EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

ÖLÇME KURALI Ölçme işlemleri belli kurallar çerçevesinde yapılır. Ölçme kuralı test yönergelerinde yer alır. Test yönergesinde yer alan soru sayısı, test cevaplama süresi, her sorunun kaç puan olacağı, cevaplamanın nasıl yapılacağı, düzeltme formülü kullanılıp kullanılmayacağı vb. durumların her biri bir ölçme kuralıdır.

ÖLÇME KURALI 1. Eğitim Bilimleri Testi için verilen toplam cevaplama süresi 150 dakikadır (2,5 saat). 2. Bu testte 120 soru vardır. 3. Cevaplamaya istediğiniz sorudan başlayabilirsiniz. Her soru ile ilgili cevabınızı, cevap kâğıdında o soru için ayrılmış olan yere işaretlemeyi unutmayınız. 4. Sınavda uyulacak diğer kurallar bu kitapçığın arka kapağında verilmiştir. 5. Bu test puanlanırken testteki doğru cevaplarınızın sayısından yanlış cevaplarınızın sayısının dörtte biri düşülecek ve kalan sayı testle ilgili ham puanınız olacaktır.

BİRİM Bir ölçme aracının en küçük parçası olarak tanımlanmaktadır. Ölçme işlemlerinin anlaşılır olmasına ve sayısallaştırılmasına katkı sağlayıcıdır. Birimler doğal, tanımlanmış ve türetilmiş olmak üzere üç şekilde olabilir.

BİRİM Doğal birim Kendi bütünlükleri ve varlıkları ile doğal olarak birim niteliği gösteren kavramlardır. Eşit, tanımlanmış ve standart değildir. Yazım yanlışı sayısı Birim 1 yanlış Sınıftaki öğrenci sayısı Birim 1 öğrenci Oya bu dönemde 12 kitap okudu. Birim 1 kitap Masanın boyu 5 karış Birim bir karış Kitabın kalınlığı 4 parmak Birim bir parmak

BİRİM Yapma / Standart birim İnsanlar tarafından tanımlanmıştır. Standart ve eşit hâle getirilmiştir. Yapma, yapay ya da standart birim olarak da bilinir. Uzunluk, ağırlık, zaman, sıcaklık vb. gibi özelliklerin ölçülmesinde insanlar tarafından tanımlanmış birimler kullanılır. Bugün hava sıcaklığının 27 0C ölçülmesi Birim 1 0C Ayşe sınavdan 110 dakikada çıktı. Birim 1 dakika Gülcan’ın kilosu 89 kg’dı. Birim 1 kg

BİRİM Tanımlanmış/Türetilmiş birim Doğal veya yapma/standart iki birimden matematiksel, formüler bir ilinti ile yeni bir birim üretilmiştir. Hız, yoğunluk, direnç, nüfus yoğunluğu gibi ölçmelerde birim türetilmiştir. 1 Ohm 1 Volt / 1 amper Ankara-Eskişehir arasında YHY trenin en yüksek hızının 270 km / saat ölçülmesi Birim 1 km/saat İlyas dakikada 200 kelime okudu. Kelime / dk

BİRİMİN TAŞIMASI GEREKEN NİTELİKLER Eşitlik Ölçme aracında her birim aralığının birbirine eşit olmasıdır. Birimde aranan en önemli özelliktir. Bir metrede 0-1, 1-2, 2-3, her cm arasının eşit olması.

BİRİMİN TAŞIMASI GEREKEN NİTELİKLER Genellik Birimin tanınan, bilinen yaygın kullanılan birim olması ile ilgilidir. Birimin herkesçe anlaşılmasını kolaylaştırır. Sıcaklık ölçmede; Celsius (C), Fahrenheit (F), Kelvin (K), birimleri kullanılmaktadır. Günlük hayatta sıcaklık birimi olarak en çok derece celcius (°C) yani santigrat daha çok bilinir ve kullanılır.

BİRİMİN TAŞIMASI GEREKEN NİTELİKLER Kullanışlılık Birimin kolay işlem yapmaya uygun olması, pratik sonuçlara dönük olması ile ilgilidir. Büyük ağırlıkların birim olarak ton ile, küçük ağırlıkların kg ile, daha küçük ağırlıkların ise gr ile ölçülmesi daha kullanışlıdır.

ÖLÇME TÜRLERİ Doğrudan Ölçme Doğrudan ölçme, ölçme konusu olan özelliğin kendisiyle aynı türden bir araçla bir birimle doğrudan ölçülmesidir. Özelliğin kendisi ölçülür. Ölçülen özellikle ölçme aracının yapısı birbiri ile aynıdır. Örneğin uzunluklar metre ile ölçülür, aslında metrenin kendisi de bir uzunluktur. Bu ölçmelere temel ölçme de denir.

ÖLÇME TÜRLERİ Doğrudan ölçme örnekleri Öğrencilerin boy uzunluklarının belirlenmesi, Sınıftaki öğrenci sayısının belirlenmesi, Eşit kefeli terazi ile bir nesnenin kütlesinin belirlenmesi, Öğrencilerin bir dönemde okudukları kitap sayısının belirlenmesi, Bir öğretim yılında hazırlanan performans ödevi sayısının belirlenmesi, Bir yazılı anlatım çalışmasında öğrencilerin yazım yanlışı sayısının belirlenmesi.

ÖLÇME TÜRLERİ Dolaylı ölçme Ölçülen değişkeni kendisine benzer bir değişkenle doğrudan karşılaştırma olanağı yoktur. Ölçülecek değişken; değişkenin bir göstergesi olduğu kabul edilen başka bir değişken ya da tanımlanan bir bağıntı yardımıyla ölçülmesidir. Dolaylı ölçme işlemlerine karışan hata doğrudan ölçmeye göre daha fazladır. Öğrencilerin başarı, zekâ, ilgi ve yetenekleri doğrudan karşılaştırma olanağı olmadığı için öğrencilerin bu özelliklerini ölçtüğü varsayılan test sorularına verdikleri cevaplar gözlenerek ölçülür. Burada öğrencilerin test sorularına verdikleri cevaplar öğrencinin yukarıda sayılan özelliklerinin göstergesi sayılmaktadır.

ÖLÇME TÜRLERİ Dolaylı ölçme örnekleri Öğrencilerin ağırlıklarının baskül yardımı ile belirlenmesi, Derslerde öğrencilerin akademik başarılarının ölçülmesi, Öğrencilerin ilgi, tutum, kişilik, kaygı vb. psikolojik özelliklerinin belirlenmesi, Öğrencilerin zekâ ve yeteneklerinin ölçülmesi, Hava sıcaklığının termometre ile ölçülmesi,

ÖLÇME TÜRLERİ Türetilmiş Ölçme İki ya da daha fazla ölçme işleminin belli bazı matematiksel formüller ya da oranlamalar yoluyla elde edilen ölçme türüne türetilmiş ölçme denir. Türetilmiş ölçmeler gözlem yoluyla değil formüller ya da oranlamalar yoluyla elde edilir. Bu ölçme işleminde ölçülecek değişken için önce bir bağıntı tanımlanır. Sonra bu bağıntı kapsamına giren değişkenler gözlenerek elde edilen ölçümlerden yeni bir ölçme türetilir. Örneğin ölçülecek değişken yoğunluk ise bir cismin kütlesinin (ağırlığının), hacminin ölçülmesi için iki ayrı ölçme işlemi yapılır. Daha sonra cismin kütlesi hacmine bölünerek yoğunluğu bulunur.

ÖLÇME TÜRLERİ Türetilmiş ölçme örnekleri Ölçülecek değişken Türetme kapsamına göre değişken ve oranlamalar Nüfus yoğunluğu Kişi sayısı ölçmesi / Coğrafi alan ölçmesi Kişi başına düşen millî gelir Millî gelirin belirlenmesi / Kişi sayısı ölçmesi Hız Yol (mesafe) ölçmesi / Yolda geçen zaman Boy kilo indexi Kilo ölçmesi / Boy ölçmesinin metre cinsinden karesinin belirlenmesi Yılsonu geçme notu 1. yazılı sınavın % 20’si, 2. yazılı sınavın % 40’ı performans ödevinin % 40’ı biçiminde belirlenmesi

KPSS Aşağıdakilerden hangisi dolaylı ölçmedir? A) Bir arabanın bir yolculuktaki ortalama hızının belirlenmesi B) Bir öğrencinin bir dakikada okuduğu kelime sayısının C) Bir öğrencinin, zekâ düzeyinin belirlenmesi D) Bir ülkenin, nüfus yoğunluğunun hesaplanması E) Bir öğrencinin yazdığı metinde kaç yazım hatası yaptığının belirlenmesi

KPSS-2012 Bir Türkçe öğretmeni, 8A sınıfındaki öğrencilerden kendilerine verilen konuyla ilgili bir kompozisyon yazmalarını; 8B sınıfındaki öğrencilerden ise kendilerine verilen iki konudan birini seçip seçtikleri konuyla ilgili bir kompozisyon yazmalarını istemiştir. Öğretmen; öğrencilerin dönem boyunca okudukları kitap sayısı, kompozisyonu yazma süresi, konu seçme imkânı ve cinsiyet değişkenlerinin yazılı anlatım beceri düzeyini yordama gücünü incelemiştir. Bu araştırmadaki değişkenlerden hangisi dolaylı olarak ölçülür? A) Dönem boyunca okudukları kitap sayısı B) Kayıtlı oldukları şube C) Kompozisyonu yazma süresi D) Konu seçme imkânı E) Yazılı anlatım beceri düzeyi

KPSS-2012 Aşağıdakilerden hangisi dolaylı ölçülebilen bir özelliktir? A) Öğrencinin görev aldığı proje sayısı B) Öğrenci velisinin ekonomik geliri C) Bilgi yarışmasında doğru cevaplanan soru sayısı D) Öğrencinin temel yetenekleri E) Öğrencinin boy, kilo vb. fiziksel özellikleri

KPSS-2012 Aşağıdakilerden hangisi ölçülürken dolaylı ölçme yapılır? A) Park yerindeki araçların sayısı B) Bilgisayar masasının yüksekliği C) Bir sepet elmanın kütlesi D) Öğrencilerin dört işlem becerileri E) Koridorun uzunluğu

ÖLÇEK TÜRLERİ Sınıflama ölçeği Sınıflama, gruplama, adlandırma, kategorilendirme isimleri ile bilinir. Sınıflama ölçeklerinde sıfır noktası ve birim yoktur. Sınıflama ölçeğinden elde edilen ölçme sonuçları üzerinde matematiksel işlem yapılamaz. İstatistiksel olarak da frekans, mod ve yüzdelik hesabı yapılabilir. İki temel işlevi vardır: 1. Benzerlik ve farklılıklarına göre gruplamak, 2. Adlandırmak ve numaralandırmak.

ÖLÇEK TÜRLERİ Benzerlik ve farklılıklarına göre gruplama örnekleri Öğrencileri; Cinsiyetlerine göre kız, erkek şeklinde gruplamak, Öğrenme stillerine göre görsel, işitsel ve kinestetik öğrenenler olarak gruplamak Sosyal, fen, matematik, sanat alanlarına ilgi duyanlar biçiminde sınıflamak. Adlandırma ve numaralandırma ile ilgili örnekler İllere; Trafik plaka kod numarası verilmesi, Telefon alan kod numaralarının verilmesi. Öğrencilerin; Sınavlardaki aday numaraları, T.C. kimlik numaraları, Okul numaraları.

ÖLÇEK TÜRLERİ Sıralama ölçeği Ölçülen özellikleri belli bir özelliğe sahip oluş miktarı bakımından sıraya koymak amacıyla kullanılır. Ordinal ölçek diye de adlandırılmaktadır. Bu ölçekte nesneler, bir özelliğe en az sahip olandan, en çok sahip olana ya da en çoktan en aza doğru sıralanır ve her sıraya bir sayı veya sembol verilir. Sıralama ölçeği ile yapılan ölçme sonuçları birinci, ikinci, üçüncü….. gibi sayılarla ya da sembollerle gösterilir. Bu ölçeklerde sınıflama ölçeğinden fazla olarak sıralar arasındaki büyüklük-küçüklük ilişkisi vardır.

ÖLÇEK TÜRLERİ Sıralama ölçeği Sıraları farklı olan iki ölçüm sıralamaya konu olan miktar ya da boyut bakımından birbirinden farklıdır. Miktara göre bir derecelendirme söz konusudur. Sıralama ölçeğinde sıfırıncı anlamsızdır. Yine bu ölçekte birinci ile ikinci, ikinci ile üçüncü arasında bir aralık olsa da bu aralıklar eşit değil ve birim olarak kabul edilemez. Sıralama ölçeği ile elde edilen ölçümler üzerinde matematiksel işlem yapılmaz. 3.’den 1. çıkarılınca 2. kalmaz, 6. olanı, 2. olana bölünce 3. bulunmaz. Bu tür işlemler anlamsızdır. İstatiksel olarak medyan, yüzdelikler ve sıra farkı korelasyon katsayısı hesaplanabilir.

ÖLÇEK TÜRLERİ Eşit aralıklı ölçekler Ölçülen değişkenin belli bir başlangıç noktasına göre ve belli bir özelliğe sahip oluş derecelerine göre eşit aralıklarla sıralandıkları ölçek tipidir. Bu tür ölçeklerde keyfi olarak tanımlanmış bir başlangıç (sıfır) noktası ve değişmez ya da eşit aralıklı bir birim vardır. Eşit aralıklı ölçekte pratik amaçlara uygun olarak tanımlanmış olan sıfır noktası gerçek sıfır değildir. Yok ya da hiç anlamına gelmez. Bu sıfır; bağıl, tanımlanmış, göreli ve izafi sıfır gibi isimlerle de anılmaktadır. Bu sıfır sadece bir başlangıç noktasına işaret etmektedir.

ÖLÇEK TÜRLERİ Eşit aralıklı ölçekle ölçülen özellikler Takvimle tarih, Saatle zaman, Meridyen, Enlem, Termometre ile hava sıcaklığı, Yükselti (rakım) ölçmesi, Eğitimde başarı, yetenek, zekâ, ilgi, tutum, kişilik, kaygı vb özelliklerin ölçülmesi.

ÖLÇEK TÜRLERİ Eşit oranlı ölçek Eşit oranlı ölçek, birimlerde eşitliğin sağlandığı ve sıfırın gerçek (mutlak, doğal) sıfır olduğu ölçek türüdür. Diğer ölçek türlerinden üstünlüğü sıfırın gerçek olmasıdır. Bu durum, bu ölçek ile elde edilen ölçümlerin birbirine oranlanmasına olanak tanımaktadır. Bu ölçek ile elde edilen ölçümler üzerinde sınıflama, sıralama, farkları ve toplamları bulma, çarpma ve bölme gibi tüm matematiksel işlemler yapılabileceği gibi her türlü istatiksel işlem de yapılabilir.

ÖLÇEK TÜRLERİ Ali’nin 25 soruluk Türkçe testinde 7 yanlışı var. Mehmet derste 4 kez söz aldı. Ayşe’nin boyu 162 cm’dir. Oya 54 kg ağırlığındadır. Okul ile kültür merkezi arası 6 km’dir. Hasan 100 m’yi 19 sn’de koştu. Kemal 14 yaşındadır.

KPSS İş birliğine dayalı bir öğrenme uygulamasında gruplar öğrencilerin soyadlarının baş harfleri kullanılarak oluşturulmuştur. Bu uygulamadaki gruplara ayırma, bir ölçme işlemi olarak kabul edilirse kul-lanılan ölçek türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Sıralama B) Eşit oranlı C) Sınıflama D) Dereceleme E) Eşit aralıklı

KPSS Bingöl’de bir kış günü saat 12.00’de hava sıcaklığı -15°C ölçülürken aynı gün ve saatte Eskişehir’de sıcaklık -5°C olarak ölçülmüştür. Son nüfus Sayımlarında Bingöl’ün nüfusu yaklaşık 250 000, Eskişehir’in nüfusu yaklaşık 750 000 olarak tespit edilmiştir. Bingöl’ün yüz ölçümü 8277 km2, Eskişehir’in yüz ölçümü ise 13 925 km2 olarak ölçülmüştür. Bu ölçümler ve kullanılan ölçekler düşünüldüğünde, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Bingöl’de hava Eskişehir’in üç katı soğuktur. B) Eskişehir’de sıcaklık Bingöl’den 10°C daha yüksektir. C) Eskişehir’in nüfusu Bingöl’ün nüfusunun yaklaşık üç katıdır. D) Bingöl’ün nüfusu Eskişehir’in nüfusundan 500.000 daha azdır. E) Eskişehir’de birim alana düşen kişi sayısı Bingöl’den daha fazladır.

KPSS Aşağıdaki örneklerin hangisinde sözü edilen ölçme işleminde bağıl (keyfî, itibari) sıfır söz konusu değildir? A) Ankara ili Çankaya ilçesinin deniz seviyesinden yüksekliği 870 metredir. B) Öğrencilerin felsefe dersine karşı tutum puanları ortalaması 207’dir. C) Tarih sorularından en az dört tanesine doğru cevap veremeyenler sıfır puan almıştır. D) Bugün hava sıcaklığı 15 ºC’dir. E) Bu kitabın ilk 4 sayfasında kitabın kapsamı tanıtılmaktadır.