Yöresel Ürünler ve Coğrafi İşaretlere Değer Katma UNIDO Yaklaşımı 1 Kasım 2013 Damla Taşkın UNIDO 1

Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Teşkilatı - UNIDO 17 Kasım 1966, tarihinde BM Genel Kurulu’nun kararı ile bağımsız bir organ olarak kurulmuştur. 1966’dan bu yana aktiftir, merkezi Viyana’dadır. UNIDO Türkiye ofisi Şubat 1999’dan beri Bölgesel İşbirliği Merkezi olarak görev yapmaktadır. BM bünyesindeki sanayi kalkınma odaklı tek kuruluştur. UNGC’de KOBİ’lerle ilgili özel sorumluluğa sahiptir.

UNIDO - BM Sınai Kalkınma Teşkilatı UNIDO’nun amacı sürdürülebilir endüstriyel kalkınmanın gelişimi ve bu yolla gelişmekte olan ve geçiş ekonomisi ülkelerde yoksulluğun azaltılmasıdır. UNIDO bir teknik işbirliği kuruluşudur ve bunu iki işlevle gerçekleştirmektedir: Global forum: Sanayi kalkınma ile ilgili konularda bilgi üretmek ve paylaşmak Çeşitli paydaşların işbirliği yapmasını sağlamak için bir platform sunmak

UNIDO - BM Sınai Kalkınma Teşkilatı Teknik İşbirliği Organı: Sınai gelişimle ilgili olarak projeler tasarlamak ve yürütmek Hükümetler için politikalar ve programlar oluşturmak ve bunların yürütülmesinde teknik destek sağlamak Üç öncelikli konusu vardır: Yoksulluğun üretim faaliyetleri yoluyla azaltılması Ticari kapasitenin geliştirilmesi Enerji ve Çevre

UNIDO Yaklaşımı - Başlangıç Kümeler ve KOBİ grupları ile uluslararası çalışmalar Yöresel ürünlere olan talebin arttırılması Gelenek ve Yöresellik – kalite ile birlikte tüketicilerin ürünleri tercih etmesinde, daha yüksek bedeller ödemesinde önemli rol Kırsal bölgelerdeki üreticilerin yoksulluktan kurtarılması Coğrafi işaretler yöresel ürünlerin potansiyeline ulaşmasında çok önemli bir araçtır

… farklı bir yaklaşıma, bölgesel işbirliğine ihtiyaç vardır Coğrafi işaretler… Ürünü tanıtmak Daha iyi fiyatlarla satışını sağlamak Üreticilerin ürün spesifikasyonlarına uygun üretim yapmasını garantilemek için yeterli değildir … farklı bir yaklaşıma, bölgesel işbirliğine ihtiyaç vardır

UNIDO Yaklaşımı Amaç Etki Sonuç Çıktı Aktivite Üreticilerin sosyoekonomik durumunu iyileştirmek ve kapsamlı ve sürdürülebilir bölgesel kalkınmaya ulaşmak Üreticilerin gelirleri artar İstihdam artar ve kalitesi iyileşir Ürünlerin tanınırlığı ve satışlar artar Ortalama ürün kalitesi bölgesel seviyede artar Pazarlama stratejisi oluşturulur ve yürütülür Ürünün yöresinde de ürünün görünürlüğü artar Ürünün bilinilirliği kolektif özel işaretle korunur Bölgesel seviyede kolektif aksiyon (PPP) Başlangıç noktası Henüz tam potansiyeline ulaşmamış yöresel ürünler ve üreticilerin düşük gelir elde etmeleri

UNIDO Yöresel Ürünler Çalışmaları UNIDO Faaliyetleri: 2010’dan bu yana yöresel ürünlerin tanıtımı için çalışmalar (gıda ve el sanatları) El kitabının basılması Latin-Amerika Afrika ve Torino, Italya’da eğitimler Peru, Ekuador, Fas ve Tunus’da projeler Çalışma konuları: - Değer Zincirleri ve KOBİ ağları gelişimi - Sertifikasyon ve İzlenebilirlik - Şirket gelişimi ve & pazara giriş: Verimlilik ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk

UNIDO Teknik Destek Yaklaşımları Odak noktası: Üreticiler için bir yapı kurmak (Orijin konsorsiyumu) Kolektif markanın tescilinin yapılması Kamu Özel Sektör işbirliğinin bölgesel olarak teşvik edilmesi Coğrafi işarete gidilmesi Yönetişimin iyileştirilmesi Değer zincirinin rekabet gücü Coğrafi işaretin veya kollektif markanın etkin kullanımı

Orijin Konsorsiyumu – Tanım Tek bir değer zincirindeki üreticilerin, KOBİ’lerin ve/veya kooperatiflerin tipik bir yöresel ürüne değer katmak, ününü arttırmak ve korumak için resmi bir yapı etrafında toplanması (tarımsal gıda ya da el işleri)

Proje Seçim Kriterleri Bir eğitim sonrasında katılımcılardan (üreticiler & destek kuruluşları) orijin konsorsiyumu proje taslağı istendi. Potansiyeli en yüksek olan 5 tanesi teknik yardım aldı. 1 Pazar potansiyeli olan tipik bir yöresel ürün olması 2 Düşük gelir, teknik destek ihtiyacı ve kırsal bölgeden üreticiler 3 Üreticilerin daha üst Pazar segmentlerine girişte problemler yaşıyor olmaları 4 Bir STK ve veya destek kuruluşunun bulunması (Oda, iş merkezi vb)

Orijin Konsorsiyumu Projesi PERU İtalya tarafından 2011’de fonlandı Proje Ortakları: Peru Tarım Bakanlığı ve Fikri Mülkiyet Hakları Enstitüsü İlk yılda 5 daha sonra artı 9 konsorsiyum kuruldu Yerel Patates Altın Çilek Orman Balı Geleneksel Makarna Yerel pamuklu el sanatları

Orijin Konsorsiyumu teknik desteği - Peru 5 üretici grubu Tarım Bakanlığı ve Fikri Mülkiyet Hakları Kurumu ile işbirliği içinde UNIDO’dan teknik destek aldı: Konsorsiyumun kurulması Yöresel ürünün paketlenmesi ve üretilmesi için kuralların belirlenmesi Konsorsiyum tarafından yönetilecek olan bir ortak markanın belirlenmesi ve mutabakat sağlanması (isim, logo, kullanım kuralları) Ortak markanın tescili Ortak pazarlama araçları geliştirilmesi Temel ürün kontrollerinin sağlanması Ortak faaliyetlerin gerçekleştirilmesi örneğin MISTURA, Lima Eylül 2012’de ortak stand

Argan yağı Projesi – Fas SECO, İsviçre tarafından finanse edilmektedir Başlangıç: Eylül 2013 Proje ortakları: Tarım Bakanlığı, Agences de Développement Agricole (ADA) Développement de l’Arganeraie (ANDZOA), FIMARGANE (Argan yağı özel sektör oluşumu); Değer zincirinin daha iyi yapılanması, ortak vizyon, ortak marka ve pazarlama çalışmaları

Montecristi Şapkası Ekvator Proje İtalya tarafından finanse edildi Ortaklar: Produce; Proecuador; IEPI; Turizm Bakanlığı; STK’lar Kamu Özel Sektör İşbirliği ile Coğrafi İşaret hedefi ile gerçekleştirildi Montecristi Şapkası

Montecristi Şapkası – Coğrafi İşaret “Montecristi Şapkası” çok eski bir geleneğe sahiptir ve Manabi bölgesinde yetişen sazlardan eski örme yöntemi ile yapılmaktadır «Panama şapkası» olarak da tanınır Emek yoğundur sadece 500 zanaatkar kalmıştır, düşük ücret sebebiyle. 2007’de Coğrafi İşaret vardı ancak üretim kuralları yeterince belirlenmemişti Kontrol ve sertifikasyon mekanizması yoktu 2011 ortasında UNIDO projesi başladığında: Coğrafi İşaret zanaatkarlar tarafından kullanılmamaktaydı Birçok kuruluş destek olmaya çalışmaktaydı ancak koordinasyon yoktu Montecristi şapkasının ününü iyileştirmek için bir bölgesel strateji mevcut değildi

Ana Çıktılar – Montecristi Eylül 2011 Sanayi Bakanlığı ile UNIDO arasında aylık toplantılar başlar Toplantılara birçok paydaş katıldı ve destek grubu kuruldu Ekvator Fikri Mülkiyet Hakları Kuruluşu idari prosedürler yayınladı, bilgi için çalıştaylar düzenledi Zanaatkarlar artık coğrafi işaret kullanıyorlar Turizm Bakanlığı Montecristi Şapkası Rotası ile ilgili belediyelerle çalışmalar yapmakta 2013 yılı itibariyle bir gelişim planı yürütülmekte: Zanaatkarlar için eğitimler (Örneğin üretim teknikleri, tasarım, işletme, pazarlama vb) Fuarlara katılım Montecristi şapkası ve Turizm rotası ile ilgili pazarlama materyalleri

HARISSA Değer Zinciri Gelişimi Tunus İsviçre fonu Eylül 2013’te başladı Proje Ortakları: Sanayi Bakanlığı Sektör Dernekleri Değer zinciri gelişimi ile pazara erişim ve kalite etiketi kullanımı odaklı

Neler Öğrendik? Coğrafi İşaretler çok önemli bir araçtır ancak yöresel ve özel bir ürünün değerinin artabilmesi için nihai hedef değildir Coğrafi işaretler kırsal üreticilerin yaşam şartlarını iyileştirmelerine bölgesel kalkınmaya dair kapsamlı bir yaklaşım ile faydalı olabilecektir UNIDO ülkelere kapsayıcı ve sürdürülebilir kalkınma çabalarında yöresel ürünlerle ilgili projelerle başarıyla destek olmaktadır.

Damla Taşkın – d.taskin@unido.org Teşekkürler Damla Taşkın – d.taskin@unido.org www.unido.org/clusters