İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ İş sağlığı açısından sağlık işkoluna bakış 2 Prof.Dr.Alp Ergör Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik Programı 2011 Bahar Yarıyılı - 2. Sınıf Şubat-Nisan

Tarihİçerik 1 8 Şubat AE Tanışma, dersin tanıtımı, beklentilerin paylaşılması, kaynakların tanıtımı İş ve sağlık arasındaki ilişki 25 Şubat SY İş sağlığı açısından sağlık işkoluna bakış 1: Risk etmenleri Olası sağlık sorunları Olgu tartışmaları ve sanal bir işyeri değerlendirmesi 4 Mart AE İş sağlığı açısından sağlık işkoluna bakış 2: Kazalar Meslek hastalıkları Olgu tartışmaları ve sanal bir işyeri değerlendirmesi 11 Mart SY - HB 18 Mart (HB?) Temel korunma önlemleri Olgu tartışmaları Sanal örneklerde değerlendirme 25 Mart AE 1 Nisan (ACB?) Sağlık çalışanının hakları, sorumlulukları ve ilgili düzenlemeler Genel değerlendirme ve geri bildirimler

2 hafta önceki soru: * Sağlık işkolunda “çalışanın sağlığını etkileyebilecek” etmenlere 5 örnek veriniz.

Sağlık Çalışanı Kimdir?  Hekim  Diğer sağlık profesyonelleri: diş hekimleri, eczacılar, biyologlar,...  Hemşire ve Ebeler  Yardımcı sağlık personeli: lab teknisyen, diyetisyen, sosyal hizmet uzmanı,...  Diğer personel: büro elemanları, temizlik elemanlar..

Diğer İşkolları SAĞLIK İŞGÜCÜSAĞLIK İŞGÜCÜ Tüm İşkolları Sağlık İşkolu Sağlık hizmeti sunanlar Yönetsel hizmet sunanlar Destek hizmet sunanlar Sağlık hizmeti sunanlar Hekim Hemşire Eczacı Tekniker Teknisyen Diğer Hekim Hemşire Yönetici Büro çalışanları Şöförler Temizlik personeli Teknik hizmet çalışanları İşyeri sağlık birimi çalışanları Kurum hekimleri WHO 2006

Sağlık İş Gücü Hekim: ~115 bin Hemşire: 85 bin Tekniker: ~ 15 bin … ~ 410 bin SAĞLIK PERSONELİ Yataklı Tedavi Kurumları: Diğer: TTB 2007 – TÜİK 2008 – SB

Sağlık işkolunun özellikleri Tehlike ↑ Risk ↑ Korunma ↓ Uzun süreli çalışma Esnek çalışma Taşeronlaşma Ağır ve tehlikeli iş!

Çalışma Yaşamı ve Sağlık İlişkisi Çalışma Ortamı Çalışma İlişkileri Çalışma Koşulları Yaşanan Çevre Bireysel Özellikler Toplumsal Özellikler SAĞLIK

RİSK ETMENİ Kimyasallar Fiziksel etmenler Biyolojik etmenler BİLİNEN ZARARLILAR BİLİNMEYENEN ZARARLILAR Hasta Hasta yakınları Toplum Sağlık çalışanları Sağlık Çalışanı Birey! Sağlığın bozulması

Ergonomik streslerErgonomik stresler –Oturma –Aydınlatma –Yineleyici iş –Renkler –İş hızı vb Biyolojik risklerBiyolojik riskler –HBV, HCV, HIV,... Kimyasal risklerKimyasal riskler –Terapötikler –Dezenfektan ve sterilizasyon ajanları –Lateks alerjisi Kazalar Kazalar Kesilme ve batmalar Yanıklar Düşme Elektrik kazaları vb Diğer riskler Diğer riskler Vardiyalı çalışma Stres İş doyumsuzluğu Güvencesizlik Düşük ücret Yönetsel ve örgütlenme sorunları vb

SARS Şubat 2003 Hong Kong’lu bir işadamında tanımlanıyor –Tanımlayan doktor Mart 2003’de ölüyor –Ölüm nedeni SARS Hong Kong “Devlet Hast.?” 1300 çalışan –yardımcı sağlık çalışanı %8 –doktorlar %5 –hemşireler %4 –tüm olguların %21 Ho AS, Sung JJY, Chan-Yeung M. An Outbreak of Severe Acute Respiratory Syndrome among Hospital Workers in a Community Hospital in Hong Kong. Annals of Internal Medicine 139: ; (2003).

Radyoloji çalışanları –İlk ulusal düzenleme ! Tifüs aşısı üretimi –6 iş kazası Enfekte sıvı sıçraması 6 tifüs olgusu –Dr.Mehmet Tuna ex (göz mukozası + solunum ???) B Onul – İnfeksiyon Hastalıkları, AÜ Yayınları, 1953

Ulusal düzenlemeler : Doğrudan ya da dolaylı –15 + yasa –  10 tüzük –15 + yönetmelik ve genelge –SÇS ile ilgili somut önermeler 6-7 düzenlemede yer alıyor

Özel ve kamu sektöründe ilk denemeler (Bayındır…) Ülkemizde sağlık çalışanlarının sağlığına kısa bir bakış Işınımla çalışanlar için ilk yasalar, 657 için kimi düzenlemeler EKK??, RGK, Sterilizasyon, Ergonomi, SÇS Birimleri (KoçVAH, DEÜ, Kent, Uludağ Ü … Ulusal yayınlarda daha fazla ilgi Ulusal kongreler ILO 155, 161, BUT, Akreditasyon

 Meslek Hastalığı: Etmen Hastalık  İşle İlgili Hastalık: işle ilgili etmenler artırıcı rol oynar koroner kh - CO, vardiya, ısı… RA - osteoartroz - ağır yük, yineleyen travma  Etmen hastalık ilişkisi TÜM MESLEK HASTALIKLARI ÖNLENEBİLİR HASTALIKLARDIR  İş dışı etmen hastalık ilişkisi  Sürekli izlem (ikincil koruma)  Kronik süreçler Geç bulgu - hastalık - işyeri ilişkisi  “Sağlıklı işçi” ögesi zorunlu nedensellik

Levy-Wegman 1995 BİLDİRİLEN BİLDİRİLMEYEN Tanı konan Tıbbi bakım +, tanı yok Bulgu +, Tıbbi bakım yok Etkilenim +, bulgu yok

İş Kazaları Bir şeyin çarpması Sıkışma Düşmek Elektrik kazaları Bir şeye çarpma Diğer

İş kazalarının nedenselliği –Çalışan sorumlu tutulamaz –Sistem, süreç, makine araç insana bağlı etmenlere yer vererek düzenlenmemelidir –Koruma işverenin yükümlülüğüdür!

30 yaş Kadın - Hemşire Ameliyathane - Sterilizasyon – HBV yer değişikliği- Dirençli Tbc Merkezi sterilizasyon Erkek - doktor Acil servis Saldırı – göz travması ! Görme kaybı

38 yaş Erkek - Doktor Sağlık ocağı - özel poliklinik HBV 23 yaş Kadın - TDS Radyoloji - Arşiv Lomber diskopati

25 yaş Erkek - Doktor Ar – lab UV’ye bağlı yanık 27 yaş Kadın - doktor Patoloji Mesleksel astım

Önümüzdeki hafta: Olgu tartışmaları ve sanal bir işyeri değerlendirmesi