SİGARANIN ZARARLARI ve SİGARA BIRAKMA YÖNTEMLERİ Doç. Dr. Sait Karakurt Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ve Yoğun Bakım Ana Bilim Dalı

DÜNYADA SİGARA İÇME YAYGINLIĞI Slide 3 - Smoking prevalence - World-wide WHO BÖLGELERİ Erkekler Kadınlar (%) (%) WHO bölgeleri: Afrika 29 4 Amerika 35 22 Doğu Akdeniz 35 4 Avrupa 46 26 Güneydoğu Asya 44 4 Batı Pasifik 60 8 Gelişmiş ülkeler 42 24 Gelişmekte olan ülkeler 48 7 Dünya 47 12 Objective : To set the scene in terms of global smoking prevalence Key Communication Messages : Global estimates: 47% of men and 12% of women smoke1 The vast majority of smokers are in developing countries, most of whom are men1 Smoking among women is most prevalent in Central and Eastern Europe1 Reference : 1. World Health Organisation. Tobacco or Health: A Global Status Report. Geneva: World Health Organisation, 1997 1990’ların başlarında, 15 yaş üzeri erkek ve kadınlarda sigara içme yaygınlığı World Health Organisation, Tobacco or Health: A Global Status Report. Geneva: World Health Organisation 1997

SİGARADAKİ ZARARLI MADDELER Slide 42 - Components of the cigarette - “a dirty syringe” Nikotin Katran Aseton Arsenik Objective : Tobacco contains many gases, chemicals and metals which are harmful to health. Confirm that people smoke to get nicotine, but it is the tar and gases from smoking, that can cause the harm Karbon Monosit 4000’in üzerinde zararlı madde, 40’ı aşkın karsinojen içerir Kadmiyum Hidrojen siyanid Key Communication Messages : Nicotine is the substance in tobacco that causes dependence in smokers1 Tobacco smoke contains over 4,000 compounds some of which are toxic, mutagenic and/or carcinogenic1 When tobacco leaves are burnt, a number of substances are released, including nicotine, however, it is the tar and gases from smoking that can cause the harm1 Reference : 1. No Smoking Day, UK. No Smoking Day Factsheet 4. 1997

KATRAN Kanser yaptığı kanıtlanmıştır. %70 oranda akciğerde birikir. Akciğerleri tahrip eder Parmak ve dişlerdeki sarı renkten sorumludur.

Sigara-akciğer kanseri

Sigara- damar sertliği (ateroskleroz)

Kronik bronşit ve amfizem (KOAH) Gaz değişimi Kirli kan Temiz kan Hava yolu normal Hava kesecikleri Sinir lifleri Kronik bronşit ve amfizem (KOAH)

Kronik bronşit ve amfizem (KOAH) normal

Kronik bronşit ve amfizem (KOAH) normal

Akciğer grafisi Normal Kronik obstrüktif akciğer hastalığı

Bilgisayarlı akciğer tomografisi

KARBONMONOKSİT Kanın %15 ’i oksijen yerine karbonmonoksit taşır Hemoglobine bağlanır Kanın %15 ’i oksijen yerine karbonmonoksit taşır Kalp, beyin ve diğer organlara daha az oksijen gider

KARBONMONOKSİT ÖLÇÜMÜ

SİGARANIN ZARARLARI KISIR DÖNGÜ Bağımlılık Hastalık ve ölüm Slide 43 - The cigarette - “a dirty syringe” KISIR DÖNGÜ Bağımlılık Hastalık ve ölüm Sigara içme arzusu Tüm kanserlerin %30’u Karsinojenler Sigara içimi Kronik bronşitlilerin %66’sı Objective : Nicotine drives the smoking habit. Confirm that smoking is a vicious circle Zehirli gazlar Nikotin Key Communication Messages : Withdrawal from nicotine can lead to nicotine cravings These cravings can be a major barrier to successfully giving up smoking Damar hastalıklarının %13’ü Peto R et al. Mortality from smoking in developed countries 1950 - 2000: Indirect estimates from National Vital Statistics. Oxford University Press 1994

SİGARANIN ZARARLARI Her 5 ölümden biri sigara içimine bağlı Sigara içenlerin yarısı sigara ile ilgili hastalıklardan erken yaşta ölürler.

SİGARA BIRAKMANIN YARARLARI Slide 33 - Benefits of stopping smoking FEV1 (25 yaşında beklenenin %si) 100 Sigara içmeyen ya da sigaraya duyarlı olmayan 75 45 yaşında bırakan Düzenli olarak sigara İçen hassas kişi 50 Objective : To gain agreement of the health benefits of stopping smoking using lung function as an example Fonksiyon bozukluğu 25 65 yaşında bırakan Key Communication Messages : Air flow obstruction is the physiological consequence of diseases that narrow the airway. In epidemiological studies, airflow obstruction is usually defined as a ‘forced expiratory volume in 1 second’ (FEV1). In nearly every population studied world-wide, cigarette smoking is the dominant factor for the prevalence of airway obstruction1 Numerous studies have documented the correlation between cigarette smoking and the decline in lung function1 This model shown depicts the decline in (FEV1) among smokers with varying degrees of susceptibility to cigarettes and the benefits of quitting. The decline in lung function is steeper in smokers than non smokers, resulting in progressive lung damage, leading to chronic obstructive pulmonary disease (COPD) symptoms and death1 When a smoker quits, the rate of decline slows and with sustained abstinence, the rate of decline in former smokers returns to that of someone who has never smoked. This emphasises the importance of smoking cessation and the fact that it is never too late to quit1 Reference : 1. Orleans CT, Slade J eds. Nicotine addiction: principles and management. New York: Oxford University Press, 1993;(6):118-119 Ölüm 25 50 75 Yaş (yıl) 1. Fletcher CM, Peto R. The natural history of chronic airflow obstruction. BMJ 1977; 1(6077): 1645-1648

SİGARA İÇME ALIŞKANLIĞI Slide 35 - The smoking habit Psikolojik Sigara alışkanlığına yol açan faktörler Sosyal Objective : Demonstrate the role of nicotine in smoking, and the different aspects of smoking - the social and behavioural practices Key Communication Messages : Nicotine has been clearly established as the source of dependence to smoking tobacco1. Each time cigarette smoke is inhaled, a direct nicotine ‘hit’ in the brain occurs. Nicotine stimulates the same central reward pathway in the brain (the ‘mesolimbic dopamine pathway’) that is affected by drugs such as heroin and cocaine2 There is more to cigarette dependence than getting a ‘hit’. Smokers come to associate the smell of tobacco, the ‘scratch’ in the throat when inhaling smoke and the activity of smoking with the nicotine reward. This ritual of smoking is a behavioural process2 In addition, smoking is often associated with certain social situations such as being in a pub, meals and the morning cup of coffee References : 1. Orleans CT, Slade J. Nicotine Addiction: Principles and Management 1993; (2): 24-45 2. West R. Getting serious about stopping smoking. A report for No Smoking Day 1997 Davranışsal

SİGARA İÇMEYE BAŞLAYANLARIN %70’i BAĞIMLI OLMAKTADIR.

NİKOTİN=bağımlılık yapıcı madde Uyarıcıdır Enerjiyi arttırır İnsana keyif verici etkiler oluşturur Konsantrasyonu arttırır El - göz koordinasyonunu artırır İştahı azaltır

Sigarayı bırakmaya doğru değişen davranış modeli Düşünme öncesi dönem Düşünme dönemi Basın, yayın organları Arkadaş Aile Sağlık çalışanı Hamilelik, çocuklar Hastalıklar…. Hazırlık dönemi Harekete geçme dönemi

SİGARA İÇENLER SİGARAYI BIRAKMAK İSTİYORLAR MI? Slide 32 - How many smokers want to quit ? Sigara içenlerin %67’si sigarayı bırakmak istiyor. Günde 10 adetten daha az sigara içenlerin sigara bırakma istekleri az bulunmuştur. Objective : To show that the majority of smokers would like to quit Key Communication Messages : Across both sexes the majority of smokers want to quit1 More than two thirds of smokers (67%) want to quit1 Lighter smokers (less than 10 cigarettes a day) are slightly less likely to want to quit1 Reference : 1. Living in Britain 1996, General Household Survey

ÇOĞU SİGARA İÇİCİSİNİN YARDIMA İHTİYACI VARDIR Slide 37 - Most smokers need help to quit 40 30 20 10 90 180 Sigarayı kendiliğinden bırakanlar (%) Objective : To gain agreement that quitting smoking is difficult and requires more than just willpower Key Communication Messages : The poor success rate of quitting smoking is primarily due to nicotine dependence1. Similar reports show that after 30 days, only 19% of smokers quitting on their own are still abstinent, reducing to 8% after 6 months2 The case is clear that smokers need more than just willpower alone to help them quit References : 1. Shiffman S. Critical review of the current status of smoking cessation in the USA. Tobacco Control 1995; 4 (suppl 2): S3-S24 2. Hughes JR et al. Smoking cessation among self-quitters. Health Psychol 1992; 11: 331-4 Sigarayı bıraktıktan sonra geçen günler Hughes JR et al. Smoking cessation among self-quitters. Health Psychol 1992; 11: 331-4

Nikotin yoksunluk belirtileri Sıkıntı hissi Sinir bozukluğu, kızgınlık Hassasiyet Uyuma güçlüğü Konsantrasyon bozukluğu Baş ağrısı Yorgunluk İştah artışı Yoksunluk belirtileri birkaç saatte başlar, 2-3 günde en yüksek düzeye ulaşarak genellikle 3-4 haftada sona erer.

Sigara bıraktırma polikliniği ZAMANLAMA GÖRÜŞME İNCELEMELER Solunum fonksiyon testi Akciğer grafisi Hemogram, kan yağları Karbonmonoksit ölçümü DANIŞMA+İLAÇ TEDAVİSİ TAKİP

Bağımlılık derecesi-Fagerström Skalası Günde ne kadar sigara içiyorsunuz? < 10 0 11- 20 1 21-30 2 31> 3 İlk sigaranızı sabah kalktıktan ne kadar sonra içersiniz? İlk 5 dk içinde 3 6- 30 dk 2 31- 60 dk 1 1 saatten > 0

Sigara birden bırakılmalıdır Sigarayı bırakma şekli Başarı oranı Aniden bırakma % 80 Azaltarak bırakma % 6

SİGARA BIRAKMA YÖNTEMLERİ-farmakoterapi Nikotin yerine koyma tedavisi Nikotin bantları Nikotin sakızı Nikotin nazal sprey Nikotin inhaler Nikotin dışı tedaviler Yavaş salınan bupropion

Nikotin bantları (7-14-21 mg) En az 10-15 adet/gün sigara kullananlarda daha yararlı 8 haftalık tedavi yeterli 24 saat takmak ile sadece uyanıklık döneminde takmak arasında fark yok Doz azaltılarak ya da aniden kesilebilir.

Nikotin sakız (2-4mg) Gerektiğinde ya da belli zaman aralıklarında düzenli olarak kullanılabilir. Günde 24 adete kadar kullanılabilir Ağır içicilerde (25adet/gün) 4mg’lık Sigaraya göre orta derecede kan nikotin düzeyi sağlar. 8-12 haftalık tedavi

NİKOTİN REPLASMAN TEDAVİSİNİN (NRT) SİGARA BIRAKTIRMAYA ETKİSİ Slide 45 - The case for nicotine replacement therapy (NRT) NRT KULLANIMI SADECE İRADE  2 Objective : To demonstrate that NRT is much more effective in helping smokers quit than willpower alone Key Communication Messages : Using willpower alone is the most commonly tried method of giving up smoking, however, only about 3% of smokers are still cigarette-free after 6 months1. Part of the problem is that successful quitting needs careful thought and motivation Nicotine replacement therapy (NRT) has been shown to double success rates in certain groups2 In patients in general practice it increases success rates when combined with advice and support from health professionals3, 4 References : 1. Hughes JR, Gulliver SB, Fenwick JW et al. Smoking cessation among self-quitters. Health Psychology 1992; 11 (5): 331-334 2. Hughes JR. Risk-benefit assessment of nicotine preparations in smoking cessation. Drug Saf 1993; 8: 49-56 3. Imperial Cancer Research Fund General Practice Research Group. Randomised trials of nicotine patches in General Practice: results at one year. BMJ 1994; 308: 1476-7 4. Stapleton JA et al. Dose effects and predictors of outcome in a randomised trial of nicotine patches in General Practice. Addiction. 1995; 90: 31-42 NRT’nin kullanımı sigarayı bırakma oranını 2 katına çıkarır.

NİKOTİN REPLASMAN TEDAVİSİNİN KULLANILMAMASI GEREKEN DURUMLAR Nikotin replasman tedavisi sigara içmekten daha güvenlidir. Hamilelik Kontrolsüz kalp ve damar hastalıkları

BUPROPİON (150 mg tablet) Depresyon tedavisinde kullanılır Sigara bırakma tarihinden 1 hafta önce başlanır 3 gün 1 tablet/gün, daha sonra 12 saatte bir 1 tablet Epilepsisi olanlarda kullanılmamalıdır 6 aya kadar kullanılabilir

BUPROPİONUN SİGARA BIRAKTIRMAYA ETKİSİ Slide 45 - The case for nicotine replacement therapy (NRT) BUPROPİON KULLANIMI SADECE İRADE  2 Objective : To demonstrate that NRT is much more effective in helping smokers quit than willpower alone Key Communication Messages : Using willpower alone is the most commonly tried method of giving up smoking, however, only about 3% of smokers are still cigarette-free after 6 months1. Part of the problem is that successful quitting needs careful thought and motivation Nicotine replacement therapy (NRT) has been shown to double success rates in certain groups2 In patients in general practice it increases success rates when combined with advice and support from health professionals3, 4 References : 1. Hughes JR, Gulliver SB, Fenwick JW et al. Smoking cessation among self-quitters. Health Psychology 1992; 11 (5): 331-334 2. Hughes JR. Risk-benefit assessment of nicotine preparations in smoking cessation. Drug Saf 1993; 8: 49-56 3. Imperial Cancer Research Fund General Practice Research Group. Randomised trials of nicotine patches in General Practice: results at one year. BMJ 1994; 308: 1476-7 4. Stapleton JA et al. Dose effects and predictors of outcome in a randomised trial of nicotine patches in General Practice. Addiction. 1995; 90: 31-42 Bupropion kullanımı sigarayı bırakma oranını 2 katına çıkarır.

BAŞARI ORANLARI Danışma+ilaç tedavisi ile 1 yılda %25-30

Sigarayı bıraktıktan sonra kilo artışı Beklenen 2.5-4.5 kg 13 kg üzeri nadir (kadın, beyaz olmayanlar ve aşırı sigara içenler) Nikotin yoksunluk semptomlarının erken dönemlerinde ek öneri yapılmaz Diyet Egzersiz

SİGARAYI BIRAKMANIN YARARLARI KALICI KAZANIMLAR GEÇİCİ SIKINTILAR 20 dakika sonra Kan basıncı ve kalp atışları düzelir. 8 saat sonra Kandaki nikotin ve karbonmonoksit miktarı yarıya düşer. 24 saat sonra Karbonmonoksit vücuttan tamamen atılır; Akciğer sigara kaynaklı mukusu temizlemeye başlar; Kalp krizi riski azalmaya başlar. Sıkıntı hissi Sinir bozukluğu, kızgınlık Hassasiyet Uyuma güçlüğü Konsantrasyon bozukluğu Baş ağrısı Yorgunluk İştah artışı

SİGARAYI BIRAKMANIN YARARLARI 48 saat sonra… 72 saat sonra… 2-12 hafta sonra... Vücut nikotinden tamamen temizlenir. Nefes almak kolaylaşır, enerji seviyesi yükselir. Kan dolaşımı daha sağlıklı gerçekleşir; Yürümek ve koşmak kolaylaşır.

SİGARAYI BIRAKMANIN YARARLARI Öksürük ve göğüsteki hırıltı azalır; Nefes alma sorunları iyileşir. Kalp hastalığı riski yarıya iner. İnme riski büyük oranda düşer. Ölüm riski hiç içmeyenler ile aynı olur. 3-9 ay sonra… 1 yıl sonra… 2-4 yıl sonra… 10 yıl sonra…

Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ve Yoğun Bakım Ana Bilim Dalı Sigara Bıraktırma Polikliniği Salı günleri 10.00-12.00 Randevu için 3271010-222 ya da 255