AİLE EĞİTİMİ PROGRAMI

ERGENLİK DÖNEMİ • Ergenlik dönemi çocukluktan sonra erkeklerde ortalama 13, kızlarda 11 yaşından itibaren başlayıp 20'li yaşlara doğru devam eden döneme denir. Ergen ne bir çocuk ne de bir yetişkindir ancak yetişkin olma yolunda ilerlemektedir • Bu dönemde ergenler kendi kimliklerini şekillendirme, anne ve babasını dışlamadan onlardan bağımsız olma ve kendini yetişkin dünyasına taşıyacak becerileri kazanma çabasındadır. Bu süreçte ergen bir çok farklı davranışı dener. Bunlar kimi zaman aile ve çevre tarafından olumlu (kurallara uymak, okulda başarılı olmak) olarak değerlendirilirken kimi zaman ise olumsuz (madde kullanımı, suça karışma, istenmeyen gruplara grime) karşılanır. • Ergenlik farkı bir dönemdir. Çocuk değildirler, ama çocuk gibi davranabilirler. Yetişkin gibi davranırlar ama yetişkin olmamışlardır. • Bütün bu nedenlerden dolayı bir ergenin davranışları içinde bulunduğu dönemin özellikleri göz ardı edilerek değerlendirilemez.

ERGENLİK DÖNEMİ Saydam ve uygulanışı hakkında ayrıntılı bilgi için lütfen kılavuza bakınız. Bu saydamdan sonra ailelere «Ergenlik» isimli filmi gösterebilirsiniz. Davranışlar karşısında ailelere verilebilecek öneriler : - Arkadaşlarına çok önem verir : Arkadaşlarına kötü davranmayın. Ama arkadaşlarını izleyin, onları ve anne ve babalarını tanıyın gerekirse evinize davet edin. Arkadaşlarını kabullendiğiniz sürece ne gibi insanlarla birlikte vakit geçirdiğini öğrenmek için bir şansınız olur. Kısacası bu dönemde olumsuz davranışları önlemek için onların hayatlarına dahil olmanız gerekir. Anne ve babası ile kavga eder : Siz onunla kavga etmeyin. İsteklerinizi ona sakin olduğu zamanlarda söyleyin. Çelişkileri vardır : Bu yüzden her söylediklerine inanmayın ve her söylediklerine cevap ya da tepki vermeye çalışmayın. Sabırsızdır : Kızmayın, önce siz sabırlı olarak ona sabırlı olmayı öğretin. Kararları çabuk değişir : O yüzden her isteğine hemen hayır demeyin. isteklerini erteleyin, bir süre sonra vazgeçecektir. Özgürlüğüne düşkündür : Çok fazla kontrolsüz bırakmadan kendilerini özgür hissetmelerini sağlayın. Kendisine hiçbir şey olmayacağına inanır : Bu yüzden onu kollayın, takip edin, yönlendirin. Tehlikeli davranışlar onlara çekici gelebilir ya da size bu tür hikayeler anlatabilirler. Sınır koymayı bilmez : Siz sınırlarınızı belirleyip ona sınır koymayı öğretin. Sorumlulukları hep başkalarına yüklemeye eğilimlidir : Sorumluluk alması için onu cesaretlendirin her şeyi onun adına yapmayın. Yaşına ve fiziksel durumuna uygun sorumluluklar verin. Kendi karar vermek ister : Kişiliğine ve kararlarına saygı gösterin. Ancak tam da bir yetişkin olmadığı için bazen yaptığı çocukça hareketleri hoşgörün. Şiddet ve suça eğilimli olabilir : Bu eğilimlere prim vermeyin. Böyle bir olayı anlattığı zaman dinleyin ama olumlu tepki vermeyin ve bu tür şeylerden hoşlanmadığınızı belirtin.

Suça Sürüklenen Çocuk… Suça sürüklenen çocuklar diğer çocuklardan farklı çocuklardır. Davranışları farklıdır. Benzer olaylara diğer çocuklardan daha farklı tepkiler verirler. Not: Bu konuyu aktarırken aileler çocuklarını başkalarının çocukları ile karşılaştırıp kendi çocuklarının çok yaramaz olduğunu söylerlerse gerçekten onun diğer çocuklardan farklı olduğunu ve aileye bu farklılıkla yaşamayı öğrenmeleri gerektiğini anlatmanızda fayda vardır.

Neler Yapabilirsiniz? Sorunların çözümü için sadece çocuğun değişmesinin yeterli olmadığını ve ailenin de çocuğa karşı bazı tutumlarını (aile içi destek, yardımlaşma ve iletişimin arttırılması) değiştirmesi gerektiğini vurgulayın.

Neler Yapabilirsiniz? - Aile içi destek, yardımlaşma ve iletişimi artırın. Çocuğunuzla birlikte zaman geçirin, onunla çeşitli aktivitelerde bulunun. Çocuğunuzla konuşun, sorunlarını dinleyin ve birlikte çözüm yolları bulmaya çalışın. Not: Çocuğun hayatına dahil olmayan ya da onunla ilgilenmeyen veya az zaman geçiren aile bireylerinin çocukla daha fazla vakit geçirmeleri önemlidir. Öncelikle çocuklarıyla iletişimlerini arttırmak için çaba sarf etmeleri önemlidir. Bunu yaparken çocuklarına öğüt vermekten çok iyi bir dinleyici olmaları ve onları yargılamamaları önemlidir. İkinci olarak ise beraber zaman geçirmek için plan yapmalıdırlar ancak bu noktada beraber geçirilen zamanda neler yapıldığı da önemlidir; hem çocuğun hem de aile üyesinin ilgi alanları doğrultusunda birlikte bir şeyler yapılmalıdır. Örneğin spor yapmak, maça gitmek, sinemaya gitmek vb.

Neler Yapabilirsiniz? Çocuğunuza sevginizi eylemlerinizle somut olarak gösterin ve zaman ayırın. Çocuğun duygularının ne olduğunu anlamaya çalışın.

Neler Yapabilirsiniz? Çatışma çözümünde kullanılabilecek yöntemler için lütfen kılavuzun sonunda yer alan «eğiticiye bilgi notu» bölümüne bakınız. Birlikte yaşanılan insanlarla çatışma yaşamak doğaldır ancak önemli olan bunlara verilen tepkilerdir. Anne-baba olarak çatışmayı çocukla bir güç mücadelesi gibi görmek yerine çözülmesi gereken bir bulmaca gibi görmeleri önemlidir. Bunun için ailenin çatışma sırasındaki esas amacını hatırlamalarında fayda olacaktır. Amaç çocuğu susturmak, kendilerini haklı çıkarmak ya da güçlerini ispat etmek değil çocuklarının zarar görmesini engellemek olmalıdır. Çatışmaları çocukla bir güç mücadelesi gibi görmek yerine çözülmesi gereken bir bulmaca gibi görün.

Neler Yapabilirsiniz? Sorumluluk verme konusunda ayrıntılı bilgi için lütfen kılavuzun sonundaki «eğiticiye bilgi notu» bölümüne bakınız. Not: Çocuğun ne kadar çok boş vakti olursa o kadar çok sıkılacaktır ve riskli davranışlara girme olasılığı artacaktır. Bu nedenle ailenin çocuklarının gününü iyi yapılandırıp boş vakitlerini dolduracak aktiviteler bulmasında yardımcı olması önemlidir. Bunlar arasında aile ve çocuğun bir arada zaman geçireceği etkinlikler veya eğer çocuk okumuyorsa yaşına uygun bir iş veya meslek eğitimi, okuyorsa okuldan kalan zamanında yapabileceği şeyler olabilir. Çocuğa ev içinde ve dışında bir takım görevler vermek hem sorumluluk almalarını sağlayacak hem de boş zamanlarının azalmasına yardımcı olacaktır.

Her zaman çocuğun görüşlerini, duygu ve düşüncelerini önemseyin. Neler Yapabilirsiniz? Ailenin çocuklarının ihtiyaç ve sorunlarını dinlemesi, duygularını anlamaya çalışması ebeveyn- çocuk arasındaki ilişkiyi kuvvetlendiren bir araçtır. Ailenin çatışma çözerken çocuğun ne hissettiğine dikkat etmesi ve "Şu an oldukça kızgın gözüküyorsun.'', "Bunun seni üzdüğünü ve hayal kırıklığı yarattığını görüyorum." gibi cümleler kurarak onun duygularını anladıklarını ve buna saygı gösterdiklerini iletmeleri ve “Sen benim yerimde olsaydın bu konu hakkında ne hissederdin? Ne yapardın?” gibi sorularla aynı şeyi ondan da istemeleri aralarındaki iletişimi kolaylaştıracaktır. Böylece çocuklar çatışma sırasında bile duygularının anlaşıldığını ve tanındığını görebilirler. Her zaman çocuğun görüşlerini, duygu ve düşüncelerini önemseyin.

Neler Yapabilirsiniz? Not: Çocuklar şiddet içerikli davranışları pek çok kaynaktan görerek, model alarak öğrenebilirler. Bu kaynaklar ise genelde şu şekildedir: TV (film, dizi, sevdikleri-hayran oldukları bir oyuncunun şiddet içerikli rolü vb) Bilgisayar oyunları Arkadaş grupları Yakın ilişkide olduğu büyükleri (aile ya da yakın çevreden)

Neler Yapabilirsiniz? Aile içinde veya başka yerlerde disiplin adına dayak baskı ve/veya şiddet uygulamayın. Karşılıklı konuşarak kuralları birlikte oluşturun. Çocuklara karşı sabırlı ve anlayışlı olun.

Neler Yapabilirsiniz? • Hayatlarınızı hep çocuklarınızın sorunlu davranışları üzerinde odaklanarak geçirmeyin. Not: Sorunlu davranış gösteren ergenlerin aileleri bu çocuklarına fazla odaklanabilmektedir. Bu noktada aileye diğer sorumluluklarını da hatırlatmak da fayda olacaktır. Ebeveynlerin eğer başka çocukları varsa onlara, ailenin diğer fertlerine ve tabi ki kendilerine de vakit ayırmaları gerekmektedir. Sorunlu davranışta bulunan çocuklarına anne baba olarak destek verebilirler ancak çocuklarının kendi yaptıkları davranışların sonuçlarına katlanmaları onların gelişimi açısından daha etkin olacağını unutmamalıdırlar.

Çocuklarınızı överken bir bebeği değil, bir yetişkini över gibi övün Neler Yapabilirsiniz? Çocuklarınızı överken bir bebeği değil, bir yetişkini över gibi övün YAPILABİLECEKLER günün bitiminde çocuğun sergilediği, çok basit bile olsa, en az bir olumlu davranışı bulmak ve bunun için onu övmek Bazı olumsuzlukları görmezden gelmek ve olumluya odaklanıp geri bildirim vermek (olumsuzların sıklığını azaltacaktır) Sadece sözle değil, kimi zaman istediği bazı şeylere olumlu davranışı karşılığı izin verdiklerini belirtmek. Maddi olarak da ödüllendirmek Bu saydam ile ilgili daha ayrıntılı bilgi için lütfen kılavuza bakınız. Ayrıca aile çocuklarını överken tutarlı olmalı, kızdıkları zaman çocuğun olumlu davranışlarını görmezlikten gelmemeli ve önceden bildirdiği halde kızıp ödülden vazgeçmemelidir. Olumlu davranışı bir destekler, bir desteklemezlerse çocuk olumlu davranışın desteklendiğinin farkına varmayacaktır.

Neler Yapabilirsiniz? Çocuğunuzun kişiliğini hedef alan suçlamalardan ve yargılardan ya da sorunu genelleştiren ifadelerden kaçının. Not: Ailelerin çocuklarının anlattıklarını sonuna kadar dinlemeleri, “sen zaten hep böylesin” ya da “bu kesin senin başının altından çıkmıştır” gibi suçlayıcı ifadeler kullanmaktan kaçınmaları önemlidir. Bunun yerine olayı dinleyip, çocuklarını anlamaya çalışmalıdırlar.

Neler Yapabilirsiniz? Çocuğunuza değer verdiğinizi gösterin, zorlandığı durumlarda yanında olacağınızı hissettirin ve onunla konuşun. Çocuğunuzun arkadaş seçiminde belirleyici olmayın, zaten aile içinde verdiğiniz terbiye ve eğitim uygun arkadaş seçmesinde yardımcı olacaktır. Çocuğun parasını kendi istediği gibi harcaması, arkadaşlarıyla olan ilişkilerini kendisinin düzenlemesi, giyim tarzına karar vermesi onu gelecekte kendi kararlarını alabilen bir birey haline getirmekte yardımcı olacaktır.

Neler Yapabilirsiniz? Hiçbir şekilde çocuğunuzu başkalarıyla veya kardeşleriyle kıyaslamayın. Anne-baba olarak kendi aranızda yaşadığınız sorunları mümkün olduğunca çocuklardan uzak tutun, eğer çocukla ilgili bir sorun varsa bunu beraber çözün

UNUTMAYIN! Çocuğa ev içinde ve dışında bir takım görevler vermek, bunların sorumluluğunu almasını istemek, davranışlarının sorumluluğunu almasını sağlamak çocuğun kendine duyduğu güveni arttırır. Çocuklar kendi kendilerine sorumluluk almazlar. Onlara sorumluluklarını sizin vermeniz gerekir.

UNUTMAYIN! Ergenlik dönemi çocuğun aileye zıt olduğu dönemdir. Bu dönemde ergene yapılan nasihatlar işe yaramaktan çok çocuğun aileye karşı olan zıtlığını arttırır.

UNUTMAYIN!

TAHLİYE SONRASI

Tahliye Sonrası Tahliye sonrasında çocuğunuzun kurumdan çıkarak evinize gelişi aşamasını düzenlemeniz gerekmektedir. Aksi takdirde çocuğunuz tahliye olduğu gün yeniden suça karışma ve benzeri risklere karşı korumasız kalmaktadır.

GİTMEDEN ÖNCE… Tahliye sonrasına hazır olmak için çocuğunuzun şu an içinde bulunduğu kurum düzenini bilmeniz ve onunla yapılan çalışmaları takip etmeniz önemlidir. Kurum düzeni yani çocuğunuzun uyması gereken kurallar, yönetmelik kapsamında alabileceği disiplin cezaları yada ödüller hakkında bilgilenmek için psiko-sosyal servis ile iletişime geçebilirsiniz.

Çocuğunuza destek vermeyi unutmayın. Kurumla bağlantınızı kesmeyin. Son Söz Çocuğunuza destek vermeyi unutmayın. Kurumla bağlantınızı kesmeyin.