Mirasta denkleştirme TMK m. 669.- Yasal mirasçılar, mirasbırakandan miras paylarına mahsuben elde ettikleri sağlararası karşılıksız kazandırmaları, denkleştirmeyi sağlamak için terekeye geri vermekle birbirlerine karşı yükümlüdürler. Maksat: Mirasbırakanın kanuni mirasçıların bazılarına diğerleri aleyhine sağlığında yaptığı bazı kazandırmaları terekeye geri verilmesinin sağlanmasıdır.

Denkleştirmenin şartları Kanuni mirasçı olma şartı: Mirasbırakanın ölümü anında yasal mirasçı sıfatına sahip olması gerekir 2. Sağ iken kazandırma yapılmış olmalıdır Ölüme bağlı kazandırma denkleştirmeye tabi değildir. 3. İvazsız olmalıdır Karşılık varsa denkleştirme söz konusu olmaz. Her türlü malvarlığı değeri taşıyan kazandırmalar denkleştirme konusu olur.

Altsoyun durumu Mirasbırakanın çeyiz veya kuruluş sermayesi vermek ya da bir malvarlığını devretmek veya borçtan kurtarmak ve benzerleri gibi karşılık almaksızın altsoyuna yapmış olduğu kazandırmalar, Mirasbırakan tarafından aksi açıkça belirtilmiş olmadıkça, denkleştirmeye tâbidir. Altsoyu bakımından adaletin ve eşitliğin sağlanması diğer mirasçılar bakımından adaletin ve eşitliğin sağlanmasından daha önemli görülmektedir.

Altsoyla ilgili karine Kural: Altsoya yapılan ivazsız kazandırmalar denkleştirmeye tabidir İstisna: 1. Mirasbırakan aksini öngörülebilir 2. Çocukların eğitim ve öğrenimi için yapılan giderler 3. Altsoy hısımlarının evlenmelerinde, alışılmış ölçüler içinde yapılan çeyiz giderleri hakkında denkleştirmeye tâbi tutmama arzusunun bulunduğu asıldır. 4. Olağan hediyeler ile evlenme sırasında yapılan geleneğe uygun giderler denkleştirmeye tâbi değildir.

Alt soyu dışındaki kanuni mirasçıların durumu Kural: Alt soyu dışındaki kanuni mirasçıların denkleştirme yükümlüsü olmayacakları asıldır. İstisna: mirasbırakanın kazandırmanı iade edileceğini beyan etmişse o zaman yükümlü olurlar. olmalarına bağlıdır. Bu husus TMK 669/II’nin hükmünden anlaşılmaktadır. Mirasbırakanın iadeye tabi olacağı belirtmişse buna iradi denkleştirme denir. Mirasta denkleştirmeyi borcu doğuran veya borcu kaldıran irade beyanını niteliği ve şekli: İadeyi gerekli kılan beyan şekle tabi değildir. Niteliği itibariyle yenilik doğurucu bir işlemdir. Tek taraflı olarak kullanılır amma tak taraflı olarak geri alınmaz.

Denkleştirme alacaklıları Denkleştirme alacaklısı sadece kanuni mirasçı sıfatına sahip olanlardır. Atanmış mirasçılar ve miras alacaklıları denkleştirme alacaklı olamaz. Mirasbırakan atadığı mirasçının denkleştirme talep edebileceğini belitmişse bu ölüme bağlı tasarruftur. Soru: Mirasbırakanın eşi tereke üzerinde sadece intifa hakkı varsa o denkleştirme alacaklı olabilir mi? Eş genel olarak alacaklı olabilir mi? MMK m. 669/I, II altsoyu ile diğer mirasçıları ayrı kategoride değerlendirmektedir.

Mirasçılık sıfatının kaybı hâlinde TMK m. 670.- Mirasın açılmasından önce veya sonra mirasçılık sıfatını kaybeden mirasçıya ait geri verme yükümlülüğü, onun yerini alan mirasçılara, miras paylarında meydana gelen artış oranında geçer. Mirasçılık sıfatını kaybedenlerin yerine geçenler sorumlu olur. Sorumluluğu kapsamı da mirasçının miras paylarında meydana gelen artış oranında ile sınırlıdır.

Denkleştirme borçlusu Kanuni mirasçı olması Soru: kazandırmanın yapıldığı sırada değil, ölümü anında mirasçı sıfatını kazanırsa denkleştirme borçlusu olur mu? Atanmış mirasçılar ve miras alacaklıları denkleştirme borçlusu olamaz Soru: Mirasbırakan atadığı mirasçının denkleştirme borçlusu olacağını be belitmişse bu durum nasıl değerlendirilmelidir? Mirasbırakan sağken karşılıksız kazanma elde etmiş olmalıdır. MK m. 672.- Yapılan kazandırma miras payını aştığı takdirde mirasçı, mirasbırakanın bunu kendisine bırakmak istediğini ispat ederse, bu fazlalık denkleştirmeye tâbi olmaz. Diğer mirasçıların tenkise ilişkin hakları saklıdır.

Denkleştirme tabi kazandırmalar: Mirasbırakanın çeyiz veya kuruluş sermayesi vermek ya da bir malvarlığını devretmek veya borçtan kurtarmak ve benzerleri gibi karşılık almaksızın altsoyuna yapmış olduğu kazandırmalar, aksi mirasbırakan tarafından açıkça belirtilmiş olmadıkça, denkleştirmeye tâbidir. Geri vermekle yükümlü olan mirasçı, dilerse aldığını aynen geri verir; dilerse payından fazla olsa bile değerini miras payına mahsup ettirir.

Denkleştirme davası Dava paylaştırma devam ettiği sürece açabilir. Zira denkleştirme miras paylaştırılmasının ayrılmaz bir hissesidir. Tespit davası niteliğindedir. Paylaştırma bitmesi ile dava hakkı sona ere. Fakat kazandırmayı bilmiyorduysa ve bilmesi de gerekmiyorduysa bu hususun irade sakatlığı oluşturduğu gerekçesiyle yeniden paylaşma aşamasına dönüleceği için dava açma imkanı elde eder. Mirasbırakanın bu kurala aykırı tasarrufları ve mirasçıların tenkise ilişkin hakları saklıdır. Denkleştirme, kazandırmanın denkleştirme anındaki değerine göre yapılır. Yarar ve zarar ile gelir ve giderler hakkında mirasçılar arasında sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır.