Maddenin Tanecikli Yapısı Maddenin Halleri

4-Maddenin Hâllerinin Tanecikli Yapısı Neler Öğreneceğiz Maddenin katı, sıvı ve gaz hallerinin özelliklerini Bu hallerin tanecik özelliklerini öğreneceğiz. Anahtar Kavramlar Titreşim hareketi Öteleme hareketi Ahmet Harmanbasi AHMET HARMANBAŞI 2 MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O.

Bu tanecikler atom veya molekül olarak isimlendirilmişti. Bütün maddenin taneciklerden oluştuğunu öğrendik. Bu tanecikler atom veya molekül olarak isimlendirilmişti. Ahmet Harmanbasi

Ahmet Harmanbasi MADDENİN HALLERİ SIVI GAZ KATI SIVI Su Süt Zeytinyağı Aşağıda, günlük hayatta kullandığımız katı, sıvı ve gaza örnekler SIVI Su Süt Zeytinyağı KATI Kalem Sandalye Masa GAZ Hava Su buharı Oksijen Ahmet Harmanbasi

Ahmet Harmanbasi KATI MADDELERİN TANECİKLİ YAPISI BUZ DENİZİ Katı hali, maddenin en düzenli halidir. Maddeyi oluşturan tanecikler; Aralarında boşluk yok denecek kadar azdır. Sadece oldukları yerde titreşim hareketi yaparlar. Yer değiştirmedikleri için aralarında boşluk değişmez. Belirli bir şekle ve hacme sahiptirler. Sıkıştırılamazlar. Akışkan değildir. Ahmet Harmanbasi AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 5

Ahmet Harmanbasi KATI MADDELER Tanecik KATI MADDELER Boşluk Titreşim KATI MADDELERİN TANECİKLERİ SADECE TİTREŞİM HAREKETİ YAPARLAR. Ahmet Harmanbasi AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 6

Ahmet Harmanbasi SIVI MADDELERİN TANECİKLİ YAPISI Maddeyi oluşturan tanecikler; Aralarında boşluk ,katılara göre daha fazladır. Titreşim hareketinin yanı sıra öteleme hareketi de yaparlar. Yer değiştirebilirler. Belirli bir şekli yok ve hacme sahiptirler. Sıkıştırılamazlar. Akışkandırlar. SU Ahmet Harmanbasi AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 7

Ahmet Harmanbasi SIVI MADDELER SIVI MADDELERİN TANECİKLERİ TİTREŞİM VE ÖTELEME HAREKETİ YAPARLAR. Ahmet Harmanbasi AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 8

Ahmet Harmanbasi GAZ MADDELERİN TANECİKLİ YAPISI Maddeyi oluşturan tanecikler; Aralarındaki boşluk katı ve sıvılara göre oldukça fazladır Titreşim hareketinin yanı sıra öteleme hareketi de yaparlar. Yer değiştirebilirler. Belirli bir şekle ve hacme sahip değildir. Sıkıştırılabilirler. Akışkandırlar. GAZ Ahmet Harmanbasi AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 9

Ahmet Harmanbasi GAZ MADDELER GAZ MADDELERİN TANECİKLERİ TİTREŞİM VE ÖTELEME HAREKETİ YAPARLAR. Ahmet Harmanbasi

MADDE TANECİKLERİNİN HAREKETİ SIVI GAZ KATI Ahmet Harmanbasi AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 11

SIVI VE GAZ HALDEKİ MADDELERİN TANECİKLERİ ÖTELEME HAREKETİ DE YAPAR. SONUÇ MADDEYİ OLUŞTURAN TANECİKLER, MADDENİN TÜM HALLERİNDE TİTREŞİM HAREKETİ YAPAR. SIVI VE GAZ HALDEKİ MADDELERİN TANECİKLERİ ÖTELEME HAREKETİ DE YAPAR. AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 12

Ahmet Harmanbasi MADDE KATI GAZ SIVI TİTREŞİM ÖTELEME AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 13

Elimdeki madde sadece titreşim hareketi yapıyor Öğrencilerin özelliklerini belirttiği maddeler hangisinde doğru olarak verilmiştir? Elimdeki madde sadece titreşim hareketi yapıyor Elimdeki madde akışkandır ve tanecikleri temas halindedir Öykü Selman Elimdeki kapalı kapta bulunan madde kabın her yerinde homojen olarak yayılmıştır. Elimdeki madde taneciklerinde boşluk yoktur. Kiristal yapılıdır. Emin Ekin . Ekin . . Öykü . . Selman . Emin . A) Bakır çubuk Alkol Balondaki hava Çay B) Metal kaşık Meyve suyu Su Kalem C) Kum Alkol Gazoz Şeker D) Demir çubuk Su Toptaki hava Tuz AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 14

MADDELERİN HAL DEĞİŞİMİ KATI SIVI GAZ AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 15

MADDELERİN HAL DEĞİŞİMİ Erime:Maddenin ısı alarak katı hâlden sıvı hâle geçmesi olayıdır. Donma:Maddenin ısı vererek sıvı hâlden katı hâle geçmesi olayıdır. Buharlaşma:Maddenin ısı alarak sıvı hâlden gaz hâle geçmesi olayıdır. Yoğunlaşma:Maddenin ısı vererek gaz hâlden sıvı hâle geçmesi olayıdır. Süblimleşme:Maddenin ısı alarak katı hâlden sıvı hâle geçmeden gaz hâle geçmesi olayıdır. Kırağılaşma:Maddenin ısı vererek gaz hâlden sıvı hâle geçmeden katı hâle geçmesi olayıdır. AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 16

MADDELERİN HAL DEĞİŞİMİ AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 17

Ahmet Harmanbasi SAF SUYUN HAL DEĞİŞİMİ GAZ sıvı-gaz SIVI Katı-sıvı Sıcaklık ˚C GAZ sıvı-gaz 100 SIVI Katı-sıvı Zaman KATI -20 Ahmet Harmanbasi AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 18 18

25 0C oda sıcaklığında X, Y ve Z maddelerinin halleri nedir? DONMA SICAKLIĞI KAYNAMA SICAKLIĞI X 50 0C 120 0C Y 20 0C 80 0C Z --10 0C 25 0C K A T I G A Z S I V I 25 0C 25 0C Z= GAZ X= KATI Y= SIVI

Ahmet Harmanbasi SU BUHARI Beni oluşturan tanecikler, Bağımsız hareket eder. Öteleme, titreşim hareketi yapar. Hava benden oluşur, sıkışırım, Yağmuru da ben oluştururum. Bilin bakalım ben maddenin hangi haliyim? SU BUHARI Ahmet Harmanbasi AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 20

Bulutlar Gaz Kayalar Katı Göl Sıvı Ahmet Harmanbasi

Aşağıdaki ifadelerin doğru olanın başına “D” yanlış olanın başına “Y” harfi koyunuz? Atom, maddenin parçalanmayan yapıtaşıdır. Atomla ilgili araştırmalar yapan bilim insanlarından biri de Dalton’dur. Bir elementin yapısında tek tür atom bulunmaz. Bileşikler saf maddeler olup tümü moleküllü yapıdadır. İyot alkol içerisinde tanecikler halinde dağılır. Fiziksel değişmede maddenin kimliği de değişir. Mumun erimesi kimyasal bir değişmedir. Maddelerin her halinde tanecikler arasında boşluklar aynıdır. Katı maddelerin tanecikleri yalnızca titreşim hareketi yapar. D Y Y D Y Y Y D Ahmet Harmanbasi AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 22

Ahmet Harmanbasi D D Y D D Y D Y Y Y Su buharlaşırken fiziksel değişmeye uğrar. Limonata bir karışımdır. Öteleme hareketini sadece gazlar yapar. Kimyasal değişmelerde elementlerden bileşik, bileşiklerden element veya farklı bileşikler oluşabilir. Bileşikler her zaman moleküler yapıya sahip değildir. Bakırın en küçük yapı birimi moleküldür. Okulun kantininde pişirilen tost kimyasal bir değişmeye uğramıştır. Canlılarda atomların bileşmesiyle hücre-doku-organ ve canlı oluşur. Katı maddeler öteleme hareketi yaparken, gazlar sadece titreşim hareketi yaparlar. En az iki madde kendi özelliğini kaybetmeden oluşturdukları saf maddeye bileşik denir. D Y D D Y D Y Y Y Ahmet Harmanbasi AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 23

Aşağıdaki cümleleri kutudaki kelimelerden uygun olanıyla tamamlayınız. Tüm maddeler …………….. denen küçük taneciklerden oluşmuştur. Birden fazla sayıda atomun birbiriyle bağ yapması sonucu …………… oluşur. Ağaç yapraklarının sararması ……………….. bir değişimdir. Sıvı maddelerin tanecikleri hem ……………… hem de ……………… hareketi yapar. Yapısında birden fazla farklı atom bulunduran …………… maddelere ……………… adı verilir. Maddenin kimlik değiştirmediği türden bir değişim ……………… değişim olarak adlandırılır. atom molekül kimyasal titreşim öteleme saf bileşik fiziksel kimyasal titreşim öteleme bileşik molekül saf atom fiziksel AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 25

Çankaya İlköğretim Okulu HAZIRLAYAN Ahmet HARMANBAŞI MERSİN Çankaya İlköğretim Okulu Fen Bilgisi Öğretmeni AHMET HARMANBAŞI MERSİN ÇANKAYA İ.Ö.O. 26