NÜKLEİK ASİTLER Yönetici moleküllerdir.Tüm canlılarda bulunurlar Genetik bilgiyi depo ederler , yaşamsal olayları kontrol ederler ve genetik bilginin oğul döllere aktarılmasını sağlarlar Yapısında C,H,O,N ve P bulunur İçerdikleri şekerin çeşidine göre DNA ve RNA olarak ikiye ayrılırlar. Temel yapı taşları nükleotidlerdir. Çok sayıda nükleotid bir araya gelerek Nükleik asitleri oluşturur. DNA , deoksiribonükleotidlerden RNA ise ribonükleotidlerden oluşur.

Bir Nükleotidin yapısında : 1- Azotlu organik baz 2- 5 karbonlu şeker 3- Fosfat grubu (fosforik asit) bulunur

1-Azotlu organik bazlar : Pürin ve Pirimidinler olarak iki çeşittir. A-Pürinler : Çift halkalıdır A ve G ( ortak ) B-Pirimidinler : Tek halkalıdır S (ortak) T (DNA da) U (RNA da)

2- 5 Karbonlu Şeker : Riboz ( RNA da ) Deoksiriboz ( DNA da ) Ribozun bir oksijen atomu Deoksiribozdan fazladır 3- Fosfat grubu :(fosforik asit) DNA ve RNA ortak bulunur

Nükleik asitler şekerine göre isimlendirilirken , nükleotidler bazına ve şekerine göre isimlendirilir. DNA ki nükleotidlerin şekeri Deoksiriboz ,RNA dakilerin şekeri Ribozdur. DNA daki nükleotidlerde Urasil , RNA dakilerde Timin bazı bulunmaz Canlıların birbirinden farklı olmasının nedeni nükleikasitlerindeki bu nükleotidlerin farklı dizilmesidir.

Nükleotidler bir birlerine şeker-fosfat (fosfodiester) bağlarıyla bağlanırlar. DNA oluşturulurken Deoksiribonükleotidler ,RNA oluşturulurken Ribonükleotidler bağlanır. Bu şekilde bağlanarak uzun polinükleotid zincirleri oluştururlar. DNA çift zincirden oluşurken RNA tek zincirden oluşur. Bundan dolayı DNA da karşılıklı eşleme var iken , RNA da yoktur.

DNA da karşılıklı eşleme sırasında : Adenine karşı Timin Guanine karşı Sitozin gelir. Bundan dolayı bir DNA molekülünde A ile T , G ile S sayıları eşittir. DNA zincirleri bu bazlar arasında kurulan Zayıf hidrojen bağlarıyla birbirine bağlanır. Adeninle Timin arasında 2 , Guaninle Sitozin arasında 3 zayıf hidrojen bağı kurulur

DNA Görevi : Yönetim , denetim ve kalıtımdır. Çift zincirlidir Sarmal yapıdadır A,G,S, ve T taşır (Urasil içermez) Şekeri Deoksiribozdur Bir zincirindeki adenine karşı diğer zincirinde timin , guanine karşı sitozin gelir Yani bir pürine karşı bir pirimidin gelir

Kendini eşleyebilir.Bu olaya Replikasyon denir. Sentezi sırasında DNA polimeraz , yıkımı sırasında DNA az enzimi görev yapar Zincirlerinden birinin baz sırası bilinirse diğerinin baz sırası da bulunur. Ökaryot hücrelerde çekirdek ,mitekondri ve plastidlerde bulunur. Eğer bir hücrede DNA kendini eşlemişse o hücre bölünecek demektir

RNA Tek zincirlidir A,G,S ve U içerir Şekeri Ribozdur Kendini eşleyemez.Tüm RNA lar DNA tarafından sentezlenir DNA nın RNA sentezlemesi olayına Transkripsiyon denir Ökaryotlarda çekirdek , stoplazma , mitekondri , ribozom ve plastidlerde bulunur Tek görevi DNA dan aldığı bilgiye göre Protein sentezini yürütmek Sentezinde RNA polimeraz , yıkımında RNAz enzimi görev yapar

Görevlerine göre 3 çeşit RNA vardır. 1- m RNA ( mesajcı RNA ): Protein sentezi için gerekli şifreyi DNA dan ribozoma getirir (%5) 2- t RNA ( taşıyıcı RNA ): Protein sentezinde kullanılacak aminoasitleri ribozoma taşır (%15) 3- r RNA ( ribozomal RNA ) : Ribozomun yapısına katılır (%75-85) Hidrojen bağı taşıyan tek RNA çeşididir

Santral   Doğma DNA molekülü protein sentezinde amino asitlerle  doğrudan temas etmez. Sentezde ana kalıp DNA modellik ederek oluşumunu sağladığı ikincil kalıplar ( RNA ) vasıtasıyla protein sentezine katılır.

DNA bu görevi şu sırayla gerçekleşir.  DNA dan protein sentezine doğru gerçekleşen olaylar tersinir değildir , Yani  DNA dan protein sentezlenir ancak   proteinden  DNA sentezlenmez Bu nedenle bu olaya santral doğma denir.

A- Replikasyon Hücre bölünmesi öncesi  DNA  molekülünün kendini eşlemesine denir. Bölünmede meydana gelen hücrelere eşit miktarda  DNA  verilmiş olur. Böylece kalıtsal özelliklerin nesiller boyu değişikliğe uğramadan aktarılması sağlanır.

Replikasyon  hücre döngüsünün  sentez  ( s ) evresinde gerçekleşir. Yarı korunumlu olarak gerçekleşir. Bir DNA  molekülünün bir zinciri kalıp diğer zincir ise yeni sentez DNA’ dır. Replikasyonda  DNA  zincirlerinin görevi yeni moleküllere kalıp görevi görmektedir.

Replikasyon  eucaryotik hücrelerde nucleus, mitokondri ve kloroplastta gerçekleşir. Prokaryotlarda sitoplazmada gerçekleşir. Replikasyonun gerçekleşmesinde görülecek hata yeni hücrelerde ortaya çıkar.

Yeni nesillerde görülmesi için hatanın Üreme hücrelerinde (Sperm, ovum, spor,makrospor,mikrospor) Veya üreme ana hücrelerindegerçekleşmesi gereklidir.

Replikasyonun özellikleri 1-Nükleotidler deoksiriboz içerir. 2-Kalıp  DNA bütün nucleotidleriyle senteze katılır. 3-DNA polimeraz ve DNA az iş görür. 4-Sadece hücre bölüneceği zaman İnterfazda (Sentez evresinde) gerçekleşir. 5-Kalıtsal bilgilerin yeni nesillere taşınımını amaçlar.

6-DNA molekülünün iki zinciride kalıp ödevi görür. 7-Sentezlenen yeni zincirler kalıp zincirle zayıf hidrojen bağları kurarak birlikte DNA molekülünü oluşturur.

B- Transkripsiyon Ökaryotlarda Nucleusta, mitokondri ve kloroplastlarda gerçekleşir. Prokaryotlarda sitoplazmada gerçekleşir. DNA gen birimlerinden  m-RNA nın  belirli nucleotid dizilimiyle sentezlenmesidir. Amaç DNA daki nucleotid diziliminin şifre olarak m-RNA ya aktarılmasıdır.

Transkripsiyon gerçekleşirken görülen hata sadece o m-RNA ile sentezlenecek proteinle ilgilidir. Normal transkripsiyonlar çoğunlukla bu hatayı örter.

C- Translasyon Mitokondri . Kloroplast , ribozomlarda gerçekleştirilir. m-RNA ile taşınan şifreye uygun aminoasit dizilimine sahip proteinlerin sentezlenmesidir.  Translasyon için gerekli koşullar : m-RNA Aktifleşmiş t-RNA Ribozom Yeterli sayı ve çeşitte amino asit ATP Enzim