TARAFLARI VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ

A. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ Bir sözleşmenin kurulabilmesi için en az iki tarafa ihtiyaç vardır. Buna göre sigorta sözleşmesi de en az iki tarafın bir araya gelmesi ile kurulabilir. Bu taraflardan birisi sigortacı, diğeri ise sigortalıdır. T.T.K’da “Sigortacı”ifadesi açıkca kullanılmış buna karşın sözleşmenin diğer tarafından “bir kimse” veya “birkaç kimse”olarak söz edilmiştir.

Sözleşmenin diğer tarafını teşkil eden ‘bir kimse’ veya ‘birkaç kimse’ ifadesi, bir sigorta sözleşmesinde iki taraftan daha fazla taraf olduğunu gösterir. Buna göre bir sigorta sözleşmesinde tarafların sayısı dörde kadar çıkabilir. Bunlar; Sigortacı Sigortalı Sigorta ettiren Lehdar/Menfaatdar

1.Sigortacı Sigorta sözleşmesi ile bir prim karşılığında, diğer tarafa (sigortalı/lehdar) tazminat ödemeyi üstlenen, risk taşıyan taraftır. Özel sigorta alanında, sigortacılar ticari faaliyet gösteren “sigorta şirketleri”olarak teşkilatlandırılmışlardır. Ülkemizde sigortacılık faaliyetleri özel izine tabidir. Sigorta şirketlerinin kuruluş ve çalışmaları özel kanunlarla düzenlenmiştir. Sigorta şirketlerinin kuruluşlarından faaliyetlerini sona erdirmelerine kadar geçen her evre devletin denetimi altındadır. Milli ve/veya yabancı sigorta şirketlerinin ülkemizde faaliyet göstermeleri için münhasıran sigortacılık veya reasürans işleri yapmak üzere anonim şirket veya kooperatif şirket olarak kurulmaları şarttır.

Önceden kurulan şirketler için öngörülen 10 Önceden kurulan şirketler için öngörülen 10.3 milyon YTL lik ödenmiş sermaye şartı, son yapılan değişikliklerle çalışılan her bir branş için sermaye tahsisini gerektirecek şekilde yeniden düzenlenmiştir.

. Sigorta Acenteleri Sigorta Acentesi, T.T.K’nunda; her ne ad altında olursa olsun, sigorta şirketine tabi bir sıfatı olmaksızın bir vekalet sözleşmesine dayanarak, belli bir bölge veya yerde,daimi suretle sigorta sözleşmesine aracılık eden veya sigorta şirketi adına sözleşme yapan gerçek veya tüzel kişi olarak tanımlanmıştır

2. Sigortalı Taşıdığı riski sigorta şirketine devreden kişidir. Bu devir ile sigortacıya bir prim borçlanır. Gerçek veya tüzel kişiler, sigortalı sıfatıyla sigorta sözleşmesi yapabilirler. Sigortalı, riskin gerçekleşmesi sonucu, sigortadan yararlanacak kişi olarak da tanımlanabilir. Bu yararlanma ya bir tazminatın alınması, ya da sorumluluk sigortalarında olduğu gibi bir borçtan kurtulma şeklinde olmaktadır. Sigorta sözleşmelerinin kurulmasında sigorta şirketinin temsilcisi olarak onların nam ve hesabına hareket eden aracılar da vardır. Bu aracılara, “Sigorta Brokeri”denir.

. Broker Sözleşmelerde sigortalı nam ve hesabına hareket eden aracılardır. Brokerler sigorta yaptırmak isteyen sigortalıyı temsil ederek, sözleşmenin kurulmasından önce gerekli hazırlık çalışmalarının yapılmasında, sigortalı ile sigorta şirketlerinin bir araya getirilmesinde,sözleşmenin uygulanmasında ve özellikle risk gerçekleştiğinde tazminatın sözleşme hükümlerine uygun olarak yardımcı olan kişilerdir. Gerçek ve tüzel kişi olabilirler.

3. Sigorta Ettiren Sigorta sözleşmelerinde, genellikle sigortalı ve sigorta ettiren aynı kişi olma durumundadır. Ancak bazı hallerde üçüncü bir şahıs lehine sigorta yaptırmak da söz konusu olabilmektedir. Özellikle kiracı, emanetçi, yedd-i emin sıfatını taşıyan kişiler sigorta konusu üzerinde doğan menfaatleri nedeniyle başkasının lehine sigorta yaptırma hakkına sahiptirler. Ancak risk gerçekleştiğinde tazminat alma hakkı, sigortalıya ait olmaktadır. Kredi ilişkisi nedeniyle “dain, mürtehin” sıfatıyla yapılan sigortalarda da, sigortadan kredi kurumu yararlanmakta, kredi kullanan kişi ise “sigorta ettiren” sıfatıyla hareket etmektedir. Sigorta ettiren sigorta prim borcunu üstlenen kişidir.

4. Lehdar / Menfaattar Bir sigorta sözleşmesinde riskin gerçekleşmesi halinde sigortanın yararından sağlanacak kişiye lehdar veya menfaattar denilmektedir. Sigortanın yararlarından kimin faydalanacağı daha çok hayat sigortalarında önem taşır. Sigortalının ölümü halinde tazminatın kime ödeneceği sözleşmede belirlenebilir. Böyle bir belirleme yoksa kanuni varisler lehdar sıfatını kazanarak sigortadan yararlabilirler.

Sorumluluk sigortalarında lehdarın kim olacağı önceden belirlenebildiği gibi, önceden belirlenmeyen (işveren mali sorumluluk) haller de söz konusudur. Burada, üçüncü kişilerin lehdar olarak sigortadan yararlanmalarının sağlanması göz önünde tutulmuştur. Kamunun zarar görmesinin önlenmesi amacıyla, riskin niteliği de göz önüne alınarak bu tip sigortalar, çoğunlukla zorunlu sigorta kapsamına alınmıştır.(Trafik Sigortaları, Tehlikeli Madde Sigortaları gibi)

B. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN BAŞLAMASI VE SONA ERMESİ Sigorta ücretinin (priminin) tamamının yada taksitle ödenmesi kararlaştırılmışsa ilk taksidinin ödenmesi ile başlar. Sigorta poliçesi, aksi kararlaştırılmadıkça saat 12.00’de başlar ve saat 12.00’de biter. Sigorta primlerinin peşin tahsil edilmesi esastır. Primlerin taksitle ödenmesi kararlaştırılmış ise, taksitlerin tutarı; kesin ödeme zamanı ve vadesinde ödenmemesi halinde ortaya çıkacak sonuçlar poliçede yazılı olarak sigortalıya bildirilir. T.T.K.’da, sigorta priminin para ile ödeneceği ve primin taksitle ödenmesi kararlaştırılmamışsa toptan ödeneceği hükmü vardır. Uygulamada, zorunlu sigortalar haricinde kalan sigorta sözleşmelerinin taksitle ödenmesi sözkonusudur. Sigorta primi sigorta ettirenin ikametgâhında ödenir.r.

2. Sigorta Sözleşmesinin Sona Ermesi Sigorta sözleşmeleri süreli anlaşmalardır. Genellikle bir yıl olan bu süre, tarafların anlaşmasıyla bir yıldan kısa veya bir yıldan uzun olabilir. Poliçede yazılı sürenin sona ermesiyle sigorta sözleşmesi de sona erer. Sigorta sözleşmesini sona erdiren diğer bir durum, riskin gerçekleşmesi durumudur. Riskin tam hasar veya kısmi hasar doğurması sonuçlarına göre burada iki durum ortaya çıkmaktadır.

Tam hasar durumunda sözleşme tazminatın ödenmesiyle son bulur. Kısmi hasarlarda ise, menfaatin değerinde hasar miktarı kadar bir azalma meydana gelir ve normal şartlar altında sigorta teminatı hasar görmeyen menfaat için devam eder. Sigortacının sorumluluğu azalan değer üzerinden devam eder. Ancak taraflar isterlerse kısmi hasarlarda sözleşmeyi sona erdirebilirler. Riskin gerçekleşme olasılığının ortadan kalkması da sigorta sözleşmesini sona erdiren sebeplerden biridir. Taraflardan birinin isteğiyle de sigorta sözleşmesi sona erebilir. Bu iradenin kullanılmasında sigortalı lehine düzenlemeler getirilmişken, sigortacının sözleşmeyi tek taraflı sona erdirebilmesi için bazı şartların varlığı aranmıştır.(Prim ödememe, iyi niyet kurallarına uyulmaması, kötü niyetli davranış gibi)

Sözleşmeyi sona erdiren bir diğer hal de taraflardan birinin acze düşmesidir. Zorunlu sigortalarda sözleşmenin taraflarının isteğiyle sona erdirilme şartları ise daha ağır tutulmuştur. T.T.K., sigorta edilen malın sahibinin herhangi bir suretle değişmesi halinde, aksine hüküm yoksa sözleşmeden doğan hak ve borçların yeni sahibe intikal edileceğini belirtmiştir.Ancak durum bir çok genel şartta, beli sürelerin gözetilmesi suretiyle mülkiyet değişikliğinde sözleşmenin sona ereceği şeklinde düzenlenmiştir.

C. SİGORTA SÖZLEŞMESİNDE TARAFLARIN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 1. Sigorta Ettirenin Borç ve Yükümlülükleri T.T.K’da sözleşme öncesi sözleşme süresi içinde ve riskin gerçekleşmesi anındaki beyan yükümlülüğü, Koruma tedbirini alma hükümlülüğü, ve prim ödeme borcu ele alınmıştır.

. Sigorta Primi Sigorta primi, sigortanın / sigorta ettirenin sigortacıdan almış olduğu teminat karşılığında ödediği ücrettir. Sigortalının temel borcu prim ödeme borcudur. Genel “Sigorta” tanımında prim, sistemde yer alan her bir katılımcının hasara katılım payı olarak ifade edilebilir. Prim genellikle ya “yüzde” ya da “binde” olarak belirlenmektedir. Hesaplanması hukuksal değil, teknik bir konu olup, belirlenmesinde Büyük sayılar kanunundan yararlanılır.

Risk primine, sigortacı tarafından yapılan masraflari ve emniyet payının yüklenmesi ve sigortacının elde etmeyi düşündüğü kar payının eklenmesi ile net prim bulunur. Primin hesaplanmasına esas teşkil eden etkenler, enflasyon, faiz oranları, Döviz kurları ve rekabettir.

Prim uygulama sistemleri ise; Serbest Tarife Onay Düzenleme Sistemleridir. Ülkemizde 1990’lı yıllardan bu yana bazı zorunlu sigortalar hariç, serbest tarife sistemine geçilmiştir.

2. Sigortacının Yükümlülükleri Bir prim karşılığında sigortalının risklerini devir alan sigortacının kanundan doğan yükümlülüklerini; Sigorta poliçesi tanzim etmek, Sigortalılara teminatlarla ilgili genel ve özel bilgiler vermek, Hasar gerçekleştiğinde tazminat ödemek olarak sıralamak mümkündür.

1) Bir prim karşılığında tazminat ödeyene, risk taşıyana ne denir? Reasürans Sigorta acenteleri Sigorta ettiren Sigortacı

CEVAP: Sigortacı

2) Sigorta şirketlerinin üstlerindeki riskleri tekrar sigortalatarak güvence altına almasına ne denir? Mürtehin Yedd-i emin Reasürans Emniyet payı

CEVAP: Reasürans

3) Sigorta sözleşmeleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? Süresi genellikle 1 yıldır.Tarafların anlaşmasıyla 1 yıldan kısa yada uzun olabilir. Sigorta primi peşin yada taksitle ödenebilir. Sigorta primi sigortacının ikametgahında ödenir. TTK’da sigorta priminin para ile ödeneceği hükmü ve taksitle ödenmesi kararlaştırılmamışsa toptan ödeneceği hükmü vardır.

CEVAP: Sigortacılık primi sigortacının ikametgahında ödenir.

4) Aşağıdaki durumlardan hangisinde sigorta sözleşmesinin sona ermesi kesin değildir? Poliçede yazılı sürenin sona ermesi sonucunda Kısmi hasarın söz konusu olmasında Sözleşmenin taraflarının sona erdirme isteğinde Riskin gerçekleşme olasılığının ortadan kalkması durumunda

CEVAP: Kısmi hasarın söz konusu olmasında

5) Aşağıdakilerden hangisi sigortacının yükümlülüklerinden değildir? Sigorta poliçesi tanzim etmek Hasar durumunda tazminatı ödemek Sigortalıları teminatlarla ilgili bilgilendirmek Sözleşmede belirlenen primi taksitli veya peşin olarak ödemek

CEVAP:Sözleşmede belirlenen primi taksitle veya peşin olarak ödemek

6) Aşağıdakilerden hangisi primin hesaplanmasına esas teşkil eden etkenlerden değildir? Enflasyon Rekabet Kar oranı Faiz oranı

CEVAP: Kâr oranı

7) Aşağıdaki tanımlardan hangisi yanlıştır? Riskin gerçekleşmesi halinde sigortanın yararından sağlanacak kişiye “ Lehdar veya Menfaatdar” denir. Sigorta sözleşmesiyle bir prim karşılığında sigortalıya tazminat ödemeyi üstlenen,risk taşıyan tarafa “sigortacı” denir. Sigortalının namı ve hesabı adına hareket eden aracılara “broker” denir. Genelde kiracı, emanetçi, yedd-i emin sıfatıyla sigorta üzerinde doğan menfaatleri nedeniyle başkasının lehine sigorta yaptıranlara “menfaatdar” denir.

CEVAP:Genelde kiracı, emanetçi, yedd-i emin sıfatıyla sigorta üzerinde doğan menfaatleri nedeniyle başkasının lehine sigorta yaptıranlara “menfaatdar” denir.

_SON_