TAŞLAR * PÜSKÜRÜK (VOLKANİK-KATILAŞIM) * TORTUL (SEDİMENT-BİRİKİM) * BAŞKALAŞIM (METAMORFİK)
A. PÜSKÜRÜK (KATILAŞIM) TAŞLAR 1. İÇ PÜSKÜRÜK: Yerkabuğu içinde magmanın yeryüzüne çıkmadan katılaşması ile oluşur. Granit, siyenit. 2. DIŞ PÜSKÜRÜK: Magmanın yeryüzüne çıkarak hızlı bir şekilde katılaşması sonucu oluşur. Bazalt, Andezit.
ANDEZİT GRANİT
Püskürük Taşların Genel Özellikleri: Yapıları kristallidir (taneli). Tabakalaşma yoktur. Kütleler halindedir. İçlerinde fosil bulunmaz. Asitten etkilenmezler.
B. TORTUL (SEDİMENT) TAŞLAR Bunlar göl, deniz yada çukur sahalarda tortulanmayla oluşmuş kat kat birikmiş taşlardır. Tabakalar halindedir. 1. Mekanik Tortul (Kırıntı): Dış kuvvetler tarafından aşındırılıp, taşınan ve tabakalar halinde biriken, tabi bir çimento ile birbirine yapışan taşlardır. Konglomera (Kumtaşı), moren (Buzultaşı), kil taşı, breş (çakıl taşı).
2. Kimyasal Tortul: Suda eriyebilen kayatuzu, jips, kalker gibi kayaların önce suda erimesi daha sonrada başka sahalarda çökelmeyle birikmesi sonucu oluşurlar. Pamukkale travertenleri, sarkıt, dikit. 3. Organik Tortul: Canlıların (hayvan, bitki) üst üste birikerek katılaşması sonucu oluşan taşlardır. Mercan kayaları, taşkömürü, linyit, turba, tebeşir. Genel Özellikleri: Kristalli (taneli)değildir. Fosil bulunabilir. Tabakalı bir yapıdadırlar. Asitlerden etkilenirler.
KİMYASAL TORTUL
LİNYİT KÖMÜR ORGANİK TORTUL
C. BAŞKALAŞIM (METAMORFİK) TAŞLAR Yüksek sıcaklık ve basınç altında kalan taşların yapısal değişime uğraması sonucunda oluşurlar. Böylece mağmatik ve tortul taşların yapı özellikleri değişir. Kalker’in başkalaşması ile Mermer oluşur. Granit, gnays’a dönüşür. Kumtaşı da kuvarsit’e dönüşür. Kiltaşı, mikaşist’e dönüşür.
Başkalaşım KALKER MERMER GRANİT GNAYS KUMTAŞI KUVARSİT TAŞKÖMÜRÜ ELMAS
Kaşıkçı Elması Kaşıkçı Elması Elmas
Kalker Kalker
Mermer