ÇEVRE KİMYASI

Sanayi devrimi ile beraber ihtiyaçlara göre üretimin artması ve üretim artışıyla dünya kaynaklarının hızla tüketilmesi sonucu çevrenin dengesi bozulmaya başlamış ve günümüzün en büyük sorunlarından olan çevre kirliliği ortaya çıkmıştır. Çevre kirliliğinin en önemli nedenleri; -Hızlı nüfus artışı -Plansız kentleşme -Doğal kaynakların ölçüsüz kullanılması şeklinde sıralanabilir.

HAVA KİRLİLĞİ Hava kirliliği; havada katı, sıvı ve gaz şeklindeki yabancı maddelerin insan sağlığına, canlı hayatına ve ekolojik dengeye zarar verecek miktar, yoğunluk ve sürede atmosferde bulunmasıdır. Aşırı kentleşme Endüstriyel gelişmeler ve Taşıtlar hava kirliliğine neden olmaktadır.

Hava kirliliğini kaynaklarına göre üçe ayırabiliriz; 1- Isınmadan kaynaklanan hava kirliliği: ısınma amaçlı, düşük kalorili ve kükürt oranı yüksek kömürlerin yaygın olarak kullanılması ve yanlış yakma tekniklerinin uygulanması hava kirliliğine yol açar. 2- Motorlu taşıtlardan kaynaklanan hava kirliliği: Nüfus artışı ve gelir düzeyinin yükselmesine paralel olarak, sayısı hızla artan motorlu taşıtlardan çıkan egzoz gazları, hava kirliliğinde önemli bir faktör oluşturmaktadır. Buna önlem alınması için egzoz filtresinin sık sık kontrol edilmesi gerekir.

3- Sanayiden kaynaklanan hava kirliliği: Sanayi tesislerinin kuruluşunda yanlış yer seçimi, çevrenin korunması açısından gerekli tedbirlerin alınmaması (baca filtresi, arıtma tesisi olmaması vb.), uygun teknolojilerin kullanılmaması, enerji üreten yakma ünitelerinde vasıfsız ve yüksek kükürtlü yakıtların kullanılması, hava kirliliğine sebep olan etkenlerin başında gelmektedir.

Hava kirliliğinin etkileri Kirli hava, insanlarda solunum yolu hastalıklarının artmasına sebep olmaktadır. Örneğin; kurşunun kan hücrelerinin gelişmesini ve olgunlaşmasını engellediği, kanda ve idrarda birikerek sağlığı olumsuz yönde etkilediği, karbon monoksit (CO)'in ise, kandaki hemoglobin ile birleşerek oksijen taşınmasını aksattığı bilinmektedir. Bununla birlikte kükürt dioksit (SO2)'in, üst solunum yollarında keskin, boğucu ve tahriş edici etkileri vardır. Özellikle duman akciğerden alveollere kadar girerek olumsuz etki yapmaktadır. Ayrıca kükürt dioksit ve ozon bitkiler için zararlı olup; özellikle ozon, ürün kayıplarına sebep olmakta ve ormanlara zarar vermektedir.

SU KİRLİLİĞİ Su Nasıl Kirlenir? Üretim verimliliğini arttırmak için, tarımsal ilaçlar kullanılıyor.Bu kimyasallar yer altı sularına(akifer) karıştığında, suyun kirlenmesine neden olur. Otomobillerden salınan gazlar bulutları kirletir; ancak bu kirliliğin en büyük nedeni endüstriyel atıklardır.

Su havzalarındaki atık su kaynakları genellikle birbirinden farklıdır, ancak yine de aralarında bazı benzerlikler barındırırlar. Kaynaklarına göre su kirliliği, iki farklı sınıfta incelenmektedir. Noktasal kirlilik Noktasal kirlilik, bir su havzasının su borusu veya hendek gibi belli bir noktadan kaynaklanan atıklarla kirlendiğini gösterir. Bu tür kirliliğin kaynakları arasında bir arıtım tesisinden boşaltılan evsel atıklar, fabrika atıkları veya rögar taşkınları yer almaktadır. Noktasal kirlilik, ABD'deki Temiz Su Hareketi (CWA) tarafından yönetmelik uygulamaları kapsamında tanımlanmaktadır. CWA'nın noktasal kirlilik tanımı 1987 yılında belediye boyutundaki rögar taşkınlarını ve sanayi taşkınlarını da içerecek şekilde değiştirildi.

Yayılı kirlilik Yayılı kirlilik ise belirli ve tek bir kaynağı olmayan, yayılmış durumdaki kirliliklere verilen addır. Bu tür kirliliğin nedeni, küçük oranda bazı kirletici maddelerin zamanla birikerek bir yerde yığılmasıdır. Bir tarım arazisinde gübrelenmiş alanlardan sızan ve zamanla biriken azotlu bileşiklerin oluşturduğu kirlilik buna en bilinen örnektir. Yine bir sel sonucunda kopan ve sürüklenen tarım ürünleri veya orman biyosferi de bu tür kirliliğe örnek olarak gösterilmektedir.

Kimi zamanlarda sel suları veya taşkınların süpürdüğü parklar, caddeler, otobanlar, kentsel atık birikintilerine neden olur. Bu da çoğu zaman yayılı kirlilik adı altında incelenmektedir. Ancak kimi zamanlarda bu tür yığmaların nedeni tek bir noktadaki kanalizasyon taşkını olduğunda bu örnek yetersiz olmaktadır.

TOPRAK KİRLİLİĞİ Toprak yeryüzünün dışını kaplayan, kayaların ve organik maddelerin türlü ayrışma ürünlerinin karışımından meydana gelen, içerisinde ve üzerinde geniş bir canlı alemi barındıran, bitkilere durak yeri ve besin kaynağı olan, belirli oranlarda su ve hava içeren bir kaynaktır.

Toprak insan biyosferinin en temel öğesidir Toprak insan biyosferinin en temel öğesidir. Topraklarda meydana gelecek tüm olumsuz değişimler insan yaşamını kuvvetle etkileyecek güce sahiptir. İnsanların geçmişten gelen ve geçmişte zararları fark edilmemiş olan alışkanlıkları, bu gün toprak kirlenmesi ve bununla birlikte ortaya çıkan yeraltı ve yüzey sularının kirlenmesi sonuçlarını getirmektedir. Toprak kirliliği, katı, sıvı ve radyoaktif artık ve kirleticiler tarafından fiziksel ve kimyasal özelliklerinin bozulmasıdır.

TOPRAK KİRLİLİĞİNİN SEBEPLERİ Toprağın yok olması şu sebeplere bağlıdır: Erozyon Yorulma Çoraklaşma Kirlenme

Erozyon ile toprağın kayması, yer değiştirmesi bir toprak kirliliği etkenidir. Kentleşme, sanayileşme ve tarımsal faaliyetler toprak kirliliğine neden olan başka faktörlerdir. Yer seçiminin yanlış yapılması, sanayi atık sularından ve fabrika bacalarından çıkan zehirli gaz ve partiküller toprağın kirlenmesine neden olmaktadır. Sadece toprak üzerindeki uygulamalar değil, atmosferden kaynaklanan olumsuzluklar da toprak kirlenmesine ayrı bir etkendir.

Tarım topraklarının büyük ölçüde sanayide kullanımı, geriye dönüşü zor olan kirlenmeler meydana getirmektedir. Tarım teknolojisindeki gelişmelerin sonucu mineral gübrelerin, tarım ilaçlarının kullanılması, endüstri atıklarının toprağa sızması veya atılması da toprak kirliliğini doğurur. Ayrıca gelişigüzel çevreye dökülen çöp, ev küçük işletme artıkları da toprağı kirletmektedir. Ev atıkları dediğimiz yemek, sebze,kağıt, plastik, kumaş artıkları, küçük işletme ve endüstri atıkları, ahır, mezbaha, kombina gibi yerlerin atıkları bilhassa yerleşim birimleri ve civarında toprak kirliliği yaratmaktadır.

Toprak kirliliğine karşı alınacak kişisel tedbirler: Tarım ilaçlarının toprağa zarar vermeyecek şekilde kullanılması, Toprağın gübrelenmesinde bilinçli hareket edilmesi, Çöplerin toprağı kirletemeğeceği bir yerde ve şekilde toplanması, Deterjanlı ve diğer atık suların belirli yerlere dökülmesi Toprağı kirletenlerin ve kirlenmesine sebep olanların uyarılması.

Orman tahribatı erozyona yol açar ve toprak kirliliğini tetikler.

ÇEVRE SORUNLARININ ÇÖZÜMÜ • Etkin bir çevre denetim sistemi oluşturulmalıdır. • Gelecek nesillerin iyi bir çevre eğitimi ile yetiştirilmesi sağlanmalıdır. • Çevre sorunlarının çözümü için sivil toplum kuruluşlarının sayısı artırılmalı • Sivil toplum örgütleri ile kamu kuruluşları ortak çalışmalar yürütmelidir. • Plansız kentleşmeler yerine planlı şehir alanları oluşturulmalıdır. • Ormanların çoğaltılması ve korunması sağlanmalıdır.

• Düzenli ve çevreci organize sanayi bölgeleri oluşturulmalıdır • Düzenli ve çevreci organize sanayi bölgeleri oluşturulmalıdır. • Çöplerin kaynağında ayrıştırılması için çalışmalar yapılmalıdır. • Kaliteli yakıtların kullanılması sağlanmalıdır. • Çevre sorunlarının önlenmesi için devlet tarafından etkili yasalar oluşturulmalıdır. • Çevre Ve Orman Bakanlığının kadrosu güçlendirilerek daha etkin çalışması sağlanmalıdır. • Yerel yönetimlerin asli görevleri çevre sorunlarının çözümlenmesi olmalıdır. • Çevre konusunda yapılacak yatırımlar için teşvik uygulamaları başlatılmalıdır.

TEMİZ BİR DÜNYA TEMİZ BİR ÇEVRE…