlin Adı AKHS Hedef Nüfus (0,15%) Başarı ADANA 1.529 2.780 55% BOLU 847 362 234% ADIYAMAN 764 788 97% BURDUR 71 345 21% AFYONKARAHİSAR 720 930 77% BURSA 3.232 3.474 93% AĞRI 203 723 28% ÇANAKKALE 307 654 47% AMASYA 84 446 19% ÇANKIRI 184 239 ANKARA 5.947 6.362 ÇORUM 332 714 ANTALYA 1.618 2.638 61% DENİZLİ -215 1.242 -17% ARTVİN 159 220 72% DİYARBAKIR 189 2.039 9% AYDIN 3.162 1.320 240% EDİRNE 498 521 96% BALIKESİR 3.875 1.536 252% ELAZIĞ 407 737 BİLECİK 130 301 43% ERZİNCAN 180 300 60% BİNGÖL 115 340 34% ERZURUM 646 1.025 63% BİTLİS 158 438 36% ESKİŞEHİR 775 1.019 76% www.sgb.saglik.gov.tr/.../3_dr_orhan_koc_hastane_rolleri_evde_bakim

Türkiye Geneli Hizmet İstatistikleri Evde Sağlık Hizmeti Alan Hastaların Kullanımına Verilen Tıbbi Cihazlar Şeker ölçüm cihazı 317 Nebülizatör 52 Ev tipi aspiratör 51 Oksijen konsantratörü 23 Oksijen tüpü/manometre 113 Mekanik ventilatör 9 Fonksiyonlu hasta karyolası 64 Enteral beslenme inf. pompası 6 Havalı yatak 149 Solunum Fonksiyonu Test cihazı Likit oksijen kaynağı Pulse oksimetri 85 TOPLAM 893 www.sgb.saglik.gov.tr/.../3_dr_orhan_koc_hastane_rolleri_evde_bakim

Türkiye Geneli Hizmet İstatistikleri Verilen Hizmetler Hasta muayenesi 96.122 Oksijen inhalasyon ted. seansı 566 Sağlık kurulu raporu 6102 Total Parenteral Beslenme Takibi 331 Elektrokardiyogram (EKG ) 632 Fototerapi 72 Pansuman 45.214 Enteral Beslenme Takibi 313 Parenteral ilaç uygulaması 19.875 Fizik Tedavi uygulamaları 1.743 Mesane / Nasogastrik sonda 14.961 Rehabilitasyon uygulamaları 646 Sütür Alınması 1.304 Buhar tedavisi 30 Lavman 404 Psikiyatrik uygulamalar 1.303 Ventilatör takibi 103 Eğitim uygulamaları 31.024 TOPLAM 250.066 www.sgb.saglik.gov.tr/.../3_dr_orhan_koc_hastane_rolleri_evde_bakim

Türkiye Geneli Hizmet İstatistikleri Evde Sağlık Hastalarının Hastalık Gruplarına Göre Dağılımı Hastalık Grubu Hasta Yüzdesi Nörolojik-Psikiyatrik Hastalıklar 45% Kardiovasküler Hastalıklar 21% Ortopedi-Travmatoloji Hastalıkları 14% Kronik-Endokrin Hastalıklar 10% Akciğer-Solunum Sistemi Hastalıkları 5% Hematolojik-Onkolojik Hastalıklar 4% Kas Hastalıkları 2% TOPLAM 100% www.sgb.saglik.gov.tr/.../3_dr_orhan_koc_hastane_rolleri_evde_bakim

TÜRKİYE’DE EVDE BAKIM ÇALIŞMALARI “Açık kalp ameliyatı geçirmiş bireylerin evde bakım gereksinimlerinin belirlenmesinde bir model: Fonksiyonel sağlık örüntüleri” Yılmaz M & Çifçi ES. Turkish J Thorac Cardiovasc Surg, 2010; 18(3):183-89 “Burdur’da Evde Sağlık Hizmeti Alan Yaşlı Hastaların Profili ve Evde Verilen Sağlık Hizmetleri” Çatak B, Kılınç AS, Badıllıoğlu O, Sütlü S, Sofuoğlu AE & Aslan D. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi 2012;10(1) “Radyoterapi Alan Hastaların Evde Bakım Gereksinimleri ve Yaşam Kaliteleri” Ertem G, Kalkım A, Bulut S & Sevil Ü. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2009; 2(2) “Yatağa bağımlı hastaların evde yaşadıkları sağlık sorunlarına yönelik evde bakım hizmet gereksinimleri” Akdemir N, Bostanoğlu H, Yurtsever S, Kutlutürkan S, Kapucu S & Özer ZC. Dicle Tıp Dergisi, 2011; 38(1):57-65

TÜRKİYE’DE EVDE BAKIM ÇALIŞMALARI Bağımlı Yaşlısına Bakım Veren Aile Üyelerine Sunuş Yolu İle Verilen Eğitimin Bakım Verme Yeterliliği ve Yaşlı Bakımı Bilgi Düzeyine Etkisi Çingil D, Gözüm S, Bodur S, Doktora Tezi Kalp Yetersizliği Tanısı Alan Hastalarda Dorothe E. Orem Modeline Göre Yapılan Hasta Eğitiminin Semptom Yönetimine Etkisi Akdeniz Ş. Özer ZC, Doktora Tezi

EVDE BAKIM HEMŞİRELİĞİ Hemşire, bakım verici rolü açısından tedavi ve rehabilitasyonun etkin olmasında, bireyin mevcut sağlık durumunun iyileştirilmesinde çok önemli bir etkinliğe sahiptir … Sayan A. Atatürk Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi , 7(3) 2004

Sistem sadece evde bakım ile sınırlı değildir Sistem sadece evde bakım ile sınırlı değildir. Ev, hastane ve sosyal hizmetler kurumu arasındaki bağlantıyı sağlamak önem taşımaktadır. HASTA VE AİLE

Hemşire, ailenin gereksinimlerine ve bakım verdiği ortama göre bir çok rolü gerçekleştirmesi için yeterli bilgi ve beceri sahibi olmalıdır. BAKIM SUNAN VE DENETLEYEN YÖNETİCİ VE KOORDİNATÖR EĞİTİMCİ ÇEVRE DÜZENLEYİCİSİ ARAŞTIRMACI VAKA SAPTAYICISI VE EPİDEMİYOLOG KONSÜLTAN DANIŞMAN AİLE SAVUNUCUSU

EVDE BAKIM HİZMETLERİ İŞBİRLİĞİ hekim SÜREKLİ BAKIM Ev ekonomisti psikolog hekim SÜREKLİ BAKIM İŞBİRLİĞİ EVDE BAKIM HİZMETLERİ Ev ekonomisti diyetisyen KAPSAMLI HİZMET Kısaca bireylerin bakım gereksinimlerinin ev ortamında karşılanması şeklinde tanımlanabilen evde bakım hizmetleri; hekim, hemşire, psikolog, diyetisyen, fizyoterapist, sosyal hizmet uzmanı, ev ekonomisti ve bakım destek elemanı gibi farklı meslek ve branş üyelerinin işbirliği ve eşgüdümü ile sürekli, kapsamlı ve organize bir biçimde sunulan koruyucu ve tedavi edici hizmetler bütününü ifade etmektedir. Sosyal hizmet uzmanı hemşire fizyoterapist

KAPSAM Hemşirelik Hizmetleri Destek Sağlık Hizmetleri Gündüz/ gece Bakımı Özbakım Ev işlerine yardım, ev düzeninin korunması Sosyal Destek Gıda ve Beslenme Hizmetleri Danışmanlık Evde bakım hizmetlerinin genel kapsamı

Cimete 2008. Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi, 6 (4 ) Evde Bakım Hemşiresi Etkili ve hızlı karar verebilmeli, Multidisipliner ekiple etkili çalışma becerisine sahip olmalı, Hızlı veri toplayıp doğru tanı koyabilmeli, Problemlere etkin çözüm getirebilmeli, Hasta/aileye etkili eğitim, danışmanlık ve denetim yapabilme becerisine sahip olabilmeli, Hemşirelik teori ve süreçlere ilişkin yeterli bilgiye sahip olmalı, Acil durumlarda sakin olabilmeli ve etkili reaksiyon gösterebilmelidir. Cimete 2008. Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi, 6 (4 )

EVDE BAKIM HEMŞİRELİĞİ UYGULAMA STANDARTLARI GELİŞTİRİLMİŞ; Amerikan Hemşireler Birliği tarafından geliştirilen Evde Bakım Hemşireliği uygulama Standartlarına göre çalışmalarını gerçekleştirir (ANA 1986).

EVDE BAKIM HEMŞİRELİĞİ UYGULAMA STANDARTLARI 1. ORGANİZASYON 2. TEORİ 3. VERİ TOPLAMA 4. TANI 5.PLANLAMA 6.GİRİŞİM 7.DEĞERLENDİRME 8.SÜREKLİ BAKIM 9.DİSİPLİNLERARASI İŞBİRLİĞİ 10.PROFESYONEL GELİŞİM 11.ARAŞTIRMA 12.ETİK

EVDE BAKIM HİZMETLERİ HEMŞİRELİK HİZMETLERİ İÇİN KILAVUZ

Evde Hemşirelik Bakımı Veri toplama Gereksinimleri belirleme Bakım planı yapma Uygulama Değerlendirme Erdil, F. Hacettepe Üniversitesi Geriatrik Bilimler Araştırma Merkezi. Ankara. 2004; 79-84.

Evde Bakım Hemşiresi; Hasta, aile ve ev ortamını tanılar. Uygun bakımı planlar. Hastaya ve aileye uygulamalar konusunda eğitim ve danışmanlık sağlar. Hasta ve aile ile sonuçları paylaşır, gerekli stratejileri belirler. Tüm değerlendirmeleri kaydeder. Hastalardan elde ettiği verileri sağlık ekibi ile paylaşır.

Bireylere evde bakım hizmeti verilmeden önce detaylı bir değerlendirme yapılmalı İyi bir ziyaret planı yapılmalı Bireyin sağlık hikâyesi, Fiziksel kapasite ve sınırlılıkları, Fonksiyonel durumu, Beslenme gereksinimi ve Yaşadığı çevre değerlendirilir

Fonksiyonel Durum Değerlendirmesi Formal ölçekler Günlük Yaşam Aktiviteleri Temel Enstrumental

Toplam 27 puan >65 yaş %25 bağımlı >80 yaş %50 bağımlı

Ayrıntılı Düşme Değerlendirme Hikaye Düşmenin Özellikleri Tbbi-Cerrahi Hikaye İlaçlar Sosyal Yaşantı Sistemlerin Gözden Geçirilmesi Nörolojik Kardiyovasküler Kas İskelet Genito Üriner Fizik Muayene Vital Bulgular Baş ve Boyun Ekstremiteler Nörolojik (Denge-Yürüyüş) Tarama Testleri MMSE GDS Up&Go-MD Görme Keskinliği Biyokimya-Radyoloji

Kısa ve çabuk uygulanması negatif prediktif değerinin yüksekliği Puanlamanın subjektif olması Yalancı negatifliğinin yüksek olması

Profesyonel bir ev bakım hemşiresi bir ziyarette pek çok şeyi başarabilir. Bilgi verilir İletişim sağlanır Aileye saygı duyulmalıdır İkinci ziyaret kararlaştırılır Karşılıklı emniyet sağlanmalıdır Hemşire kimlik takmalıdır Hemşirelik sürecinin adımları hasta ve aile tartışılmalı ve değerlendirilmelidir. Ailenin kararlarına saygı gösterilmelidir. İlk ziyarette ZİYARET

GENEL NOKTALAR Günlük yaşam aktiviteleri temel alınarak hastanın ihtiyaçları belirlenir. Bakımın sürekliliği için yeterli sayıda hemşire bulunması gerekir. Her birey için ihtiyaçlara karşılık gelen bakım planlaması yapılır.

EV ZİYARETİNDE HEMŞİRENİN DEĞİŞİKLİKLER KONUSUNDA KAYIT TUTMASI GEREKEN KONULAR İlerleme Var olan problem Fonksiyonel kapasite Aile birliği Ailenin hastalığa tutumu Psikososyal gereksinimler Çevre Bakım verici ya da destekleyici kişi İlaçlar Beslenme Başka sağlık bakım profesyonelleri gereksinimi Finansal durum

Bası yarasına yönelik önlemler Bireye özel sağlık ihtiyaçları BAKIMIN PLANLANMASI Kontinans Beslenme Sıvı Dengesi İlaç kullanımı Enfeksiyon Kontrolü Bası yarasına yönelik önlemler Kişisel Bakım Çevre Güvenliği Bireye özel sağlık ihtiyaçları

BAKIMIN PLANLANMASI 1 Enjeksiyon 2 IV ilaç infüzyonu ve transfüzyon 3 Kolostomi, üreterostomi ve ileostomi bakım 4 Trakeostomi ve solunum bakımı, trakeal aspirasyon, 5 Ayak bakımı ve protezler

EVDE BAKIM HEMŞİRELERİNİN UYGULAMA FONKSİYONLARI DİREKT BAKIM IV tedavi Kateter takılması Enjeksiyonlar Yara bakımı Fiziksel değerlendirme Eğitim İNDİREKT BAKIM Konsultasyon, Destek verme

Hemşire hastaların ve bakımverenlerin beklentilerini karşılayabilmeli

Saygı duyulmalı ve bakım / destek ile ilgili kararlara katılmalı, sürekli bilgilendirilmeli … Birey bakımı ve tedavisiyle ilgili konuların bir parçası olabilmeli ve karar verme konusunda destek alabilmelidir. 1 Personel, gizliliğe ve kişinin mahremiyetine saygı duymalıdır. 2 Birey, mümkün olduğunca bağımsız yaşayabilmek için destek alabilmelidir. 3 Herhangi bir muayene, bakım, tedavi ya da destek almadan önce, mutlaka kişinin onayı alınmalıdır. 4

Gereksinimlerini karşılayacak bakım, tedavi ve destek sağlanılmalı… Bireylerin haklarını destekleyen ve güvenli olan doğru bakımı alabilmeleri için gereksinimler kontrol edilmelidir. 1 Kişi ve sağlık personeli, bireyin sağlığı ve iyilik halini geliştirmek için gerekli bakıma katılmalıdır. 2 Kişinin gereksinimlerini karşılayacak beslenme düzeni yapılmalıdır. 3 Evde sağlık hizmetleri ekibinin ortak bir anlayışla birlikte hareket etmesi önemlidir. 4

Kültür ve konuşulan dil Evde Sağlık Hizmetleri eşit erişimli hizmet olmalı Kültür ve konuşulan dil Yaş Cinsiyet Seksüalite Engellilik İnanç

Kişiler güvenli bakım almalı ve kendini güvende hissetmeli Güvende hissediyorum 1 Bireyler suistimalden korunmalıdır ve personel kişinin haklarını korumalıdır. Kişinin evi temiz ve enfeksiyon açısından korunmuş olmalıdır. 2 Kişiler ilaçlarını ihtiyaç duyduklarında en güvenli yoldan alabilmelidir. 3 Kişiler güvenli bir ortamda bakım alabilmeli ve yanlış ekipman nedeniyle kişiler bakımdan zarar görmemelidir. 4

Bakım veren personelin işinde doğru becerilere sahip olmasını beklemelidirler… 1 Sağlık personeli, bireyin ihtiyaçlarını karşılayacak bilgi, beceri ve deneyime sahip olmalıdır. Güvende hissediyorum 2 Kişinin ihtiyaçlarını karşılamak ve güvenliğini sağlamak için yeterli personel bulunmalıdır. Bu beklenti personelin daha iyi yönetilmesini ve daha fazla bilgi edinmesini sağlayacaktır. 3

Evde sağlık hizmetlerinin sürekli kontrolünün yapılmalı… 1 Bireylerin güvenliğini sağlamak adına sürekli hizmet kontrolü yapılmalıdır. 2 Hasta kayıtları doğrulanmalı, gizlilik içinde ve özel bir şekilde saklanmalıdır. Bireyler şikayette bulunabilmeli ve hizmet verenler bu şikayetleri uygun bir şekilde çözebilmelidir. 3

Bakımverenler Unutulmamalı Bilgilendirme ve eğitim Hastanın prognozu Semptomların sebepleri, önemi ve kontrolü Hasta bakım yöntemleri Olası ani değişiklikler ve nasıl davranılacağı Yardım istenebilecek mevcut kaynaklar

EVDE BAKIM HEMŞİRELİĞİ HASTA GRUPLARINA İLİŞKİN HEMŞİRELİK BAKIM HİZMETLERİNE ÖRNEKLER

Kanserli Hastalarda Evde Bakım Fiziksel ve psikolojik semptomların kontrolü önem taşır. Bakımın her aşamasında bilgilendirme önemlidir. Hemşireler bütüncül bakım vererek hasta ve ailesini birlikte değerlendirmelidir. Evde bakım hemşiresi yoğun bakım hemşiresi olarak eğitilmeli ve her türlü acil gereksinimini karşılayacak donanıma sahip olmalıdır. Ünsar et al. 2007. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2 (5).

Semptom yönetimi önemli ! Hastalarda sıklıkla deneyimlenen semptomlar; Ө Yorgunluk (%75), Ө İrritasyon (%50,4), Ө Ağrı (%45,1), Ө Anoreksia (%45,1), Ө Bulantı (%45,1), Ө Sıkıntı (%41,5), Ө Kilo Kaybı (%39,4), Ө Öksürük (%37,7) Ө Konstipasyon (%36) Ө Uykusuzluk (%30) http://www.palyatifbakim.org/ppt/hanife_ozcelik.pdf

Kanserli Hastaların Evde Bakımında Hemşirelik Girişimleri/Uygulamaları Bilgi ve Hasta ve Aile Eğitimi Hemşireler eğitim için yazılı ve görsel kaynaklar kullanabilirler. Temel Fiziksel Bakım Hemşireler fiziksel bakımının üç temel amacına odaklanmalıdır: rahatlık, olası maksimal fonksiyonun sürdürülmesi ve komplikasyonların önlenmesi. Örneğin, mastektomi yapılan hastalarda omuz ve kol egzersizleri, yara bakımı gibi. Ertem 2010. Türk Onkoloji Dergisi 25(3).

Kanserli Hastaların Evde Bakımında Hemşirelik Girişimleri/Uygulamaları Evde Beslenme Desteği Özgeçmiş sorgulanır ve fiziksel muayene yapılır. Olası problemlere yönelik (tat değişimi, anoreksiya, bulantı ve kusma, stomatit, diyare ve konstipasyon) girişimler planlanır. Evde IV Tedavi Evde Kemoterapi Evde Kanser Ağrı Yönetimi Psikolojik Destek Ünsar et al. 2007. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2 (5); Ertem 2010. Türk Onkoloji Dergisi 25(3).

Akciğer kanseri tanısı alan hastalar üzerinde yapılan bir çalışmada, hemşire odaklı evde bakım hizmeti alan grubun hastane grubundaki hastalara oranla daha az semptom sıkıntısı yaşadığı, sosyal bağımlılığın azaldığı ve sağlıkla ilgili kötü algının daha az yaşandığı saptanmıştır. McCorkle et al. Cancer, 64:1375-1382;1989 Evde palyatif bakım alan kanser hastalarının fiziksel ve psikolojik sağlığı daha iyi düzeyde bulunmuş, yaşam kalitesi skorları bu grupta daha yüksek çıkmıştır. Bu grupta hastalık ve semptomların yönetimi diğer gruba göre daha iyi düzeyde seyretmiştir. Peters & Sellick. Journal of Advanced Nursing; 2006. Evde palyatif bakım programına katılan kanser hastalarında ağrı ve GİS başta olmak üzere birçok semptomun gerilediği görülmüştür. Mercadante et al. Support Care Cancer, 8: 2000

SEREBROVASKÜLER OLAYDA EVDE BAKIM EVDE BAKIM HEDEFLERİ Yaşam stilindeki değişikliğe uyum Semptomların kontrolü Akut sağlık sorunlarının önlenmesi Sosyal izolasyonun önlenmesi Aile, iş ile ilgili sosyal rollerde değişikliklere uyum Fesci et al. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi , 9(2); 2006

Hastanın bağımlılık düzeyine göre ev ortamı düzenlenmeli Kişilerin evde yaşadıkları sorunlara odaklanmalı ve gereksinimleri belirlenerek bakım girişimleri planlanmalı

Girişimler: Risk faktörlerinin kontrolü (düzenli Ta takibi, kardiyolojik tetkiklerin yapılması vs.) Beslenme (uygun diyetin belirlenmesi, oral alımın desteklenmesi, kataterle beslenen hastalara uygun enteral beslenmenin sağlanması, kilo kontrolü vs.) Hijyenik gereksinimlerin giderilmesi ve cilt bütünlüğünün korunması Fiziksel hareketliliğin arttırılması (ekstremite egzersizlerinin yapılması, mobilizasyona teşvik) Hasta güvenliğinin sağlanması (yatak kenarlıkları, kaygan zemin vs.)

Kardiyovasküler Hastalıklarda Evde Bakım KVH’da evde yönetimin başlıca hedefi: YAŞAM ŞEKLİ DÜZENLEMELERİDİR!!!

Demir & Ünsar. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 3(8); 2008 KALP YETERSİZLİĞİ Semptom kontrolü Günlük kilo takibi Aktivite programı Sigarayı ve alkolü bırakma Düşük tuzlu diyet uygulaması Tedaviye uyum Demir & Ünsar. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 3(8); 2008

HİPERTANSİYON Düzenli fiziksel egzersiz (yürüme, koşma, yüzme vs.) Diyet önlemleri (tuz kısıtlaması vs.) Kilo kaybı Düzenli fiziksel egzersiz (yürüme, koşma, yüzme vs.) Sigaranın bırakılması ve alkol alımının kısıtlanması Stresle başa çıkma yöntemleri İlaçların akılcı kullanımı Karakurt & Kara. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi , 10(1); 2007

KKY’li hastalarla yapılan bir çalışmada, evde bakım hizmeti alan grupla genel bakım grubu arasındaki yaşam kalitesi puanları benzer bulunmuştur. Her iki grubun da 6 aylık süreçte hastaneye tekrar başvuru oranları düşüş göstermiştir. Stewart et al. Lancet 1999; 354 : 1077 – 83 KKY’li hastalarla yapılan başka bir çalışmada evde bakım hizmeti alan grubun 7.5 yılda izlenen mortalite oranları ve planlı olmayan hastane yatışları daha düşük bulunmuş fakat bu süre zarfında sağlık hizmet giderleri diğer gruba göre daha fazla olmuştur. Inglis et al. Circulation. 2006;114:2466-2473.

Sonuç olarak evde bakımda; Hemşirelerin kullanabileceği standart bakım kılavuzları geliştirilmeli Evde hasta değerlendirilmesine yönelik kısa ölçekler geliştirilmeli var olanlar uygulamaya aktarılmalı Evde yapılan uygulamalar a ilişkin yasal düzenlemeler yapılmalı Evde Sağlık Hizmetleri hemşire koordinatörlüğünde yürütülmeli Bakımvericilerin eğitimi yapılmalı

Sonuç olarak evde bakImda; Aile ile devletin rolü arasında uygun dengeyi sağlayacak olan kısa ve uzun süreli evde bakım hizmetlerini geliştirme ve politika oluşturma konusunda girişimler yapılmalıdır. Yasal düzenlemeler yeniden gözden geçirilmeli ve bakım sigortası ile ilgili çözümler sunulmalıdır.

SAĞLIKLI YAŞLANMA DİLEĞİYLE TEŞEKKÜR EDERİM