PERİYODİK SİSTEMİN TARİHÇESİ

1.bölüm periyodik sistemin tarihsel gelişimi

Periyodik Sistemin Tarihçesi Moseley ve Modern Periyodik Yasa 1.BÖLÜM: Periyodik Sistemin Tarihçesi Moseley ve Modern Periyodik Yasa Modern Periyodik sistem Element Atomlarının elektron Dizilimi ve Grup İlişkisi 1 1

1. Periyodik Tablonun Tarihçesi: 1649 Henning Brand fosfor elementini buldu.Fosfor elementinin bulunmasını, diğer elementlerin keşfi izledi.1869 yılına kadar toplam 63 element bulundu. 19.yüz yılın başlarında bulunan elementlerin sayısı daha da arttı ve bulunan elementlerin özellikleri de büyük oranda tespit edildi. Bunun sonucu olarak ta benzer özellik gösteren elementlerin sınıflandırılması ihtiyacı oluşmuştur. 1829 yılında J.Doberenier, elementleri benzer kimyasal özelliklerine göre, üçerli gruplar halinde sınıflandırmıştır.

1 A grubunda bulunan; Li, Na, K elementleri için; Na = ((Li + K)/2 ) Triadlar Kuralı: Aynı grupta bulunan elementlerden, ortadaki elementin atom ağırlığı yaklaşık olarak, gruptaki diğer iki elementin atom ağırlıklarının ortalamasına eşittir. Örnek; 1 A grubunda bulunan; Li, Na, K elementleri için; Na = ((Li + K)/2 ) 2A grubunda bulunan; Ca, Sr, Ba elementleri için; ((Ca+Ba)/2)=Sr 7A grubunda bulunan; Cl, Br, I elementleri için; ((Cl +I)/2) =Br Na=(7 +39) /2) = 23 tür. Sr=(40 +137)/2) = 88,5 tür. 1

Dö Şankortua Periyodik Sistemi Benzer kimyasal ve fiziksel özelliklerden yola çıkarak ilk periyodik sistemi oluşturan Fransız bilim insanı oksijen atomunun kütlesini (16) dikkate alarak bir silindirin çevresini 16 eşit parçaya bölmüş, bu silindir üzerinde düşey sütunlara elementleri, kendi geliştirdiği kütle formülüne göre yerleştirmiştir. Dö Şankortua, her 7 elementten sonra, benzer özellik gösteren elementin alt alta geldiğini gözlemlemiştir. Ayrıca bu sistemde iyonları da sınıflandırmıştır. 1

John Newlands’ın Periyodik Sistemi 1864 yılında İngiliz Kimyacı J.Newlands, elementleri benzer fiziksel özelliklerine göre sıralamıştır. Newlands elementleri atom ağırlıklarına göre sıraladığında; her sekizinci elementin, birinci elemente; dokuzuncu elementin, ikinci elemente benziyor ve bu ilişki devam ediyordu. Newlands bu durumu, müzikteki oktav teriminden esinlenerek bu duruma kimyasal oktav adını verdi. Ancak bu teori aynı yıl asal gazların keşfiyle bozuldu. 1

D.Mendeleyev & L. Mayer’in Periyodik Sistemi 1

D.Mendeleyev & L. Mayer’in Periyodik Sistemi 1

D.Mendeleyev & L. Mayer’in Periyodik Sistemi 1869 yılında Dimitri Mendeleyev, 1970 yılında Lother Mayer birbirinden habersiz olarak yaptıkları benzer çalışmalarını açıkladılar. Bugünkü kullandığımız periyodik tablonun kurucusu olarak Mendeleyev bilinir. Mendeleyev o güne kadar bilinen 63 elementi atom ağırlığına göre sıralamış, fiziksel ve kimyasal özellikleri benzeyen elementleri aynı grupta sıralamayı başarmıştır. Ayrıca Mendeleyev o güne kadar bulunamayan elementlerin ( Ga, Sc ve Ge) yerlerini boş bırakmış bu elementlerin ilerde bulunacağından söz etmiştir. Hatta muhtemel özelliklerini de çok yakın olarak öngörmüştür. Medeleyev H’i bir kenara bırakarak tablosunu oluşturdu . Tablo oluşturulurken Ca-Ti arasında ki elementten dolayı ilk sorun ortaya (Scandiyum 1879 yılında bulunmuştur) çıktı. Mendeleyev Sc elementin yerini boş bırakarak elementleri sıralamaya devam etti. Periyodik Tablo 1

D.Mendeleyev & L. Mayer’in Periyodik Sistemi Mendeleyev Cu’ı kimyasal davranışından dolayı (+1) K’nın altına, Zn’yu +2 yükünden dolayı Ca’un altına yerleştirdi. Mendeleyev “ Elementlerin özellikleri, atom kütlelerinin periyodik fonksiyonudur” dese de , atomları periyodik tabloda sıralarken özelliklerini daha fazla dikkate almıştır. Bu durumu Co-Ni ve I-Te elementleri arasında fark etti ancak atom kütlelerinin yanlış hesaplana bileceğini düşünerek doğru sıralamayı yaptı. Bu bakış açısından dolayı Si ve Ge gibi o zaman bulunmayan bazı elementlerin yerlerini boş bırakmış ve muhtemel özelliklerini tahmin etmiştir. Periyodik Tablo 1

2. Moseley Modern Periyodik Tablo Atomlar atom ağırlıklarına göre sıralanırken, bazı elementlerin durumlarında (Ar-K, Co-Ni, Te-I...gibi) sapmalar gözlenmiştir. Argon ve potasyumun atom ağırlıkları; Ar: 39,95 ; K:39,1. Bu duruma göre potasyum daha önce gelmeliydi. Halbuki Argon, 8A grubu elementlerinin; K, 1A grubu elementlerinin özelliklerini taşıyordu. 1912 yılında H. Mosoley X ışınları ile yaptığı çalışmalarda atomların kimyasal özelliklerinin atom ağırlıklarına göre değil, atom numaralarına göre değiştiğini ispat etti. Atom numarasının bulunması yukarıda bahsettiğimiz düzensizliği de ortadan kaldırmış oldu. Mendeleyev’in periyodik tablosu bu günkü kullandığımız periyodik tabloyla birkaç istisna dışında uyuşmaktadır. Bunların başında, o gün henüz bulunmayan asalgazlar gelmektedir. Ayrıca proton sayısının keşfinden sonra, atomların periyodik özelliğini sağlayan taneciğin, proton sayısı olduğu da anlaşıldı. Bu günkü kullandığımız periyodik tabloda elementler, atom numaralarına göre sıralanırken kimyasal özellikleri benzer olanlar aynı grupta gruplandırılmışlardır. 1 1

3. Modern Periyodik Sistem Periyodik Özellikler 1. Periyodik tabloda yatay olan sıralara periyod, yukarıdan aşağıya doğru olan düşey sütunlara ise grup adı verilir. 2. Periyodik tabloda 7 periyot, 8 tane A ve 8 tane de B olmak üzere 16 farkı grup (8B grubu 3 sütundan ), toplam 18 grup vardır. 1

Periyodik Tablonun Özellikleri 3. A grubu elementlerine Baş Grup, B grubu elementlerine ise Yan Grup elementleri denir. 4. 1A grubu elementlerine alkali, 2A grubu elementlerine Toprak Alkali, 3A grubu elementlerine Toprak Metalleri, 7A grubu elementlerine Halojenler, 8Agrubu elementlerine Soy gazlar(Asal Gazlar) denir. 1

5. Her periyot bir alkali metal ile başlar(yalnız birinci periyot bir ametal olan hidrojenle başlar), bir soy gazla biter. 1.periyot 1 numaralı Hidrojenle başlar, 2 numaralı Helyum ile biter. 2.periyot 3 numaralı Lityum ile başlar,10 numaralı Neon ile biter. 3.periyot 11 numaralı Sodyum ile başlar, 18 numaralı Argon ile biter. 4.periyot 18 numaralı Potasyum ile başlar, 36 numaralı Kripton ile biter. 5.periyot 37 numaralı Rubidyum ile başlar, 54 numaralı Ksenon ile biter. 6.periyot 55 numaralı Sezyum ile başlar, 86 numaralı Radon ile biter. 7.periyot 87 numaralı Fransiyum ile başlar, bu periyot henüz tamamlanmamıştır. 1

6. Aynı grupta bulunan elementlerin en dış kabuklarında aynı sayıda elektron bulunur. Bu nedenle aynı grupta bulunan elementler benzer özellik gösterir. Ancak aynı özellik göstermezler. A grubu elementlerinin grup numarası değerlik elektron sayısına eşittir. Atomların değerlik elektron sayıları, o atomun kimyasal tepkimelerindeki davranışlarını belirler.Soy gazlarda, He: 1s2, diğer soy gazlar: np6 ile bittikleri için kararlı maddelerdir. Kimyasal tepkimelere girme eğilimleri yoktur. 1

7.Periyodik Tablo; Metaller, a metaller, yarı metaller ve soygazlar olmak üzere 4 ana bölümden oluşur. B grubu elementlerin; Geçiş Elementleri denir. Lantinit ve Aktinitlere d; İç Geçiş Metalleri denir. 1

4. Element Atomlarının elektron Dizilimi ve Grup İlişkisi Periyodik Tabloda Grup ve Periyot Bulma: Periyodik tabloda grubu ve periyodu bulunmakistenilen elementin, elektron dağılımı yapılır. Eğer elektron dağılımı s orbitaliyle bitiyorsa, 1A ya da 2A grubu elementidir. Eğer elektron dağılımı p orbitaliyle bitiyorsa, 3A,4A,5A,6A VE 7A grubu elementleridir. Eğer elektron dağılımı d orbitaliyle bitiyorsa, B grubu elementleridir. Hangi orbitalle bittiğinde hangi grup elementi olduğu tabloda verilmiştir. En büyük katsayı periyodu verir. 1

Element Atomlarının elektron Dizilimi ve Grup İlişkisi 1