Öğrenme ve Öğretme İlkeleri Öğr. Gör. Osman ALBAYRAK 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

ÖĞRETİMDE İLKE NE DEMEKTİR ? Doğruluğu bilimsel olarak kabul edilen, bizlere eğitim-öğretim etkinliklerinin amaçlarına ulaşacak şekilde yürütülmesinde kılavuzluk eden öncü fikirlerdir. • 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

Gerek ders kitaplarının yazılmasında gerekse o dersin sınıflarda öğretmenler tarafından işlenmesinde esas alınan genel ilkeler vardır 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

14.04.2017 www.albayrakegitim.com

1-Öğrenciye /Çocuğa Görelik (Hazırbulunuşluk, Düzeye Uygunluk) Aynı yaş grubunda olsalar da her çocuğun ilgisi, zeka seviyesi, psikolojik ve ruhsal özellikleri ve ön bilgisi ( hazırbulunuşluğu) farklı olabilir. Bunu bilerek hareket etmek ve dersi bireyselleştirmek gerekir. 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

2-Etkin Katılım (İş İlkesi , Aktivite, Yaparak Yaşayarak Öğrenme ) Çağdaş eğitim anlayışlarına göre öğrenci ne kadar çok duyu organı ile öğrenme sürecine katılırsa öğrenme o derece etkili ve kalıcı olmaktadır. Duyarım, unuturum. Görürüm, hatırlarım. Yaparım, anlarım.  ÇİN ATASÖZÜ 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

3-Yaşama Yakınlık (Hayatilik) Öğrenciye hayatta kullanabileceği şeyler öğretilmeli , gereksiz öğrenmelerden kaçınılmalıdır. İlerlemeci anlayışa göre; okul hayata hazırlık değil bizzat yaşamın kendisi olmalıdır 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

4- Güncellik (Aktüalite) Öğretim sürecinde öğrenilen ya da öğretilen bilgiler güncel olmalı ya da güncel olgu ve olaylarla ilişkilendirilmelidir. Ör: Deprem konusunu işlerken yakın zamanda meydana gelen deprem haberleri üzerinde durmak daha anlamlıdır. 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

5. Somuttan Soyuta Öğrenme somuttan – soyuta doğrudur. Özellikle ilkokul kademesinde öğretim yaparken somut eşyalar, nesneler ve öğretim materyalleri kullanılmalıdır. Ör: Dikdörgenin çevresinin hesaplanmasını öğretirken, önce kitabın çevresini hesaplama, sonra resim üzerinde hesaplama yapmak, sonra da problem üzerinde surmak daha etkili olabilir 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

6- Bilinenden Bilinmeyene Öğretim sürecinin planlanması ve uygulanması esnasında öğrencinin önceki öğrenme yaşantılarında elde ettiği bilgi ve deneyimler dikkate alınmalı, yeni bilgi ve deneyimler mevcutların üzerine inşa edilecek şekilde yapılandırılmalıdır. Ör: Çarpmayı öğretmek için bildiği toplamadan hareket edilmelidir. 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

7-Yakından Uzağa Öğretimin, öğrenciye en yakın fiziksel çevre (yaşanılan yer) sosyal çevre (yaşayış) ve zaman (yaşadığı zaman)dan başlanılarak düzenlenmesi öğrenmeyi daha da kolaylaştırır.   Ör: Dünyayı öğretirken yakın fiziksel çevreden uzak fiziksel çevreye (apartman, mahalle, kent, ülke, dünya) şeklinde hareket edilmesi daha anlamlı olacaktır. 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

8-Ekonomiklik (Tasarrufluk) İlkesi Ekonomiklik; öğretimin en az emek, en az zaman ve en az enerji sarf edilerek en yüksek verimin alınması ile ilgilidir. Doğru bir planlama ekonomiklik ilkesinin etkinliğini arttırır. Bu ilkede amaç “bir taşla iki kuş vurmak”tır. 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

9-Açıklık (Ayanilik) Açıklık, öğretmenin iletişim sürecinde, dersi işlerken ve değerlendirme yaparken (sınavlarda)kullandığı dilin anlaşılır, açık ,net ve anlamlı olması demektir.   Açıklığı arttırmak için öğrenmeyi kolaylaştıran tüm duyu organlarına hitap edecek materyaller, görsel-işitsel araç ve gereçler kullanılabilir. 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

14.04.2017 www.albayrakegitim.com

10-Bütünlük Bu ilkeye göre, öğretim yapılırken kişinin , zihinsel , bedensel, duygusal, kişilik, psikomotor gibi gelişimim düzeylerini dikkate alarak öğretim yapılmalıdır. Fiziksel olarak iyi durumda görünen bir öğrenci, zihinsel y ada duygusal anlamda o düzeyde olmayabilir. 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

11-Sosyallik (Otoriteye İtaat ve Özgürlük) İki boyutu olan bir ilkedir. Toplumsal boyutu ile otoriteye itaat, kendi kararlarını verebilme yeterliliği boyutuyla da özgürlük anlamına gelir. Bu iki boyut aslında birbirinden ayrı gibi gözükse de ilişkilidir. Sosyalleşme sürecinde öğrenci: anne-baba-öğretmen ve okul yöneticilerine saygı duymalı; din-ahlak-gelenek gibi toplumun manevi güçlerine uygun davranmalıdır. Bu otoriteye itaatin bir gereğidir.  Birey bu kuralları uygularken kendi kararlarını verebilme, kendini yönetebilme, mutluluğunu ve sorumluluğunu yaşamalıdır. Bu da özgürlüğün bir gereğidir. Çağdaş yaklaşımlar sosyallik ilkesinin bu ikinci boyutu üzerinde daha çok durmaktadır 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

12-Bilgi ve Becerinin Güvence Altına Alınması  Değişmeyen, evrensel bilginin sonraki kuşaklara aktarılması bilgi ve becerinin güvence altına alınması ile sağlanır. Kullanılan ya da kullanılmasının gerçek bilginin öğrenci tarafından bilinmesi gerekliliği bu ilke izah edilmektedir.   Not: Günümüzde bilgiye ulaşmak onu depolamaktan daha önemli hale gelmiştir. Kitaplar, sesli-görüntülü kayıt cihazları bu ilkenin gerekliliğini azaltmış gibi görünse de bilginin gerçek hayatta tam değerlendirilmesi ve geliştirilmesi için öğrencinin belleğine yerleştirilmesi gerekir. 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

13-Tümdengelim ( Genelden özele ) Kimi durumlarda öğretilecek konunun bütünden parçaya ( genelden özele ) doğru verilmesi öğrenmeyi kolaylaştırır.   14.04.2017 www.albayrakegitim.com

14-Transfer (Bilginin aktarılması , Dayanışıklık) Öğrenilen bilginin başka bir problemi yada sorunu çözerken, ya da gerçek yaşamda kullanılmasıdır.   Ör: Dört işlem becerisini alışverişte kullanma. Öğrendiği formülü problem çözerken kullanma vb. 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

15-Basitten Karmaşığa (Kolaydan Zora) İçeriğin , basitten karmaşığa, kolaydan zora doğru sunulmasıdır. Önce basit bilgiler daha sonra zor bilgiler öğretilmeli. Bu öğrencinin kendine olan güvenini, dolayısıyla motivasyonunu arttırır. Ör: Matematik dersinde önce tek basamaklı sayılar , daha sonra iki basamaklı sayılar öğretilmelidir. 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

16. HEDEFE GÖRELİK (UYGUNLUK ) Derste yapılacak bütün etkinlikler , o dersin hedeflerini gerçekleştirecek şekilde düzenlenmeli amaç dersin hedeflerine etkin bir şekilde ulaşmak olmalıdır. Ör: Bu ne perhiz, bu ne lahana turşusu olmamalıdır 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

EĞİTİM ÖĞRETİMİN NİTELİĞİNİ ARTIRMADA DİKKAT EDİLECEK DİĞER BAZI İLKELER İSE ŞUNLARDIR; 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

Öğretmenlerin konu alan bilgilerinin yeterli olması Öğretmenlerin pedagojik bilgi ve becerilerinin yeterli olması Öğretmenin deneyimli olması Öğretmen ve öğrenci arasında sağlıklı iletişimin kurulması Öğretimde yüksek beklentilerin oluşturulması 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

İşbirliği ortamının oluşturulması Öğrencilerin bireysel farklılıklarının dikkate alınması Etkinliklerin öğrenci ilgilerine dayandırılması Motivasyon sağlanması Öğrencilerin dersin hedeflerinden haberdar edilmesi 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

Öğrencilerin öğrenmelerinde sorumluluk almalarının sağlanması Seçilen etkinliklerin öğrenene uygun olması Öğrenilecek konunun anlamlı olması Öğretimde dönüt sağlanması Öğrencilere uygun fırsatların sunulması Objektif değerlendirmenin yapılması 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

BU İLKELERE DİKKAT EDİLMESİ ÖĞRENMEDE KALICILIĞI ARTTIRIR İçeriğin küçük adımlarla sunulması Özel iletişimde güvenlik esasına uyulması Teknolojinin kullanılması Anlamlı tekrarın yapılması İpuçlarının verilmesi Pekiştireçlerin verilmesi Mantık ilkesi BU İLKELERE DİKKAT EDİLMESİ ÖĞRENMEDE KALICILIĞI ARTTIRIR 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

KPSS SORU ÖRNEKLERİ 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

1. Çocuğun içinde yaşadığı çevre onun öğrenme sürecini etkiler 1. Çocuğun içinde yaşadığı çevre onun öğrenme sürecini etkiler. Öğretim stratejileri belirlenirken bu çevreye dikkat edilmeli ve çevre, öğrenme sürecinde etkin olarak işe koşulmalıdır. Yukarıdaki ifade öğretim ve öğrenme yöntemlerinin hangi ilkesiyle doğrudan ilişkilidir? (2007) A) Basitten karmaşığa B) Somuttan soyuta C) Ekonomiklik D) Açıklık E) Yakından uzağa E 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

2. Sınıfta matematik problemlerini çözmede başarılı olan bir öğrenci bakkaldan yaptığı alışverişlerde para üstünü hesaplamada güçlük çekmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bu öğrencinin durumunu en iyi açıklamaktadır? (2006) A) Sınıfta edinilen bilgilerin günlük yaşama taşınamaması B) Sınıfiçi etkinliklerin öğrencinin düzeyine uygun olmaması C) Öğrencinin sayısal becerilerinin yetersiz olması D) Sınıf-içi etkinliklerde öğrenci farklılıklarının dikkate alınmaması E) Sınıf ortamının öğrenmeyi destekleyici bir şekilde düzenlenmemesi A 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

3.Çevremizi Tanıyalım" konusunda sırayla "Bölgemiz, İlimiz, Yurdumuz, İlçemiz" ile ilgili çalışmalar yaptıran bir öğretmen, bu dersin içeriğinin düzenlenmesinde hangi ilkeye aykırı davranmıştır? (2006) A) Somuttan soyuta B) Basitten karmaşığa C) Günümüzden geçmişe D) Bütünden parçaya E) Yakından uzağa E 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

4. Öğrenci, öğretim sürecine bizzat katılmalı, okumalı, yazmalı, konuşmalı, tartışmalı ve bilgiyi geçmiş yaşantılarıyla ilişkilendirmelidir. Bu açıklama aşağıdaki öğretim ilkelerinden hangisiyle doğrudan ilgilidir? (2003) A) Öğretmen, öğrencileri içeriğe yönlendirmelidir. B) Öğrencinin olgu ve olayları çok yönlü olarak değerlendirmesi sağlanmalıdır. C) Öğrencinin hazırbulunuşluk düzeyi dikkate alınmalıdır. D) Bilginin teorik temellerine inilmelidir. E) Öğrencinin yaşayarak öğrenmesi sağlanmalıdır. E 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

5. Öğretmenin öğrencilerle etkili bir iletişim kurmasında, mesajın aşağıdaki özelliklerden hangisini öncelikle dikkate alması gerekir? (2002) A) Göz temasıyla desteklenmesi B) Dolaylı olarak iletilmesi C) Sözel olarak iletilmesi D) Açık, net ve anlaşılır olması E) Beden diliyle iletilmesi D 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

A) Küçük adımlar ilkesi B) Etkin katılım ilkesi C) Başarı ilkesi 6. Öğretimin bireyselleşmesi esasına dayalı olarak Skinner tarafından ortaya atılan Programlı Öğretimde yer alan "öğrenme işi bizzat öğrencinin kendi tarafından yapılmalıdır" tanımı programlı öğretimin hangi ilkesi ile ilgilidir? A) Küçük adımlar ilkesi B) Etkin katılım ilkesi C) Başarı ilkesi D) Anında düzeltme ilkesi E) Bireysel hıza göre ilerleme ilkesi 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

7. Bir sosyal bilgiler öğretmeni, yavaş okuyan öğrencilerden oluşan bir sınıfa ders vermektedir. Dersin başında, daha önceden öğretim programını inceleyerek hazırlamış olduğu ders notunu sınıfa dağıtır ve hemen ardından bu nota dayalı olarak soru-cevap yöntem/tekniği ile ders işler. Ders süresince etkin katılımın düşük olduğunu fark eder. Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? ( KPSS 2010) A) Öğretmenin, öğrencileri rahatlatıcı bir tutum içinde olmaması B) Öğretmenin, dersi planlarken öğrencilerin özelliklerini göz önünde bulundurmaması C) Yavaş okuyan öğrencilere soru-cevap tekniğini uygulaması D) Kullanılan ders notunun öğrencilerin öğrenme ihtiyacını karşılayıcı nitelikte olmaması E) Hazırlanan ders notuyla kazanımlar arasında yeterli ilişki bulunmaması 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

Öğretmenin Ahmet’e yardım etmek için benimseyeceği 8. Ahmet yavaş öğrenen bir öğrencidir. Öğretmeni sınıfa bir etkinlik verdiğinde arkadaşlarından sıklıkla geri kalmakta ve bazen görevini arkadaşlarıyla aynı anda bitiremediği için ağlamaktadır. Öğretmenin Ahmet’e yardım etmek için benimseyeceği en iyi yol aşağıdakilerden hangisidir? ( KPSS 2010 ) A) Küçük adımlardan oluşan bir öğrenme süreci düzenlemek ve her adımdan sonra geribildirim vermek B) Ahmet ağladığında arkadaşlarının rahatsız olmaması için onu arkadaşlarından uzağa oturtmak C) Ahmet’e yardımcı olması için onu özel eğitim öğretmenine yönlendirmek D) Ahmet çalışmaktan çok sıkıldığında bir süreliğine ara vermesine izin vermek E) Ahmet’i öğrenmeye daha fazla güdülemek için ona ek ödevler vermek 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

KPSS 2012 ) Birinci sınıf öğretmeni matematik dersinde “Nesne sayısı 10’dan az olan bir toplulukta nesnelerin sayısını belirler, bu sayıyı rakamla yazar.” kazanımına yönelik olarak öğrencilerin önce parmaklarını kullanarak saymalarını sağlar, sonra öğrencileri okul bahçesine çıkararak ağaçları saydırır. Öğretmenin bu süreçte başvurduğu öğretim ilkeleri aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir? A) Somuttan soyuta - Hayatilik B) Somuttan soyuta - Ekonomiklik C) Hayatilik - Soyuttan somuta D) Açıklık - Soyuttan somut E) Somuttan soyuta - Açıklık 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

KPSS 2012 ) Tarih dersinde öğrencilerini, “Osmanlı Devleti’nin kuruluşuyla ilgili temel olgular bilgisi” kazanımına ulaştırmaya çalışan bir öğretmenin, derse girişte öğrencilerin dikkatini çekmek üzere aşağıdakilerden hangisini yapması, hedefe uygunluk ilkesi açısından daha uygundur? A) Öğrencilere “Osman Bey’in Söğüt çevresindeki tekfurlarla iyi ilişkiler kurmaya çabalamasının nedeni ne olabilir?” sorusunu sorması B) “Siz Osman Bey’in yerinde olsaydınız nasıl bir stratejiyle başlardınız?” şeklinde bir beyin fırtınası yaptırması C) Osman Bey ile Şeyh Edebali arasında kurulan güçlü bağı anlatan bir olayı, anekdotu anlatması D) Konuyla ilgili kavramları harita üzerinden anlatmaya başlaması E) Kuruluşta yerleşim yeri seçimiyle ilgili yaşanan bir soruna çözüm üretmelerini istemesi 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

KPSS- 2013 ) Bir sınıf öğretmeni, ilkokula yeni başlayan öğrencilerinin, zihinlerinde sayı kavramını oluşturmalarına yardımetmek için fasulye taneleri ile oluşturduğu kümelerle rakamları eşleştirmiştir. Buna göre, öğretmen aşağıdaki öğretim ilkelerinden hangisini kullanmıştır? A) Açıklık B) Bilimsellik C) Bilinenden bilinmeyene D) Somuttan soyuta E) Ekonomiklik 14.04.2017 www.albayrakegitim.com

14.04.2017 www.albayrakegitim.com

BAŞARILAR 14.04.2017 www.albayrakegitim.com