YAŞAM BECERİLERİ -Öfke kontrolü -“Hayır” diyebilme -Israrlara karşı koyabilme -Kendini ortaya koyma -İletişim becerileri -Sorun çözme -Stresle başa çıkma -Kendini tanıma Örneğin, hayır demeyi öğrenemeyen çocuk madde kullanan arkadaşının madde teklifine ya da kurumdan kaçma teklifine “hayır” demeyi başaramayacaktır. Sorun çözmeyi, öfkesini kontrol etmeyi öğrenemeyen çocuk kendine ve başkalarına zarar verecektir.
Çalışma boyunca sırasıyla aşağıdaki konular ele alındı: A- Program tasarısı kavramı B- Eğitimde program geliştirme ve ögeleri C- İhtiyaç saptama ve değerlendirme süreçleri D- Hedef ve davranış belirleme, aşamaları, ilkeleri E- İlköğretimde gelişim görevleri ve sosyalleşme davranışları F- Sosyal beceri kavramı G- Sosyal yeterlilik, ögeleri, akış şeması H- Sosyal beceri eğitim basamakları ve kullanılan yöntemler I- Sosyal beceri eğitimi programının hazırlanması ve uygulamalar J- Sosyal beceri eğitimi programının değerlendirilmesi Eğitim süreci içinde, daha çok duyuşsal alana ağırlık verildi. Çeşitli sosyal beceri modellerine göre uygulama örneklerine yer verilerek sürekli alıştırmalar yapıldı. Program tasarısı hazırlanırken eğitimde program geliştirmenin ögeleri ile sosyal beceri program tasarısını hazırlama aşamaları bütünleştirilmeye çalışıldı.
Uygulama programlarının hazırlanmasında izlenen yol 1. Durum, ihtiyaç belirlendi: Öğretmen, grubun (öğrencilerin) ihtiyacının hangi sosyal davranışlar olduğunu tespit etti. “ne” sorusuna cevap arandı. 2. Hedef Geliştirildi: Becerinin nasıl verileceği sorusuna cevap arandı. 3. Kazandırılacak beceri somut davranışlara dönüştürülüp adımları yazıldı. 4. İçerik tespit edildi. 5. Süreç yapılandırıldı. 6. Uygulama yapıldı. 7. Değerlendirme yapıldı. A) Öğrenciye dönük ölçme: Öğrenme ürünün değerlendirilmesi B) Öğretmene dönük değerlendirme: Programın etkinliğinin değerlendirilmesi
Bir uygulama örneği Programa katılan sınıf öğretmenlerinden Filiz İbiş tarafından hazırlanan, sosyal becerinin ders programına kaynaştırılarak verilmesi amacıyla hazırlanmış bir beceri geliştirme etkinliğini örnek olarak inceleyelim: Ders: Türkçe Uygulanan grup: İlköğretim 1. kademe Ele alınan beceri: Başlangıç sosyal becerilerinden “Dinleme Becerisi” Süre: 90 dakika (iki ders saati) Hedef: 1. Karşısında konuşan kişinin sözünü kesmeden dikkatini konuya yöneltme 2. Dinlemeye istekli olma Davranışlar: 1. “Dinleme nedir, nasıl yapılır”ı söyleme 2. Dinlemenin önemini söyleme 3. İyi bir dinleyicinin özelliklerini söyleme/ sıralama 4. Biri konuşurken yapılması gerekenleri söyleme/sıralama 5. Etkin dinlemediğimizde olabilecekleri örneklerle açıklama/söyleme
Yöntem: 1. Sınıf öğretmeni, etkin dinlemeyi öğrencilere anlatır, örnek uygulamaları model olarak gösterir. 2. Öğrencilere müfredat programında yer alan bir öyküyü veya hazırladığı bir öyküyü okur: “ Yaşlı kadın her zamanki gibi sabah erkenden kalkmıştı. Ağaçtaki serçeler, kumrular, güvercinler ona “günaydın” dediler. Penceresinin hemen yanıbaşına eğilen dallardaki sesler ona günün iyi geçeceğini müjdeliyordu. İçeri gitti. Yem kavanozunu yanına alarak pencereye yaklaştı. Bir anda her yeri kuşlarla dolup taştı. Sırasıyla yemleri, serçelerin yerine, kumruların yerine, güvercinlerin yerine sevgi sözcükleriyle bıraktı. Havayı hissetti, rüzgârın geleceğini ve bu yüzden kahvaltılarını zamanında yemeleri gerektiğini kuşlara söyledi. Diğer kuşlar dinlerken, güvercinler kendi aralarında konuşuyordu. Serçeler ve kumrular sabah kahvaltılarını bitirdiğinde, güvercinler yaşlı kadının dediklerini dinlemedikleri için kahvaltıya henüz başlıyorlardı. Birden kuvvetli bir rüzgâr esti. Kursaklarına bir lokma girmeden, rüzgâr yemleri alıp başka kuşlara götürdü.” 3. Rol yöntemiyle öykü canlandırılır. Öğrencilerden serçe, kumru ve güvercin olmak isteyenler seçilir. Öğretmen ise yaşlı kadın olur. 4. Öyküdeki kahramanlar öyküde nasıl davranıyorlarsa o şekilde canlandırılır.
Değerlendirme/ölçme: Öğrenciye dönük değerlendirme: Davranış cümlelerindeki sorular öğrencilere yöneltilip, tartışılır. Tartışmaya katılmayan veya yöneltilen sorulara cevap vermeyen öğrenciler için konu tekrar edilip canlandırmada etkin rol verilebilir. Öğretmene dönük değerlendirme: Uygulamanın aksaklıkları nelerdi, katılımı az olan öğrencilerin ihtiyaçları nelerdi, hazır bulunuşluk düzeyleri uygun muydu, araştırılır. Becerinin kazanılıp kazanılmadığıyla ilgili gözlemler yapılır.