Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi

Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi TARİHÇE 1954 yılında, Ankara'da gözlemsel astronomiyi başlatmak amacıyla Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi'ne bağlı bir rasathane kurulması kararlaştırıldı ve bu konuda Hollanda'lı astrofizikçi Prof. Dr. Egbert Adriaan KREIKEN görevlendirildi. Fakülte binalarının kentin içinde olması nedeniyle, Prof. Dr. Kreiken tarafından gerçekleştirilen uzun araştırmalardan sonra Ankara'nın 18 km (Ulus merkezli) güneyinde, şehir ışıklarından uzak, ulaşımı kolay, yıllık yaklaşık 300 açık gözlem gecesine sahip Ahlatlıbel mevkiinde bir bölge rasathane yeri olarak seçildi.

Şantiye Binası (1959) Arazi satın alındıktan sonra 1955'te inşaat projesinin hazırlanmasına başlandı, ancak kısıtlı imkanlar nedeniyle gözlemevi inşaatına 1959 yılında başlanabildi. O zamanın maliyeti ile yaklaşık bir milyon lira harcanarak, bir merkez bina ve üç gözlem binası yaptırıldı. Gözlemevi binalarının tamam-lanmasıyla Hollanda PTT'si tarafından üretilen bir radyo teleskop, 15 cm çaplı f/10 odak oranına sahip bir astrograf, 15 cm çaplı Güneş gözlemleri için yapılmış bir Zeiss Coude teleskop, Hilger Watt mikrofotometre ve İris fotometresi satın alınarak gözlemevine yerleştirildi Temel Atma Töreni (1959) Kuruluş yılları

Gözlemevi, 26 Ağustos 1963'de yapılan NATO Yaz Okulu ile resmen açıldı. Prof. Dr. Kreiken tarafından ana binanın çatısında, çıplak gözle, bugün yoğun bir şekilde yapılmakta olan çalışmaların temeli olan ışıkölçüm (fotometri) uygulamaları gerçekleştirilmiş, Astrograf ile çekilen fotoğraflar Blink komparatörde incelenerek değişen yıldız, küçük gezegen ve kuyrukluyıldız konularında ilginç çalışmalar ortaya konmuştur. Radyo teleskop ve Zeiss Coude teleskobu kullanılarak 1968 yılından 1989 yılına kadar Zürich Gözlemevi ve daha sonra Belçika'daki Sunspot Index Data Center ile yapılan işbirliği ile Güneş leke gözlemleri yapıldı.

1970 yılında Prof. Dr. Tibor Herczeg'in önerisi ile yıldızların fotoelektrik ışıkölçüm (fotometri) gözlemlerinin yapılmasına karar verildi. 1975 yılında İsviçre'li bir amatör teleskop yapımcısından alınan 30 cm çaplı ve f/16 odak uzaklığına sahip Maksutov Cassegrain teleskobu, astrograf sökülerek onun yerine monte edildi. Trieste Gözlemevi'nden Prof. Dr. Bruno Cester de yeni alınan bu teleskop için bir fotometre başlığı yaptı. Rasathanede ilk fotoelektrik gözlem, Prof. Dr. Z. Aslan ve Prof. Dr. Z. Tüfekçioğlu tarafından 1975 yılının son aylarında gerçekleştirildi. Ulusal ve uluslararası düzeyde bir çok çalışmanın gerçekleştirildiği Maksutov Cassegrain teleskobu 2009 yılına kadar aktif olarak kullanılmıştır.

1994 de İtalya Trieste Gözlemevi’nden bağış yolu ile rasathanemize kazandırılan 30 cm çaplı aynalı Trieste Teleskobu ve binası tamamlanıp gözlemlere başlandı. 2004 yılı Ağustos ayında 40 cm'lik tam otomatik ve türünün en son yeniliklerini taşıyan bir teleskop ve yüksek çözünürlüklü bir CCD kamera alındı. Gözlemevindeki Trieste Teleskop binası restore edilerek buraya konuşlandırıldı. 2007 başlarında test gözlemlerine ve Mayıs sonlarında da bilimsel gözlemlere başlandı.

Son olarak 2008 başlarında TÜBİTAK Bilim Toplum Projesi dahilinde AUKR’ye 35 cm’lik bir aynalı teleskop (14 LX200R) ve popüler amaçlı görüntüleme için bir renkli CCD kamera alınmıştır. Bu teleskop restore edilen Maksutov Teleskop binasına konuşlandırılmıştır. 14 LX200R ile birlikte 12.5 cm çaplı bir başka aynalı teleskop (ETX-125) Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi’ne OPTRONİK firması tarafından hibe edildi.

Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi ULAŞIM Ankara - Konya Karayolu, ORAN Köprüsü yol ayrımından İNCEK KÖYÜ yolu üzerinde ve şehir merkezine (Kızılay Meydanı) 16 Km. uzaklıktadır.

Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi ULAŞIM Kızılay Atatürk Bulvarı’ndan 191, 192, 193, 194 numaralı Belediye Otobüsleri Ulus – İncek Dolmuşları

KREIKEN TELESKOP BİNASI

KREIKEN TELESKOBU 2005 yılında rasathanemizin yeniden yapılanma projesi çerçevesinde üniversitemiz tarafından satın alınan, son teknoloji gözlem araçları ile donatılmış tam otomatik, 40 cm çaplı aynalı bir teleskoptur. Odak oranı: f/10 Odak uzaklığı: 4064 mm Görüntü ölçeği: 51 yaysn/mm Üretici: Meade Instruments Corp., California

Kreiken Teleskop Kontrol Odası

T35 TELESKOP BİNASI

T35 TELESKOBU 2008 yılı başında, AUKR ile TÜBİTAK tarafından yürütülen TÜBİTAK Bilim toplum Projesi çerçevesinde alınan son teknoloji ile donatılmış 35 cm çaplı aynalı bir teleskoptur. Odak oranı: f/10 Odak uzaklığı: 3556 mm Görüntü ölçeği: 58 yaysn/mm Üretici: Meade Instruments Corp., California Sağ alt: Teleskop Kontrol Odası

COUDE TELESKOP BİNASI COUDE Teleskobu rasathaneye kurucumuz Prof. Dr. A. E. KREIKEN tarafından konuşlandırılan ilk teleskoplardan birisidir ve binası 2005 yılında OPTRONİK firması tarafından restore edilmiştir.

COUDE TELESKOBU Rasathanemizin kuruluşundan bu yana hizmet veren emektar 15 cm çaplı mercekli teleskobudur. Popüler etkinliklerde kullanılmaktadır. Odak oranı: f/15 Odak uzaklığı: 2250 mm Görüntü ölçeği: 92 yaysn/mm Üretici: ZEISS-Oberkochen, Württemberg

Coronado Solarmax II 60mm H alpha Güneş Teleskobu Popüler etkinliklerinde kullanılmaktadır. Odak oranı: f/6.6 Odak uzaklığı: 400 mm Filtre: H alfa Güneş Filtresi Üretici: Meade Instruments Corp., California

8 LX-200 TELESKOBU Popüler etkinliklerinde kullanılmaktadır. Odak oranı: f/10 Odak uzaklığı: 2000 mm Üretici: Meade Instruments Corp., California

5 ETX-125 TELESKOBU 2008 yılı başında, rasathanemize OPTRONİK tarafından hibe edilen 12.5 cm çaplı aynalı bir teleskoptur. Popüler etkinliklerinde kullanılmaktadır. Odak oranı: f/15 Odak uzaklığı:1900 mm Üretici: Meade Instruments Corp., California

ETKİNLİK ALANI

RASATHANE MÜZESİ Sol üst: Ocak 2007’den itibaren Rasathane Müzesi olarak kullanıma açılan eski Coude teleskop binası, Sağ üst: Rasathanede kullanılmış olan yardımcı gözlem araçları, elektrik-elektromekanik-elektronik kontrol cihazları, Sol alt: Trigonometrik dönüşüm cetveli, Sağ alt: Astrograf

GÖZLEMCİ KONUTLARI ve YÖNETİM BİNASI

Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel Okulları

Rasathanemizde Yapılan Çalışmalar Popüler Etkinlikler Bilimsel Çalışmalar Eğitsel Etkinlikler

Bilimsel Çalışmalar Yakın çift yıldızların ışık eğrileri gözlemleri Yakın çift yıldızların minimum zaman gözlemleri Bünyesel değişen yıldızların ışık eğrileri gözlemleri Bünyesel değişen yıldızların maksimum zaman gözlemleri Sağ Üst: Bünyesel Değişen Yıldız Işık Eğrisi Sağ Alt: Yakın Çift Yıldız Işık Eğrisi

Bilimsel Çalışmalar Ötegezegen geçiş gözlemleri, (Zamanlama yöntemi - TTV) Çift yıldız etrafında ötegezegen araştırmaları Uzun dönemli manyetik etkinlik kaynaklı değişimlerin gözlemleri Rasathane verilerinin standart sisteme dönüştürülme çalışmaları Sağ: Ötegezegen Geçiş Işık Eğrisi

Bilimsel Çalışmalar SCI Kapsamında Yapılan Yayınlar 9 2012 – 2014 Yılları Arasında Rasathanemizde Alınan Verilere DayananYapılan Bilimsel Çalışmalar SCI Kapsamında Yapılan Yayınlar 9 Uluslararası Hakemli Dergiler 3 Ulusal Bildiri ve Posterler 4 Uluslararası Bildiri ve Posterler Rasathanemizde alınan verilere dayanan bilimsel çalışmalar

Bilimsel Çalışmalar Ulusal Projeler TÜBİTAK Bilim ve Toplum Projesi, Proje No.: 107B074 Bazı Örten Çift Yıldızların Minimum Zamanı Gözlemleri ve Dönem Değşimleri, A.Ü. BAP., Proje No.: 2004 07 05 089 Seçilmiş Bazı W UMa Türü Örten Çift Yıldızların Işık Eğrilerinin Analizi, A.Ü. BAP., Proje No.: 2004 07 05 090 Güneş Benzeri Yıldızlar ve Çift Yıldızlar Etrafında Ötegezegen Araştırmaları; Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından kabul edilen bağımsız proje (Proje No.: 13B4240006).

Uluslararası Projeler Bilimsel Çalışmalar Uluslararası Projeler W UMa türü çift yıldızların yörünge analizi; Dr. G. Djurasevic (Astronomi Gözlemevi, Belgrad, Sırbistan). W UMa türü çift yıldızların radal hız eğrilerinin elde edilmesi; R. H. Nelson (Dominion Astrofizik Gözlemevi, Kanada), Prof. Zola () Çift Yıldızlar Etrafında Yıldız-altı Cisim Araştırmaları; Dr. Theodor Pribulla (Slovak Bilim Akademisi, Astronomi Enstitüsü, Slovakya) Bazı Ötegezegenlerin Yüksek Duyarlıklı Geçiş Gözlemleri; Dr. Tobias Cornelius Hinse (Korea Astronomy and Space Science Institute – KASI), Artem Burdonav (Ural Federal University) Etkileşen Çift Yıldızların Mutlak Parametrelerinin Tayini; Dr. Staszek Zola (Jagiellonian University Astronomical Observatory, Polonya), Dr. Robert H. Nelson (Dominion Astrophysical Observatory, Kanada), Dr. Alexios Liakos (Department of Astrophysics, Astronomy and Mechanics, Faculty of Physics, National & Kapodistrian University of Athens, Yunanistan)

Bilimsel gözlemlerin yürütüldüğü teleskoplardaki gözlemci ekibi: Eğitsel Çalışmalar Bilimsel gözlemlerin yürütüldüğü teleskoplardaki gözlemci ekibi: Her gözlem ekibinin başında, araştırma görevlisi, lisans veya lisansüstü öğrenciler arasından seçilmiş, gözlemlerde ileri seviyede tecrübesi olan bir gözlem sorumlusu bulunmaktadır. Gözlemler lisans ve lisansüstü öğrencilerden oluşan gözlem grupları tarafından gerçekleştirilmektedir. Her gece bir gözlem grubu rasathanede bulunmakta ve hava koşullarının uygun olduğu her gece gözlem yapılmaktadır. Bazı lisans ve lisans üstü derslerin uygulamaları rasathanede yapılmaktadır.

Rasathanemizde çekilen Uzay Görüntüleri Sol: Satürn Gezegeni Sağ: Ay

Rasathanemizde çekilen Uzay Görüntüleri Sol: M8 Lagoon Nebula Sağ: M27 Dumbbell Nebula

Rasathanemizde çekilen Uzay Görüntüleri Sol: Whirlpool Galaksisi Sağ: M57 Ring Nebula

Rasathanemizde çekilen Uzay Görüntüleri Sol: M42 Orion Nebula Sağ: M20 Trifid Nebula

Rasathanemizde çekilen Uzay Görüntüleri Sol: Lovejoy Kuyrukluyıldızı

Rasathanemizde çekilen Uzay Görüntüleri Sağ ve Sol: Lulin Kuyrukluyıldızı

Etkinliklerimiz... Halk Günleri, Okul Ziyaretleri, Yaz Okulları, Gök Olayları Sol üst: 21 Haziran 2014 Güneş Günü Etkinliği, Sağ Üst: III. Astronomi Yaz Okulu, Sol Alt: 12 Ağustos 2014 Perseid Meteor Yağ. Etkinliği, Sağ Alt: 6 Temmuz 2014 Halk Günü

Etkinliklerimize Katılım Yıllar 2012 2013 2014 Okul Ziyaretleri 2342 2451 3819 Gökbilim Okulu 120 128 180 Halk Günleri 2500 5826 8804 Toplam 4962 8405 12803