Teknoloji ve medeniyetin gelişmesine bağlı olarak insanların ekonomik ve sosyal yaşamı, doğaya bakış açısı ile doğa ile etkileşimi önemli ölçüde değişime uğramıştır. Ekonomi literatüründe sonsuz bir kaynak ve bazı durumlarda tehlike olarak görülen yaban hayatı ve biyolojik çeşitlilik, son zamanlarda sonsuz olmadığı, insan neslinin devamı için önemli faktörler olduğu anlaşılmıştır. Şimdi bu konuyu yaban hayatı ve biyolojik çeşitlilik olarak iki ayrı başlık halinde inceleyelim.

Yaban Hayatı Nüfus artışı ve ekonomik büyümenin etkisiyle bitki ve hayvanlardan oluşan yaban hayatı ile insanların ilişkisi artmıştır. Yaban hayatının bir yandan ekonomik yarar sağlaması ve dinlenme amaçlı kullanımı nedeniyle kullanım değeri, öte yandan da yeryüzünde yaşamın sürmesine katkısı, gelecek nesillere bırakılması nedeniyle de varlık değer, vardır.

Yaban Hayatı Ekolojisi Gerçek yaşamda her türün gelişim ve yoğunluğu, besin bolluğu, avcı hayvanlar ve avcılık, doğurganlık vs. gibi bir çok faktörden etkilenmektedir. Bu faktörleri başlıklar halinde inceleyecek olursak;

Populasyon Gelişimi Sınırlı bir alana, ortamda yaşayabilecek bir canlı türü bırakıldığı zaman populasyon önce hızla artacak, sonra artış hızı yavaşlayacak ve sonra ortamın taşıma kapasitesine bağlı olarak artış duracaktır. Zaman içerisinde populasyon büyüklüğü bazı faktörlerle dalgalanma gösterse bile uzun dönemde sabitlenecektir.

Av Sporu ve Ekonomik Boyutu Avcılık ticari amaçlarla yapılabileceği gibi, öz tüketim ya da eğlenmek içinde yapılabilir. Avcılık aktiviteleri av için harcanan gün sayısı olarak ölçülecek olursa, populasyon artış grafiğinden hareketle avcılık arttığı zaman ilk başlarda gün başına avlanan hayvanların parasal değeri artacaktır.

Fakat avcılık arttığı zaman av hayvanlarının populasyon artışı azalacak, sonra hayvan stoku azalmaya başlayacağından dolayı avlanma olanağı kalmayacak ve hayvan stoku tükenecektir.

Yani, stok miktarına S2 ve avlanma oranına h dersek bu düzeyde stok miktarı kararsız denge özelliği gösterir. Canlı populasyondaki dalgalanma sonucu bir artış, stok miktarını S1 olana kadar arttırır.

Populasyon artış hızı bir dalgalanma sonucu h oranının altına düşerse, avlanma oranı stok artış hızını aşacağı için stok azalmaya başlayacaktır. Çünkü sabit bir avlanma oranı stok artış hızının üzerinde olacağı için stok miktarını azaltmaya devam edecek ve sıfırlayacaktır.

İnsanlar avcılık faaliyetlerinden zevk alırlar ama hiç hayvan avlayamazlar ise avcılıktan zevk almayacaklardır. Onun için avcılık getirisi eğrisiyle avcılık faydası eğrisi aynı noktada sıfırlanır. Avlanma aktivitesi arttıkça avlanmanın maliyeti de artacaktır.

Biyolojik çeşitlilik nedir? Yerkürede yaşayan birbirinden farklı tüm canlılar biyolojik çeşitliliği oluşturur. Yeryüzünde yaşayan tür sayısı 15 ile 100 milyon arasında değiştiği varsayılmaktadır.

En fazla sayıda türe sahip canlı grubu böcekler, en az türe sahip canlı grubu ise omurgalılardır. ( Balıklar, sürüngenler, kuşlar ve memeliler omurgalılar grubuna girmektedir.)

Bunları biliyor musunuz? Ülkemizdeki hayvan türü sayısının, tüm Avrupa’da yaşayan hayvanların 1,5 katı olduğunu, Endemik bitki tür sayısı Anadolu’da 3,000 iken Avrupa’da 2,500 olduğunu, Son yüzyılda dünyada 30,000 bitki türünün yok olduğunu, Hayvan ve bitki türlerinden günde 3 canlı türünün neslinin tükendiğini, Dünya yüzeyinin % 6’sının çölleşmiş, % 29’unun da çölleşme yolunda olduğunu, Büyük bir kayın ağacının 72 kişinin günlük oksijen ihtiyacını karşıladığını biliyor muydunuz?

Biyolojik Çeşitlilik Yeryüzünde yaşamın sürmesi için bir çok canlı türünün aynı anda var olması gerekmektedir. Çünkü canlıların yaşamı birbirine bağlıdır. Bunun nedenlerinden biri dünyadaki besin zincirinden kaynaklanmaktadır. Bir canlı diğer canlının besini durumundadır.

Biyolojik Çeşitlilik Bir diğer neden de bir çok canlı, başka canlının varlığından faydalanarak yaşayabilmektedir. Örneğin, solunum yapan canlılar için bitkilerin fotosentez yapmaları zorunludur.

Biyolojik Çeşitlilik Bazı böcek türleri belirli bitkilerin yaprağından ya da çiçeğinden faydalanarak varlığını sürdürebilirken, bitkiler de böcek ve kuşların polenlerini taşımasına, aşılamasına muhtaçtır. Bu ve buna benzer bir çok örnek vardır.

Biyolojik Çeşitlilik Dolayısıyla yer yüzünde yaşam, tüm canlılar açısından bir bütün sayılabilir. Bu nedenle mikro organizmalardan insana kadar tüm canlıların yaşamı birbirine bağlıdır.

Biyolojik Çeşitlilik Yaşamın oluşması için milyonlarca yıl geçmiştir. İnsanların canlıları doğrudan tüketmeleri ya da yaşam alanlarını bozmaları nedeniyle yeryüzünde yaşamın devamlılığı tehlikeye girmiştir.

Biyolojik Çeşitlilik Global ısınma ve ozon tabakasının delinmesi gibi bazı sonuçlar direkt olarak yaşamın sürekliliğini tehlikeye sokmaktadır. İnsan nüfusunun hızla artması ve teknolojik gelişmeler nedeniyle yer yüzünde bazı bitki ve hayvan türlerinin nesli tükenmiş, bir çoğununda nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. Bu süreç hala hızla işlemektedir.

Biyolojik Çeşitlilik Tehlikenin farkına varan insanoğlu bazı önlemler almış ve hala önlem alma çabası içerisindedir. Bu önlemler ulusal ya da uluslararası düzeyde uygulanmaya çalışılmaktadır.

Biyolojik Çeşitlilik Artık üretim süreçlerinin ve ürünlerin çevreye ve biyolojik çeşitliliğe zarar vermemesi için bazı standartlar geliştirilmekte ve uygulanmaktadır.Bunu yaparken de türlerin ekonomik değeri,varlık değeri ve diğer türlerin devamlılığı gibi kriterler de dikkate alınabilmektedir.

Biyolojik Çeşitliliğin Korunmasının Maliyeti Biyolojik çeşitliliğin korunması konusunda dikkate alınması gereken başlıca konular şunlardır. Öncelikle hangi tür biyolojik çeşitlilik korunacaktır? Bu amaçla ne kadar kaynak ayrılacaktır? Hangi alanlar koruma için ayrılacaktır?

Hangi tür biyolojik çeşitlilik korunacaktır? Hangi türlerin koruma altına alınacağı sorusu cevaplanırken, sosyal faydayı maksimize eden türler belirlenmelidir. Çünkü tüm türleri korumanın maliyeti, bütçe olanaklarından çok yüksek olacaktır.

Bu amaçla ne kadar kaynak ayrılacaktır? Bu amaçla ne kadar kaynak ayrılacağı sorusu bütçe olanaklarına ve elde edilecek sosyal faydaya bağlıdır.

Hangi alanlar koruma için ayrılacaktır? Hangi alanların bu iş için ayrılacağı konusu da ayrılan yerlerin sağladığı biyolojik çeşitlilik ile ilgilidir. Çünkü ayrılacak alanların barındırdığı biyolojik çeşitlilik birbirinden farklıdır. Bu durumda en yüksek biyolojik çeşitliliği sağlayacak alanın bu amaçla ayrılması daha rasyonel bir tercih olacaktır.

Dinlediğiniz için teşekkürler…