Beykent Üniversitesi İşletme Yönetimi Doktora Programı İleri Finansal Yönetim Stratejileri Prof.Dr.Turgut Özkan Sunum Konusu :Sigortacılıkta Sermaye Yeterliliği Hazırlayan :Süleyman AKABALI 04.04.2015

Sigortacılıkta Sermaye Yeterliliği Sunum İçin Yol Haritası Genel tanımlar Türkiye de sigortacılıkta sermaye yeterliği ile ilgili yapılan genel düzenlemeler Avrupa birliği solvency II proje detaylarının incelenmesi Türkiye de neden solvency II ye ihtiyaç duyulduğu Türkiye için solvency II nin faydaları Solvency II üç sütün yapısı Kaynaklar

SİGORTA VE SİGORTACILIK Sigorta, risklerin gerçekleşmesi sonucu doğabilecek zararları gidermek için kullanılan mali araçtır.  Sigorta sözleşmesi, sigorta yapılması için hukuken gerekli sözleşmedir.  Sigorta şirketi, sigorta işlerinin yönetilmesi, işletilmesi, satışı ile ilgilenen şirkettir.  Sigortacılık, bu işlerle ilgilenen meslektir.

2. SİGORTA SEKTÖRÜNDE MALİ YETERLİLİK KAVRAMI Sigorta şirketlerinden beklenen, özellikle sigortalılar veya sigorta ettirenlerden tazminata hak kazananlara kar ve yükümlülüklerini yerine getirmede belli bir ödeme gücüne (mali yeterliliğe) sahip olmalarıdır. Bu nedenle bir sigorta şirketi başlıca iki temel konuda güvence sağlamalıdır. Bunlar ; Mali kapasitenin yeterli olması (Ödeme Gücü, Yükümlülük Karşılama Yeterliliği (Solvency) Finansal Yeterlilik (Solvabilite) Şirketin üstlendiği sorumlulukları karşılamaya istekli Mali yeterlilik bir sigorta şirketinin varlık ve borçları arasında ki olumlu fark ya da bir başka deyişle öz kaynaklarının tümü olarak tanımlanabilir.

3.TÜRKİYE SİGORTACILIK SEKTÖRÜNDE SERMAYE YETERLİLİĞİNE İLİŞKİN HANGİ DÜZENLEMELER YAPILMIŞTIR? Türkiye’de sigorta ve reasürans şirketlerinin sermaye yeterliliğine ilişkin ilk düzenleme; 26/12/1994 tarih ve 22153 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sigorta ve Reasürans Şirketlerinin Kuruluş ve Çalışma Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin 30 uncu maddesi ile yapılmıştır. Sigorta ve Reasürans Şirketlerinin Kuruluş ve Çalışma Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin 30 uncu maddesinin revize edilmesi ve AB Direktifleri ile uyumlu bazı maddelerin eklenmesi ile 23/03/2006 tarihli ve 26117 sayılı Resmi Gazete’de “Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesi ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” yayımlanmıştır. Yönetmelikte ayrıca, mevcut yöntem yeterli görülmeyerek Amerika’da uygulanmakta olan Risk Esaslı Sermaye yöntemine benzer bir uygulama getirilmiştir. Yeni Yönetmelik ile özsermaye kalemleri tanımına SBK de dahil edilmiştir..

3.TÜRKİYE SİGORTACILIK SEKTÖRÜNDE SERMAYE YETERLİLİĞİNE İLİŞKİN HANGİ DÜZENLEMELER YAPILMIŞTIR? 2002 tarihli Avrupa Birliği Direktifleri ile yapılan Yükümlülük Karşılama Yeterliliği değişiklerine uyum sağlanmıştır. Hesaplamalarda kullanılan eşik değerler yükseltilmiş ve böylece şirketlerin sahip olmaları gerekli sermaye miktarında bir artış gerekli kılınmıştır. Hayat ve Hayat Dışı branşlara ilave olarak emeklilik branşı için de hesaplama yapılmıştır. Tarım ve kredi branşlarında son 7 yıllık hasar ortalaması, diğer branşlarda ise son 3 yıllık ortalama esas alınmıştır.

3.TÜRKİYE SİGORTACILIK SEKTÖRÜNDE SERMAYE YETERLİLİĞİNE İLİŞKİN HANGİ DÜZENLEMELER YAPILMIŞTIR? Yönetmelikte öngörülen ikinci yöntemde ise gerekli özsermaye ; aktif riski, reasürans riski, aşırı prim artışı riski, muallak tazminat karşılığı riski, yazım riski ile kur riski sonuçlarının toplamına eşittir. Şirketlerin Yönetmeliğe göre kabul edilebilir özsermayesi; Yönetmelikte öngörülen gerekli özsermaye tutarından düşük olamamaktadır. Düşük olması durumunda, şirketlerin sermaye yeterliliği tabloları ile birlikte bir ödeme planının Müsteşarlığa sunulması ve eksik kalan sermayenin içinde bulunulan yılın sonuna kadar tamamlanması gereklidir. http://www.tsb.org.tr/sigorta-ve-reasurans-ile-emeklilik-sirketlerinin-sermaye-yeterliliklerinin-olculmesine-ve-degerlendirilmesine-iliskin-yonetmelik.aspx?pageID=458

4.Neden İhtiyaç Duyulmuştur ?

5. Avrupa Birliği Solvency II Projesi Solvency II projesi Avrupa Birliği’nde Solvency I ile başlayan çalışmanın devamı niteliğindedir. Solvency I Avrupa Birliği tek sigorta piyasasında sermaye yeterliliği rejimini yeniden düzenleyip güncelleştirirken, Solvency II çok daha kapsamlı düzenlemeler getirmektedir. Solvency II’de ana hedef, solvency sistemini oluştururken sigorta şirketinin karşı karşıya kaldığı riskleri daha iyi değerlendirmektir. Solvency II mevcut sistemi çok daha geniş bir perspektiften gözden geçirirken, günümüzdeki çok çeşitli riskleri, risk yönetimi, kurumsal yönetim ve finansal raporlama gibi uygulamaları dikkate almayı amaçlamaktadır. Mevcut sistemle arasındaki bir diğer temel fark, Solvency II’nin varlıkları daha detaylı şekilde incelemesi, hem varlıklar hem de yükümlülükleri daha sofistike metotlarla ele almasıdır. Bu çerçevede, Solvency II tek başına muhasebe penceresinden yapılan hesaplara ve aktiflerin durumuna değil, gerçek risk ölçümlerine dayanmakta ve varlıklarla beraber yükümlülükleri de dikkate alan bir uygulama getirmeyi amaçlamaktadır. Sonuç olarak, yeni sistemin hem daha “dinamik” hem de daha fazla“riske dayalı” olması beklenmektedir.

5. Avrupa Birliği Solvency II Projesi 10 Temmuz 2007 tarihinde Avrupa Komisyonu Solvency II sistemini kuran ve sigortacılıkla ilgili 13 Direktifi tek çatı altında toplayan Çerçeve Direktif Taslağını yayınlamıştır. Avrupa Komisyonu’nun önerdiği Taslak önemli değişikliklere uğrayarak 22 Nisan 2009 tarihinde Avrupa Parlamentosu’nda, 5 Mayıs 2009 tarihinde ise Avrupa Konseyinde onaylanmış olup, Avrupa Birliği resmi dillerine çevirisinin yapılarak 17 Aralık 2009 tarihli Avrupa Birliği Resmî gazetesinde yayınlanmıştır. Üye ülkelerin Direktifi ulusal mevzuatlarına aktararak uygulamaya koyması için son tarih ise 31 Ekim 2012 olarak belirlendi. Direktifin yürürlüğe girmesi ile daha gelişmiş risk yönetim uygulamalarının kullanılması hedeflenmektedir.

4. Avrupa Birliği Solvency II Projesi Genel hatlarıyla Solvency II’nin Avrupa Birliği sermaye yeterliliği sistemine ilişkin getirdiği köklü değişiklikler şunlardır (CEA, 2010: 17): Varlık ve yükümlülüklerin piyasa değeri veya piyasa uyumlu değer ile değerlenmesi Tüm ölçülebilir riskleri ve bu riskler arasındaki ilişkileri kapsayan ekonomik bilanço yaklaşımı Risk yönetimine odaklanılması Hedef sermaye gereksinimi seviyesinde başlayan ve asgari sermaye gereksinimi seviyesinde sona eren müdahale merdiveni Sigorta ve reasürans gruplarının denetimi ve Risk yapısının tam olarak bildirilmesi ile sağlanan piyasa disiplini.

6.Solvency II: Üç Sütun Yeni sistem üç sütunlu bir sistem olacaktır ve bu açıdan bankalar için kurulan Basel II sistemine benzeyecektir. Her üç sütun birbirini tamamlamakta olup, bu sütunlardan birinde yer alan düzenlemeler çıkarıldığı zaman sistem düzgün şekilde işlemeyecektir.  Birinci sütun Solvency’nin nicel yanıyla, yani ölçülebilen riskleri karşılamak için gerekli olan sermayenin hesaplanmasıyla ilgilidir. Ancak bu sütunda mevcut uygulamadan farklı olarak daha detaylı bir hesaplamayapılmakta, yükümlülükler ve nicel olarak ölçülebilen piyasa riski, sigortacılık riski gibi riskler daha fazla dikkate alınmaktadır. Teknik karşılıklar, sermaye yeterliliği seviyeleri, özkaynak kalemleri bu sütun çerçevesinde düzenlenen konular arasındadır. İkinci sütun ise etkin ve verimli kamu denetiminin yanı sıra, solvency’nin nitel yanıyla, yani birinci sütunda hesaplanamayan risklerle, risk yönetimiyle ve kurumsal yönetimle ilgilidir. Buradaki amaç, sigorta şirketlerini daha etkin bir risk yönetimi geliştirmek için teşvik etmek ve etkili denetim mekanizmaları getirmektir.

6.Solvency II: Üç Sütun Üçüncü sütun ise finansal tablolara ilişkin açıklama gereklilikleriyle ilgilidir. Bu sütundaki temel amaç ise, şirketleri Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına (UFRS) uyumlu ek açıklamalar yapmaya zorunlu kılarak şeffaflığın artırılması ve piyasa disiplininin sağlanmasıdır. Solvency II sisteminin, değerleme metotları, denetleme raporları ve açıklama kurallarının uyumlaştırılmasını sağlamak ve şirketlerin idari yükünü azaltmak için Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu’nun (IASB) belirlediği muhasebe kurallarıyla uyumlu olmalıdır. Avrupa Birliği’nde Solvency II Projesine ilişkin çalışmalar, özellikle uygulama kurallarının belirlenmesi süreci, halen devam etmekte olup, ülkemizde de Avrupa Birliği’ne uyum süreci çerçevesinde önümüzdeki yıllarda Solvency II gerekliliklerinin uygulanması beklendiğinden, Solvency II Projesine Türk sigorta şirketlerinin de proaktif olarak katılması son derece önemli görülmektedir. Bu çerçevede, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği, üyesi olduğu Avrupa Sigorta ve Reasürans Federasyonu (CEA) ve Avrupa Komisyonu’nda Solvency II Projesine ilişkin yapılan çalışmalara katılmakta ve güncel gelişmeleri takip etmektedir. Bu çerçevede, sektörün bilgilendirilmesi ve konuyla ilgili farkındalık yaratılması amacıyla Avrupa Birliği Solvency II Projesi başlıklı bir kitapçık da hazırlanmıştır. Soru cevap şeklinde ve kolay anlaşılabilir bir dille hazırlanan kitapçıkta, Solvency II düzenlemelerinin içeriği, amacı, faydaları ve Avrupa ve Türk sigorta sektörüne etkileri açıklanmaktadır.

7.Solvency II’nin Üç Sütunlu Yapısı

8.Solvency II’nin Faydaları Nelerdir ?

9.Solvency II Sadece bir Sermaye Hesaplaması değildir Ekonomik sermaye kavramı “Prensip” bazlı sermaye hesaplaması Kapsamlı bir kurumsal yönetim çatısı Eşit oyun alanı

10.Solvency II Yol Haritası Son olarak, Türkiye’nin Solvency II ile ilgili olarak izlemesi gereken yol haritasının belirlenmesi amacıyla Hazine Müsteşarlığı, TSRŞB, şirketler, aktüerler derneği ve bağımsız denetçilerin yetkililerinden oluşan Solvency II İhtisas Komitesi kurulmuştur. Bu çerçevede, öncelikle yeni düzenlemelerin Türk sigorta sektörüne etkilerinin tespit edilmesine karar verilmiştir. Avrupa Komisyonu tarafından yürütülen sayısal etki çalışmasını (QIS 4) ülkemizde de gerçekleştirmek üzere gönüllülük esasına göre seçilen şirketlerin bu çalışmaları tamamlamaları da beklenmektedir. Yürütülen çalışmalarla, sayısal etki çalışması sırasında şirketlerin yaşadığı sıkıntıların tespit edilerek ileride Türk sigorta sektörü için bir yol haritası belirlenmesi amaçlanmaktadır. İleriki aşamalarda bu çalışmalara katılan şirketlerin deneyimlerini diğer şirketlerle paylaşmaları da öngörülmektedir.

11.Kaynakça , İncelenen Makale ve Yazılar Acar, Onur (2007), Avrupa Birliği Solvency II Projesi, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği (TSRSB). Avcıoğlu, Şule (2010, 10 Aralık), Türkiye Sigortacılık Sektörü Sayısal Etki Çalışmaları, QIS5 Konferansı, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği (TSRSB), İstanbul. Avcıoğlu, Şule (2011, 23-24 Mayıs), Sigortacılık Sektöründe Sermaye Yeterliliği Düzenlemeleri, Sigortacılık Gözetim Sistemi ve Teknik Karşılıklar, Sigorta Zirvesi “Türk Sigorta Sektörü Modeli”, İstanbul. Berk, Niyazi - Berk, Cem (2010). “Yükümlülük Karşılama Yeterliliği ve Riske Maruz Değerin Belirlenmesi”, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt XXIVX, Sayı II, s. 251-273. Buckham, David - Wahl, Jason - Rose, Stuart (2011), Executive’s Guide to Solvency II, Wiley & SAS Business Series. T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı, Sigorta ve Reasürans İle Emeklilik Şirketlerinin İç Sistemlerine İlişkin Yönetmelik, T.C. Resmi Gazete, 21.06.2008, Sayı: 26913. T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı, Sigorta ve Reasürans İle Emeklilik Şirketlerinin Sermaye Yeterliliklerinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik, T.C. Resmi Gazete, 19.01.2008, Sayı: 26761. European Commission (EC), “Future rules (Solvency II / Omnibus II)”, http://ec.europa.eu/internal_market/insurance/solvency/future/index_en.htm (17.03.2014).