İşletme Becerileri ve Grup Çalışması KENDİNİ GELİŞTİRME VE KENDİ KENDİNE (ÖZ) YÖNETİM Öğr.Gör. Seda AKIN GÜRDAL

Öğrenme ve Kişisel Öğrenme Gerekleri Öğrenme, bir değişim aracı, ya da değişimin sonucunda varılan bir olgudur. Daha çok, eğitim sürecinde bir keşif, bir aşama diye belirlenebilir. İnsanın öğrenmesini tanımlamak zordur, bu zorluğu yenmek için, pek çok çalışma yapılmakta ve kuramlar geliştirilmektedir. Öğrenmeye sistemli yaklaşım, öğrenme sürecinin sistemli bir süreç olduğunu varsayar. 2

Öğrenme sisteminin amacı, insanın yaşamasını sağlamak ve sürdürmektir Öğrenme sisteminin amacı, insanın yaşamasını sağlamak ve sürdürmektir. Bu amaca ulaşmak için insan, mal, hizmet ve düşünce üretir. İşgörenin öğrenmesini sağlamak içim, öğrenmeyle ulaşacağı hedef davranışlar saptanır. Öğrenme yeni alışkanlıklar kazanmak için her hangi bir durum karşısında tepkilerin düzenleniş süreci olarak tanımlanabilir. Öğrenme insan özelliklerinin sonradan edinilmiş bütün yanlarını kapsar.

Öğrenme Kavramı ve Tanımı Öğrenme bilgi ve davranış kazanma sürecidir. Bilgi ise, bireyin dış dünyadaki olayları algılama, işleme, değerlendirme, muhakeme etme sonucunda zihninde ürettiği anlam olarak tanımlanabilir. Bilgi, bir bireyin çevresindeki nesneler, olaylar veya varlıklarla olan etkileşimi sonucunda zihninde bu nesnelere yüklediği anlamdır.

Bilginin oluşabilmesi için en az dört unsurun varlığı söz konusudur Bilginin oluşabilmesi için en az dört unsurun varlığı söz konusudur. Bunlar, Birey Nesne, olgu veya olay Birey ve nesne, olgu veya olay arasında oluşan bir etkileşim Bireyin söz konusu nesne, olgu veya olaya yüklediği kişisel anlamdır.

Öğrenme, insanın gözlemleri, deneyimleri veya okuma, dinleme ve izleme gibi çeşitli etkinlikleri sonucunda çevresine ait veriler toplaması ve o verilere kendi zihninde bir anlam yüklemesi sürecidir. Öğrenme, bireylerin öğrenme sürecine aktif olarak katılımlarını ve öğrenme etkinliklerinin onların tecrübe ve yaşantılarıyla ilişkilendirilmesini gerektirir.

Öğrenme, değişmeyi içeren bilgi, tutum ve alışkanlıkların kazanılmasıdır. Bireyin kişisel ve toplumsal uyumunu sağlar. Öğrenme, kavram olarak değişme kavramını da içerdiğinden, davranıştaki her değişim sürecinde oluşan öğrenmeye, öğrenme süreci adı verilir.

Öğrenme Kuramları Öğrenme psikologları pek çok kuram geliştirilmelerine karşın, insanın öğrenme sürecini henüz tam olarak açığa çıkarmış değillerdir. İnsanın öğrenmesinin bazı yönleri bilinmemektedir. Ama öğrenme kuramları insanın öğrenmesine kılavuzluk edecek yararlı bilgiler sunmaktadır.

1. Klasik Koşullanma Kuramı Koşullanma, bir canlının yaşamını sürdürecek yiyecek, su gibi temel ihtiyaçlarının sağlanmasını güvenceye alan ışık, ses, koku gibi uyaranları öğrenmesidir. Canlı öğrendiği uyaranları belleğinden çıkardığı için, koşullanma yoluyla öğrenme aynı zamanda çağrışımlı öğrenmedir.

Klasik koşullanma şu varsayıma dayanır Klasik koşullanma şu varsayıma dayanır. Eğer insana ihtiyaçlarını karşılayan doğal uyaranla birlikte doğal olmayan bir uyaran verilirse, bu uyarana yapılan tepki ile insanın ihtiyacı karşılanırsa ve bu deney birçok kez yenilenebilir uyaran verilemeksizin, doğal olmayan uyaran verildiğinde insanın buna doğal uyaranmış gibi tepkide bulunduğu görülür.

Pavlov ve Klasik Koşullanma: Pavlov, uyarıcı-tepki ilişkilendirme deneylerinde refleksif davranışların oluşmasında dış uyarıcıların etkili olabileceğini ortaya çıkarmaya uğraşmıştır.

2. Edimsel Koşullanma Edimsel veya araçsal koşullanmada birçok öğrenme durumu, klasik koşullanmadan ayrılabilmektedir. Deneysel çalışmalarla herhangi bir davranışın öğrenilmesinde her zaman uyarıcının tepki yaratmadığı, çoğu zaman kendiliğinden yapılan davranışlar olduğu ve bu deneme- yanılma türündeki davranışlar sonucunda tekrarlamaların yapıldığı belirtilmiştir.

Edimsel koşullanma, öğrenme üzerinde kurulmuş ve davranışı belirleyen bir olgu olmuştur. Hayvan ya da insan bir ödül elde edebilmek içim edimsel bir yanıt oluşturmak durumunda kalmıştır. Edimsel koşullanma, ödüle götüren ya da cezadan kurtaran davranımın yapılmasını öğrenmektir.

Edimsel Koşullanma şu şekilde gruplandırılır. Ayırt Etmeyi Öğrenme: Ayırt etme, uyarıcıya belli bir davranımı, diğer bir uyarıcıya başka bir davranımı yapmayı öğrenmemizdir. Motor Öğrenme: Motor öğrenmede söz konusu olan, bir şeyin nasıl daha iyi yapılacağıdır. Kaçınma Koşullanması: Kaçınma koşullanmasının olabilmesi için, bireyin daha önceki hayatında korku ve kaçınma koşullanmasının yer almış olması gerekir.

d. Zamanlama ve Şekillendirme: Pekiştireçle öğrenilecek davranış, hem klasik hem de edimsel koşullanmada temel bir gerekliliktir. e. Söndürme ve Bastırma: Söndürme bir işlemdir. İşlemin kritik öğesi, söndürmek istediğimiz davranış artık pekiştirilmemektedir. Söndürmenin sonucu, öğrenilmiş davranışın zayıflamasıdır. Bastırma, istenmeyen ancak daha önce öğrenilmiş bir davranışın ortadan kaldırılması için her yapılışında ceza uygulanır.

3. Bağlantı Kuramı: İnsanın bir sorunu çözerken, sınamalara giriştiğini, sınamaların sonunda sorunun çözümüne yarayan tepkileri alıp yaramayanları ayıkladığını, böylece sorunun çözümüne yarayan tepkilerin birbirine bağlanmasıyla öğrenmenin gerçekleştiğini savunur. Bağlantı kuramına göre öğrenme, sınama- yanılma süreciyle olur.

Bağlantı kuramına göre öğrenmede dört etken önemlidir. Dürtü: İnsanının içinden gelen ve onu uyarana karşı tepkide bulunmaya iten güçtür. İm: uyarandan gelen ipuçlarıdır. Tepki: İnsanın dürtüsünün doyurmak için uyarana verdiği yanıttır. Bu yanıtın doğru seçilmesi ve verilmesi gerekir. Ödül: İnsanın dürtüsünün doyurulmasıdır.

4. Bilişsel Öğrenme Kuramı Bilişsel öğrenme kuramına göre öğrenme süreci doğrudan gözlenemez. Öğrenmenin sonunda insanın davranışlarında oluşan değişme gözlenerek, öğrenmenin olup olmadığına ilişkin kanıya ulaşılır.

Bilişsel Öğrenme şu şekilde gruplandırılır. Yer Öğrenme: Bireyin çevreyle ilgili bir mekansal harita, ya da bilişsel bir harita oluşturmasına yer öğrenme denir. Taklit ve Örnek Alma: Başka bir bireyi taklit etme ya da örnek almadır. Kavrama Yoluyla Öğrenme: Bir problem çözümünde görünürde hiçbir ilerleme olmadan bir süre geçer, sonra çözüm birden bire gelir.

5. Sosyal Öğrenme Kuramı Bu kurama göre insanın pek çok davranışı çevresinde bulunan insanların yaptığı davranışları öykünerek öğrendiğini savunur. Bu kuramda, deneğin çevresindeki tüm diğer canlılar, nesneler ve olaylar uyarıcıları oluşturmaktadır.

Öğrenmenin Doğası ve İlkeleri Öğrenme demek, değişmek demektir. Öğrenme, ayrıca değişik türdeki öğrenme formlarıyla oluşur. A. Algılama Yoluyla Öğrenme: Bir bireyin dış dünyadaki nesneler hakkında duyu organları yoluyla edindiği mesajların beyinde yorumlaması ve anlam kazandırması sonucunda gerçekleşir.

B. Gözlem ve Taklit Yoluyla Öğrenme: Basit olarak bireyin çevresinde gelişen bir olayı veya davranışı gözlemesi ve onu olduğu gibi taklit etmesi ile oluşur. C. Model Alma Yoluyla Öğrenme: Bu öğrenmede, bireyin kendi çevresinde değer bulan bir tutumu veya davranışı örnek alarak sergilemesi söz konusudur.

Dikkat edilirse, bütün öğrenme süreçlerinde bireyler, elde ettikleri yeni bilgilere kendilerine özgü bir anlam yüklemektedirler. Dolayısıyla, denilebilir ki, bir bireyin öğremesi, kendisine sunulan bilgilerin ham biçimiyle değil, bu bilgileri kendi zihninde yapılandırdığı biçimiyle gerçekleştirmedir.

Öğrenme İlkeleri Öğrenme aktif bir eylemdir. Öğrenme, kavramsal bir değişmeyi içerir. Öğrenme özneldir. Öğrenme, durumsaldır ve çevresel şartlara göre şekillenir. Öğrenme, sosyaldir. Öğrenme, duygusaldır.

Öğrenme Süreci Öğrenme sürecinin oluşup oluşmadığı, öğrenme sürecinin sonucunda öğrenenin, gözlenebilir bir ürün vermesiyle anlaşılabilir. Öğrenmenin gözlenebilir ürünü, öğrenenin anlattığı bilgi, gösterdiği beceri ve tutumdur. Bunlar öğrenme sisteminin çıktılarıdır.

Öğrenme Sürecinin Aşamaları A. Anlama Aşaması: B.Yorumlama Aşaması C. Öğrenim Görevinin İmlerini Yakalama Aşaması D. Yorumlamada Kararsızlık E. Öğrenmeyi Sınama Aşaması F. Öğrenme Sisteminin Çıktısı

Kaynakça Hasan Tutar- Cumhur Erdönmez, İşletme Becerileri ve Grup Çalışması, Detay Yayıncılık,Ankara, 2008. 27