ÇEVRE SAĞLIĞI DAİRE BAŞKANLIĞI Su Güvenliği İl Değerlendirme ve Mevzuat Eğitimi Toplantısı 27 Nisan- 1 Mayıs 2015/ANTALYA İbrahim ÇUBUK Tıbbi Teknolog

İÇME-KULLANMA SUYU İZLEME ÇALIŞMALARINDA MEVZUAT UYGULAMALARI

SUNU ÖZETİ İlgili mevzuat, İçme-kullanma suları kontrol-izleme çalışmaları, İçme-kullanma sularının dezenfeksiyon işlemleri, İçme-kullanma sularında uygunsuzluk durumlarının yönetimi, İçme-kullanma sularında muafiyet, İçme-kullanma sularında salgın yönetimi.

Mevzuat 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu, 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu, İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik, İçme-Kullanma Suyu İzleme faaliyetleri Genelgesi 2014-25  

Mevzuat İçme-kullanma suyu temin edilmesinden; Belediye mücavir alanlarında Belediyeler (5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu, 5393 sayılı Belediye Kanunu ve 1593 sayılı UHK), Belediye mücavir alanları dışında ise İl Özel İdareleri sorumludur (5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu). Sağlık Bakanlığı ise Belediye ve İl Özel İdarelerince temin edilen suyun kalite standartlarının belirlenmesinden, temiz, sağlıklı ve güvenilirliğini denetlemekten sorumludur (1593 sayılı UHK, 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu).

İçme-Kullanma Suyu Genel olarak; İçme, Yemek yapma, Temizlik ve diğer evsel amaçlar ile,  Gıda maddelerinin ve diğer insani tüketim amaçlı ürünlerin hazırlanması, işlenmesi, saklanmasında kullanılan sulardır. Bu sular; Orjinine bakılmaksızın, orijinal haliyle ya da arıtılmış olarak ister kaynağından isterse dağıtım ağından temin edilebilir. Yönetmelik Ek-1' deki parametre değerlerini sağlayacak ve ticari maksatlı kullanılmayacaktır.

İçme-kullanma suları kontrol-izleme çalışmaları İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik gereği içme kullanma suyu kalitesinin izlenmesi, denetim ve kontrol izlemeleri şeklinde yapılmaktadır. Numune sayıları günlük üretilen ya da dağıtılan su miktarına göre belirlenmektedir. Her iki analiz sonuçları da çevre sağlığı bilgi yönetim sistemi üzerinden kayıt altına alınarak izleme ve değerlendirme yapılmaktadır.

Denetim ve kontrol izleme sayılarının belirlenmesi Bir su şebekesi bölgesi içinde her gün dağıtılan ya da üretilen suyun miktarı (m3) Her yıl için kontrol izlemesi sayısı Her yıl için denetleme izlemesi sayısı £100                    2                  1 >100 £1000                                     4 >1000 £10 000                                  4  Bu sayıya ilave her 1000 m3/gün için 3 kontrol izlemesi ilave edilecektir. Bu sayıya ilave her 3300 m3/gün için 1 denetim izlemesi ilave edilecektir >10 000 £100 000                      31 Bu sayıya artı her 1000 m3/gün  için 3 kontrol izlemesi daha ilave dilecektir.                   3 Bu sayıya ilave her 10 000 m3/gün için 1 denetim izlemesi ilave edilecektir >100 000                          301                 10 Bu sayıya her 25 000 m3/gün için 1 denetim izlemesi daha ilave edilecektir.

Kontrol İzleme parametreleri Renk Bulanıklık Koku Tat İletkenlik Hidrojen iyonu konsantrasyonu (pH) Nitrit Amonyum Alüminyum Demir C. perfringens (Sporlar dâhil) E. coli Koliform bakteri

Denetim İzleme parametreleri Parametrik değer (sayı/100 ml) Birim Akrilamid 0.1 µg/L Antimon 5.0 Arsenik 10 Benzen 1.0 Benzo (a) piren 0,010 Bor 1 mg/L Bromat Kadmiyum 5,0 Krom 50 Bakır 2 Siyanür 1,2-dikloretan 3,0 Epikloridin 0,10 Florür 1,5 Parametre Değer Birim Kurşun 10 µg/L Cıva 1,0 Nikel 20 Nitrat 50 mg/L Nitrit 0,50 Pestisitler 0,10 Toplam pestisitler Polisiklik arom. hidrokarb. Selenyum Tetrakloreten ve trikloreten Trihalometanlar (toplam) 100 Vinil Klorür Parametre Parametrik değer (sayı/100 ml) Escherichia coli (E. coli) Enterokok Koliform bakteri

2014 yılında gerçekleşen denetim ve kontrol izleme sayıları KONTROL İZLEMESİ Yıl Alınması Gereken Numune Alınan Numune Gerçekleşme Yüzdesi (%) 2013 130.544 126.845 97 2014 131.010 128.470 99 DENETİM İZLEMESİ Gerçekleşme Yüzdesi (%) 39.403 27.587 71 39.005 33.185 85

Serbest klor ölçüm sonuçları Serbest Klor Ölçüm Sonuçları 2012-2013-2014 YILLAR Serbest Klor Ölçüm Sonuçları Ölçüm Sayısı Yetersiz ölçüm sayısı Yetersizlik oranı (%) 2012 832.702 155.863 18,7 2013 1.560.358 311.613 19,9 2014 1.611.736 356.026 22.1

İhtiyaç Duyulan Cihaz Sayısı 2014 yılı sonu İçme-kullanma suyu depoları klorlama cihazı sayısı Klorlama Cihazı   İhtiyaç Duyulan Cihaz Sayısı BELEDİYE 22.108 KÖY 9.568 TOPLAM 31.676

İçme-kullanma sularının dezenfeksiyon işlemleri-1 İçme-kullanma sularının dezenfeksiyonunda klor ve klorlu bileşikler kullanılır, Serbest klor düzeyi şebekenin uç noktasında 0.2-0.5 mg/L olması sağlanır, Olağanüstü hallerde yapılan su kesintilerinde şebekenin en uç noktasında serbest klor düzeyi en fazla 1.0 mg/L olacak şekilde klorlama yapılabilir,

İçme-kullanma sularının dezenfeksiyon işlemleri-2 İstenilen klor düzeyine ulaşılamadığı zaman mahalli idare tarafından ara klorlama ünitesi yaptırılır, Klorlamanın etkin kontrolü için mahallinde düzenli olarak Serbest klor ölçümleri yapılır veriler düzenli olarak sisteme girilir,

Uygunsuzluk yönetimi iş akışı

Uygunsuzluk nedenleri-1 Haşere ve kemirgenlere karşı gerekli ve yeterli önlemlerin alınmaması Betonarme depoların su ile temas eden yüzeylerinin uygun malzemeden yapılmamış olması, PVC, Polietilen veya metal depoların temizliğinin yapılmaması Şebekenin negatif basınçtan etkilenmeyen yapıda olmaması

Uygunsuzluk nedenleri-2 Beton boruların usulüne uygun olmayan yöntemlerle monte edilmesi, Şebekenin geçiş hatlarında kanalizasyon ve pissu kanallarına karşı yeterli önlem alınmaması, PVC boruların kırılgan olması ve yüzeye yakın yerleştirilmesi, Korozyon etkisiyle demir ve alüminyum borularda biyofilm tabakası oluşması

Uygunsuzluk nedenleri-3 Kesintisiz ve etkili su dezenfeksiyonunun yapılmaması, Su kesintisinden sonra şebeke dezenfeksiyonu yapılmaması, Şebeke üzerinde iptal edilen bağlantı borularının körtapa yöntemiyle kapatılması, Şebeke yenileme, tamir ve bakım sırasında gerekli güvenlik önlemlerinin alınmaması ve genel sağlık kurallarına uyulmaması,

Uygunsuzluk nedenleri-4 Kaynakların çevresel kirleticilere karşı korunmaması koruma bandı uygulamasının yok/yada yetersiz oluşu, Kaynakların çevresinde kontrolsüz yapılaşmanın oluşması, Depoların teknik ve hijyenik şartlarının uygun olmaması, Depo içerisinde uygunsuz malzeme kullanımı,

Uygunsuzluk nedenleri-5 Depolardaki uygunsuzluklar; Fiziki koşullarının uygun olmaması, Bakım ve onarımlarının yapılmaması, Koruma alanı oluşturulmaması, Depoda klor cihazı olmaması, cihazların aktif kullanılmaması,

Uygunsuzluk nedenleri-6 Klor temininin yapılmaması, yerel idarelerce bölgenin koşullarına uygun cihaz türünün seçilmemesi Depo bakım, onarımlarının, periyodik temizliğinin ve klorlama işleminin düzenli bir şekilde yapılabilmesi için yerel yöneticilerin bilgilendirilmesi, Konunun takibi için halkın bilgilendirilmesi

Su Deposu Uygunsuzlukları (2014) Yerleşim Yeri Türkiye (Nüfus) Toplam Depo Koruma Alanı Yetersiz Koruma Alanı Yetersizlik Yüzdesi (%) Havalandırma Yetersiz Havalandırma Yetersizlik Yüzdesi (%) Su İle Temas - Uygunsuz Su İle Temas - Uygunsuzluk Yüzdesi (%) Belediye 63.836.144 8.588 4.108 48 952 11,1 2.159 25 Köy 11.791.240 40.592 33.936 84 7.953 92 12.080 30 Kapı Pencere Güvenliği Uygunsuz Kapı Pencere Güvenliği Uygunsuzluk Yüzdesi (%) Sabit Merdiven Bulundurulma Durumu Sabit Merdiven Bulundurulma Yüzdesi (%) Klor Cihaz Yok Klor Cihazı Olmama Yüzdesi (%) 1.503 18 5.985 70 3.869 45 12.801 32 19.353 27.837 69

İçme-Kullanma sularında muafiyet uygulamaları-1 Hiç bir muafiyetin insan sağlığına yönelik potansiyel bir tehlike oluşturmaması esastır, Suyun kalitesinin bozulmasına neden olacak olası bir faktör yoksa azaltabilir. Bu sayı tabloda Ek 1 (b) de belirtilen numune sayısının % 50’ sinden az olamaz (Not 4. a-b) , Ek-1 (b)’de ya da 7 nci maddenin ikinci fıkrasına uygun olarak belirlenen parametre değerlerinden, Kurumca, belirlenecek bir maksimum değere kadar muafiyet verilebilir.

İçme-Kullanma sularında muafiyet uygulamaları-2 Bu sürenin sonuna doğru yeterli ilerleme sağlanıp sağlanmadığını belirlemek için bir değerlendirme yapılır, İkinci bir muafiyet verilmesi halinde, buna ilişkin değerlendirme sonuçları ikinci muafiyet verilmesinin bütün gerekçeleriyle birlikte Komisyona gönderilir, İkinci muafiyetin süresi üç yılı aşamaz. Ancak, istisnai hallerde Komisyondan üç yılı aşmayan üçüncü bir muafiyet dönemi talep edilebilir.

İçme-kullanma sularında muafiyet uygulamaları-3 Verilen herhangi bir muafiyette aşağıda yer alan hususlar belirtilir; a) Muafiyetin gerekçeleri, b) Parametrenin adı, önceki izleme sonuçları ve muafiyette izin verilebilecek maksimum değer, c) Coğrafi bölge, temin edilen günlük su miktarı, ilgili nüfus ve herhangi bir gıda üretim faaliyetinin etkilenip etkilenmeyeceği gibi hususlar değerlendirilir.

İçme-kullanma sularında salgın yönetimi -1 Bulaşıcı hastalıklarda anormal artış var ?, Olası etkenlerin tartışılması, Kirlilik kaynaklarını araştırılması, İçme kullanma suyu verilerinin değerlendirilmesi, Yerel yönetimlerle iletişime geçerek durum değerlendirmesi yapılması,

İçme-Kullanma sularında Salgın Yönetimi-2 Numune alımı ve serbest klor ölçümlerinin yapılması, Kirlilik odağının tespit edilmesi, Gerekli idari tedbirlerin hızlı bir şekilde alınması, Yapılan işlemlerin ve alınan tedbirlerin gözden geçirilmesi, Halkın bilgilendirilmesi.

TEŞEKKÜRLER