HAZIRLAYAN EĞİTİM HEMŞİRESİ YILDIZ GÖKALP YENİ DOĞAN SARILIĞI HAZIRLAYAN EĞİTİM HEMŞİRESİ YILDIZ GÖKALP Sağlık Slaytları http://hastaneciyiz.blogspot.com

Hayatın ilk bir ayında en sık karşılaşılan sorunlardan birisi yenidoğan sarılığıdır. Sağlıklı, zamanında doğmuş bebeklerin % 60’ında, erken doğan bebeklerin % 80’inde sarılık görülür

Etiyoloji ( Nedenleri ) Fizyolojik sarılık ( doğal sarılık ) Hemolitik hastalıklar Kan Grubu Uyuşmazlıkları Kırmızı Hücre Enzim Eksikliği Kırmızı Hücre Şekil Bozuklukları Kalıtsal Hastalıklar. c) Kan yoğunluğunun artmış olması d) Vücut içi kanamaları e) Doğuştan veya sonradan kazanılan infeksiyonlar f ) Metabolik hastalıklar Anne sütüne bağlı sarılık Troid hormonunun azlığı Diyabetik anne çocuğu

Anne karnındaki bebeğin alyuvarları farklıdır Anne karnındaki bebeğin alyuvarları farklıdır.Bu alyuvarların içerdikleri hemoglobin çeşidi, fetal hemoglobindir(HbF). Yenidoğan bebeğin, anne kanındaki alyuvarlardan farklı alyuvarlara ihtiyacı vardır. Onun için doğar doğmaz bebeğin kanındaki alyuvarlar hızla yıkılmaya başlar ve yerine yeni hemoglobin (HbA) içeren alyuvarlar yapılır. Ancak, yıkılan alyuvarlardan bol miktarda sarılık maddesi(biluribin) üretilir. Normalde biluribin karaciğerde işlenerek vücuttan atılacak hale getirilir. Ancak fazla üretilen biluribin bebeğin karaciğer kapasitesini aşar,  bebeğin kanında ve dokularında birikmeye başlar. Sarı renkte pigmentlere sahip olan bilirubin, bebeğin cildini, dokularını sarı renge boyar. Ve yenidoğan sarılığına yol açar.

Önce yüz derisinde özellikle burun - dudak kıvrımlarında farkedilir Önce yüz derisinde özellikle burun - dudak kıvrımlarında farkedilir. 10 mg/dl’de gövde derisinin ve 15 mg/dl’yi geçince ise ayak tabanı ve avuç içlerinin sarıya boyandığı görülür.

. Fizyolojik ( Doğal ) Sarılık Yenidoğanların tümünde serum bilirubin 2 mg/dl’yi aşar. Bu seviye zamanında doğan bebeklerde yükşelerek 2-4. günlerde 6-8 mg/dl’lik pik (tepe) düzeyine ulaşmakta ve daha sonra düşmektedir. "Zamanında doğanlarda" fizyolojik sınırın üst düzeyi 12 mg/dl’dir. Zamanından erken doğan bebeklerde bilirubin 5-7. günlerde 10-12 mg/dl’lik pik düzeylerine erişir ve takiben düşer. Yeni doğanda görülen bu normal sarılık tablosuna fizyolojik (doğal) Hiperbilirubinemi adı verilir.

Fizyolojik Olmayan Hiperbilirubinemi a) Genel Özellikler   İlk 36 saatte ortaya çıkan sarılıklarda   5 mg/dl 1 günden daha fazla serum bilirubin yükselmelerinde   Fomula ile beslenen zamanında doğan bir bebekte Total serum bilirubin düzeyinin 15 mg/dl’yi aşması durumunda   Anne sütü ile beslenen zamanında doğan bir bebekte totol bilirubin düzeyinin 17 mg/dl’yi aşması durumunda   Zamanında doğanlarda serum bilirubin düzeyinin 12 mg/dl’yi, prematürelerde 15 mg/dl’yi aşan durumlarda   Klinik olarak sarılığı, zamanında doğanlarda 8, prematürelerde 14 günden daha uzun seyretmesi durumunda   Direkt bilirubin düzeyinin 2 mg/dl veya Total bilirubinin % 10’undan fazla olduğu durumlarda

b) Öykü   Daha önce anemili veya sarılıklı bir kardeşin olması özellikle kan grup uyuşmazlığını, ayrıca konjenital hemolitik anemileri destekler.   Annenin gebelik sırasında geçirdiği ateşli-döküntülü hastalık kompleksi.   Gebe bir kadının aldığı ilaçlar, glukoz 6 - fosfat dehidrogenaz eksikliği bebekte hemolize sebeb olabilir.   Bebeğin yetersiz emzirilmesi veya yetersiz kalori alımı

V. Kernikterus Beyin felci ve işitme kaybı ile ilgili bir sendromdur. Bilirubin kan beyin bariyerini geçerek merkezi sinir sistemi hücrelerine zarar verir. Bu nedenle "bebeğin vücudunda sarılığı farkeden aileler mutlaka çocuğu beklemeden bilirubin düzeyini ölçmek için doktora başvurmalıdırlar."

VI. İndirekt Hiperbilirubinemi Tedavisi a) Nedene bağlı tedavi Tedavi nedene yönelik olmalıdır. Ağızdan yeterli gıda alamayan bebeklerde beslenme arttırılmalıdır. Troid hormonu düşük olan bebeklerde yeterli troid hormonu replesmanı yapılmalıdır. Genel olarak hiperbilirubinemili bebeklerin tedavisi tablo I’e göre düzenlenmekte ise de tedaviye yaklaşım bireysel olarak değerlendirilmelidir.

b) Fototerapi Sarılıklı bebeğin mavi veya beyaz ışığa tutulması serum bilirubinde düşmeye neden olmaktadır.

fototerapiye başlarken bebeğin doğum ağırlığı, kaç saatlik olduğu ile beslenme durumu kriter alınır. Fototerapinin kesilmesi yönünde kesin bir kriter olmamakla beraber, kesin doğum sonrası yaşı ve hemolitik bir sarılığın olup olmadığı göz önünde bulundurulur. Fototerapiye son vermek için fototerapiye başlama sınırının altına düşmesi beklenir. Fototerapinin sonlandırılması için gerekli bilirubin seviyesi 12-13 mg/dl’dır. Fototerapi sonlandırıldıktan 8-12 saat sonra rebaunt etki yönünden bilirubin ölçümü tekrarlanmalıdır.

c) Kan Değişimi Kansızlık ve kernikterusa neden olabilecek hiperbilirubinemisi düzeltmek gayesi ile yapılır. Kan değişiminde bilirubin kandan temizlenir.

Kan Değişimi Zamanı - Doğumda bilirubin düzeyinin 4.5 mg/dl’nin üzerinde ve Hb’nin 11 mg/dl altında olması - Fototerapiye rağmen bilirubinin 1mg/dl/st. üzerinde artış. - Fototerapiye rağmen Hb düzeyinin 11-13 mg/dl arasında oluşu ve bilirubinin saatte 0.5 mg/dl’nin üzerinde artış - Bilirubin düzeyinin 20 mg/dl veya üzerinde oluşu veya bilirubinin saatte 0.5 mg/dl’nin üzerindeki artışının yükselmekte olan hızı 20 mg/dl’ye ulaşacak gibi görünmesi. - Kan değişimi sonrası bilirubin düzeyi değişim öncesine göre % 45 oranında azalır. Yarım saat içinde tekrar artarak değişim öncesi değerlerinin % 60’ına ulaşır. - Kan değişiminde en geç 3 günlük taze kan kullanılır. Anne kan grubu da dikkate alınarak hangi kan grubu ile değiştirileceğine karar veriliyor.

Kan Değişiminin Yan Etkileri - Damarla sal damarlarda hava ve pıhtı tıkanması - Kardiak ;kalbin düzensiz çalışması ,durması - Kanama - Enfeksiyon - Elektrolit,kan şekeri düşüklüğü, vb….

İndırekt hiperbilirubinemide kan değişimi ve fototerapi sınırları Serum Indırekt bilirubin düzeyi ( mg/dl ) Vücut ağırlığı 2. gün 3.gün 4. Gün ve Sonra >2500 gr 16 (12) 8 (14) 20 (16) 2000-2500 gr 15 ( 11 ) 17 ( 13 ) 18 ( 14 ) 1500 - 2000 gr. 14 ( 10 ) 16 ( 12 ) 1000 - 1500 gr. 12 ( 8 ) < 1000 gr. 10 ( 6 ) 12 ( 7 ) 13 ( 8 )

Not: Parantez içindeki sayılar fototerapiye başlama sınırlarıdır.

Kaynaklar Neusborenen - Intersırpflese 1984, Current Pedıatrıes 1991; Can Meel Assoc 134 1237.1986 ; Lancet 338:1242,1991 www.bebekdoktoru.org

TEŞEKKÜRLER Sağlık Slaytları http://hastaneciyiz.blogspot.com