HAREKET EKSENLERİ VE SAYISAL DENETİM TÜRLERİ

Slides:



Advertisements
Benzer bir sunumlar
TAŞLAMA TEZGÂHINDA TEMEL BİLGİ VE BECERİ İŞLEMLERİ
Advertisements

Hazırlayan:RABİA ÜLKÜSEVER
ATALET(EYLEMSİZLİK) MOMENTİ
GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ
Torna Tezgahında Yapılan İşlem Türleri
MAKİNE TEKNOLOJİLERİ ALANI
5 KONUM VEKTÖRÜ M.Feridun Dengizek.
Bölüm 4: Sayısal İntegral
ERHAN ALTUN TEL EREZYON TEZGAHLARININ ÖZELLİKLERİ
ve TORNALAMA İŞLEMLERİ
Freze tezgahları ve Frezecilik
Bölüm 5 HAREKET KANUNLARI
ALET BİLEME İŞLEMLERİ.
TEMEL TAŞLAMA İŞLEMLERİ
Bölüm 4 İKİ BOYUTTA HAREKET
MOPAK Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi
AZDIRMA TEZGAHI İLE DİŞLİ AÇMAK
Bölüm 2 VEKTÖRLER Vektör Kavramını ve vektörlerle matematiksel işlemlerin nasıl yapılacağını bilmek önemlidir. Bu bölümün kapsamında vektörlerle.
FELLOW TEZGAHI İLE DİŞLİ AÇMAK
AÇISAL YERDEĞİŞTİRME , HIZ ve İVME
8. MOMENT 2 M. Feridun Dengizek.
Skaler Büyüklükler ve Vektörlerin Sınıflandırılması
Bölüm 3 BİR BOYUTLU HAREKET
BÖLÜM 6 NEWTON’UN YASALARI VE MOMENTUMUN KORUNUMU Doğrusal momentum:
YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ :Ortalama yüzey pürüzlülüğü :İlerleme (mm)
Yrd.Doç.Dr. Mustafa Akkol
Bu slayt, tarafından hazırlanmıştır.
PARÇACIĞIN KİNEMATİĞİ Düzlemde Eğrisel Hareket
CNC tezgah ve sistemlerde; tezgah, parça ve takım olmak üzere üç ayrı koordinat sistemi vardır. Bu koordinat sistemlerinin  orijinlerine; tezgaha ait olanına 
GİRİŞ DİNAMİK’İN TANIMI
Parça programlaması bir iş parçasının tezgah üzerinde üretilebilmesi için gerekli işlemleri ve bu işlemler için gerekli yardımcı işlemleri, sayısal kontrollü.
GİRİŞ DİNAMİK’İN TANIMI
G74 Delik Delme Çevrimi Çevrimin Açıklaması G74 R… G74 Z… Q… F…
FREZELEME ve FREZE TEZGAHI ÇEŞİTLERİ
TEL EREZYON TEZGAHININ. İŞLEME YÖNTEMLERİ. ve
UZAYDA EĞRİSEL HAREKET
G94- Kodu (Alın Tornalama - Tek Paso)
DÖNEN VE ÖTELENEN EKSENLERE GÖRE BAĞIL HAREKET
E ÖDEV KULLANICISI.
ÖLÇME BİLGİSİ DÜŞEY MESAFELERİN (YÜKSEKLİKLERİN) ÖLÇÜLMESİ
AYNA VE DÖNME SİMETRİSİ
TAŞIYICI SİSTEMLER VE İÇ KUVVETLER
BİLGİSAYAR DESTEKLİ İMALAT (CAM)
HADDELEME GÜCÜNÜN HESAPLANMASI:
TEKNİK RESİMDE KESİT GÖRÜNÜŞ
BÖLÜM 14 TAŞIT KULLANIM KARAKTERİSTİKLERİ VE DİREKSİYON SİSTEMİ.
BÖLÜM 6 DİFERANSİYEL VE AKSLAR. BÖLÜM 6 DİFERANSİYEL VE AKSLAR.
32 KRİSTAL SINIFI.
Bölüm 4 – Kuvvet Sistem Bileşkeleri
4. İŞ PARÇASI KOORDİNAT SİSTEMİ TANIMLAMA İş parçası sağlam bir şekilde bağlandıktan sonra referans olarak seçilen takımla sıfırlama işlemi yapılır. Bunun.
YER FOTOGRAMETRİSİ (2014) Doç. Dr. Eminnur Ayhan
F5 tuşuna basıp tıklayarak devam ediniz.
Doğrusal Yataklar (Kızaklar)
- BASİT MAKİNELER -   Hamza Solak.
Kristal Eksenleri Kristaller geleneksel olarak 3 (veya 4) referans eksen düzenine göre Bu hayali referans çizgilerine kristal eksenleri denir Eksenler,
F=hA BATMIŞ YÜZEYLERE GELEN HİDROSTATİK KUVVETLER
Genel Fizik Ders Notları
T A Ş L A M A OTOMOTİV MAKİNE İŞLEMLERİ Yrd. Doç. Dr. Can ÇINAR
TALAŞLI ÜRETİM YÖNTEMLERİ
Mekanizmaların Kinematiği
BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM ( BDT ) COMPUTER AIDED DESIGN ( CAD )
Bölüm 2 VEKTÖRLER Vektör Kavramını ve vektörlerle matematiksel işlemlerin nasıl yapılacağını bilmek önemlidir. Bu bölümün kapsamında vektörlerle.
DİŞLİ ÇARK MEKANİZMALARI
Takım Tezgahları İnsan gücü ile çalışan ilk tezgahlardan günümüz modern imalat sektörüne kadar geçen süre zarfında takım tezgahları oldukça büyük bir değişim.
TALAŞLI ÜRETİM YÖNTEMLERİ ÜNİTE-5. KONU BAŞLIKLARI Giriş Üretim Yöntemlerinin Sınıflandırılması Talaşlı Üretimin Temelleri Talaşlı Üretim Yöntemleri CNC.
Üniversal freze tezgahı
Bölüm 3 BİR BOYUTLU HAREKET
CNC tezgah ve sistemlerde; tezgah, parça ve takım olmak üzere üç ayrı koordinat sistemi vardır. Bu koordinat sistemlerinin  orijinlerine; tezgaha ait olanına 
AÇISAL YERDEĞİŞTİRME , HIZ ve İVME
CNC tezgah ve sistemlerde; tezgah, parça ve takım olmak üzere üç ayrı koordinat sistemi vardır. Bu koordinat sistemlerinin  orijinlerine; tezgaha ait olanına 
Sunum transkripti:

HAREKET EKSENLERİ VE SAYISAL DENETİM TÜRLERİ Denetim sisteminin asli görevi kızak hareketlerinin eşgüdümü ve denetlenmesidir. Bu denetlemenin istenilen şekilde gerçekleştirilebilmesi için Sayısal Denetim biriminin programlanmasında eksen tanımlarının doğru yapılması gerekir. Doğru tanımlanmamış eksen komutları bir kaosa yol açarak büyük maddi kayıplara neden olabilir. Sayısal denetimli tezgahların çoğunda birbirlerine dik en az iki eksen hareketi vardır. Çoğunlukla üç eksen hareketi bulunur, ancak üçten yukarı eksen hareketi olan tezgahların sayısı da hızla çoğalmaktadır. Tezgahların bir kısmında kesici takım/uç iş tablasına bağlanmış sabit iç parçasına göre hareket ederken, bir kısmında da iş parçası bağlı bulunduğu iş tablası ile birlikte sabit kesici takıma/uca göre hareket eder. Bu farklılık standartlaşma sorunu doğurur; bir tip takım tezgahı için yazılmış parça programları başka tip bir takım tezgahı için programlarda değişiklik yapılmadan kullanılamaz. Bu sorunu aşmak ve standartlaşma sağlayarak parça programlarının ulusal ve uluslar arası düzeyde değişimine olanak tanımak ve programcılarının eğitimini kolaylaştırmak amacıyla standartlaşmaya gidilmiştir. Bu konuda sayısal denetimli tezgahlar için programlamaya esas standartlar ve bu standartların uygulandığı sayısal denetim tipleri açıklanacaktır.

EKSEN TAKIMLARI Doğrusal Hareketler Sayısal denetimli takım tezgahlarında Kartezyen (dik açılı) koordinat sistemi kullanılır. Birbirlerine dik üç eksen, X, Y ve Z, sağ el kuralıyla tanımlanır. Kartezyen koordinat sistemi kesici takımın/ucun iş parçasına göre hareketini tanımlar. Programcının bilmesi gereken tek nokta takım tezgahı üzerinde hangi doğrultunun artı yönde olduğudur. Doğrusal Hareketler Doğrusal hareket yönleri Şekilde gösterildiği gibi harflerle tanımlanır ve eksen hareketlerinin kesici takımın iş parçasına göre + yönündeki hareketlerini tanımlar. İş parçasının iş tablası ile birlikte hareket ettirildiği tezgahlarda ise eksen hareketi bu tanımın aksine ters yöndedir. Ancak, programcı açısından değişen bir şey yoktur ve kesici takım hareketi esas alınarak program yazılır. İş parçasının hareket ettiği durumlarda iş parçasının + yönündeki hareketinin tanımlamak için kullanılan harflerin üzerine tırnak üst simgesi konulur,

Z Ekseni Asal eksenlerin tanımlanması şu şekilde yapılır: Matkap veya delik delme gibi tezgahlarda –Z yönünde hareket delik açar veya işler. Kesici takımı iş parçasından uzaklaştırma komutları ise her zaman +Z yönünde verilir. İş millerinin olmadığı durumlarda Z ekseni tanımı kesme işlemini gerçekleştiren milin eksenine göre yapılır. Bu mil tornalarda veya silindirik taşlama tezgahlarında olduğu gibi iş parçasını döndüren mil olabileceği gibi, frezelerde veya delik işleme tezgahlarında olduğu gibi kesici takımı döndüren mil de olabilir. Herhangi bir milin ve dönme hareketinin olmadığı planya ve vargel gibi tezgahlarda Z ekseni iş parçasının bağlandığı yüzeye diktir. Birden fazla milin olduğu durumlarda iş parçasının bağlandığı yüzeye dik mil ana mil olarak tanımlanır. Ana milin dönebildiği durumlarda eğer ana mil sadece tezgahın Kartezyen koordinat sistemindeki eksenlerinden birine paralel olarak döndürülüyorsa o eksen Z ekseni olarak tanımlanır. Eğer birden fazla eksene paralel olarak döndürülüyorsa eksenlerden iş parçasının bağlandığı yüzeye dik olanı Z ekseni olarak tanımlanır.

X Ekseni X ekseni iş parçasının bağlandığı yüzeye paraleldir ve kesici takım veya iş parçasının hareketinde asıl eksendir. Eğer yüzeye paralel birden fazla eksen varsa, hareketi en uzun olan eksen X ekseni olarak kabul edilir. Mümkünse bu eksen yatay olmalıdır. Torna ve silindirik taşlama tezgahları gibi iş parçasının döndürüldüğü tezgahlarda X ekseni çapsal ve çapraz kızağa paraleldir. + yönü, iş parçasının dönme ekseni ile kesici takımın çapraz kızak üzerinde yerleştirildiği takım tutucunun arasındaki açıklığı arttıran yöndür. Freze gibi kesici takımların döndürüldüğü tezgahlarda, eğer z ekseni yatay ise +X hareketi milden iş parçasına bakarken sağa doğrudur. Eğer Z ekseni dik ise, +X hareketi milden (birden fazla ise ana milden) kolona bakarken sağa doğrudur (çift kolonlu tezgahlarda sol kolon). Planya ve vargel gibi milin bulunmadığı tezgahlarda X ekseni ana kesme yönüne paraleldir ve + hareket o yöndedir.

Döner Hareketler Y Ekseni Ek Doğrusal Hareketler Y ekseni ve +Y hareket yönü yukarıda tanımlanan X ve Z eksenleri ile birlikte sağ el koordinat sistemini oluşturacak şekilde tanımlanır. Ek Doğrusal Hareketler Eğer X, Y ve Z asal eksenlerinin dışında bu eksenlere paralel ek hareketler varsa eksenler sırasıyla U, V ve W harfleri ile tanımlanır. Üçüncü bir paralel hareket sistemi söz konusu ise bu ek hareketlerde sırasıyla P, Q ve R harfleri ile tanımlanır. Döner Hareketler İş tablası veya kesici takımları taşıyan kafalar X, Y ve Z eksenleri etrafında döndürüldüklerinde sırayla A, B ve C harfleri kullanılır. + A, +B ve +C dönüş hareketleri sağ el baş parmak kuralı ile belirlenir. Baş parmak asal eksenin + yönünü gösterdiğinde, içe kıvrılan diğer dört parmak o eksendeki + dönme yönünü gösterir. İş milinin dönme yönleri için saat yönünde veya saatin aksi yönünde tanımları kullanılır. C harfi ile gösterilen iş milinin dönme hareketinde +C saatin aksi yönünde, -C ise saat yönünde dönüşü gösterir.

SAYISAL DENETİM TÜRLERİ Sayısal Denetim türleri denetlenen eksenlerin denetim tarzlarına göre tanımlanır. Üç tür eksen denetimi vardır: Noktadan-Noktaya Denetim (“Point-to-point control”) Doğrusal Denetim (“Straight-line control”) Eğrisel Denetim (“Contouring control”) Noktadan-Noktaya Denetim Noktadan-noktaya denetim ‘Konum Denetimi’ (“position control”) olarak de adlandırılır. Bu denetim türünde ya iş tablası veya kesici takım koordinatları verilen noktaya konumlandırılır. Bu tür denetim biriminin kullanıldığı en güzel örnek iki eksen denetimli bir matkaptır. Noktadan-noktaya denetimli sistemlerin en önemli özellikleri bir noktadan diğer noktaya hareket edilirken hareketin iki noktayı birleştiren doğru üzerinde olma zorunluluğunun olmamasıdır. Bu harekette öncelikli kıstas iki nokta arasını en kısa sürede ve en basit denetim yöntemi kullanarak gitmektir. Çoğunlukla uygulanan yöntem ilk noktadan 450 bir açıyla hareketle en yakın yatay veya düşey eksene ulaşmak ve o noktadan eksen üzerinde hareketle istenilen ikinci noktaya erişmektir. İzlenen yol her ne kadar en kısa yol değilse de eksenleri hareket ettiren eksen motorların denetimi açısından en basit denetim stratejisidir. Bu tür bir denetim yönteminde karmaşık algoritmalara gerek yoktur.

Doğrusal Denetim Eksen denetleme türü doğrusal denetimli olan tezgahlar şekilde gösterildiği gibi kenarları tezgah eksenlerine paralel iş parçalarının imalatında kullanılırlar. Kesici takım iş parçası ile temas halindedir ve hareket sırasında kesme işlemi gerçekleştirilir. Eksen ilerleme motorlarının hızları teknolojik gereksinimlere uyacak şekilde belirlenir. Noktadan-noktaya denetimli sistemlerden faklı olarak doğrusal denetimli tezgahlarda şu noktalara dikkat edilmelidir: Kızak hareketleri, teknolojik gereksinimlere uyulması için, program komutlarını yakından takip etmelidir. Kızak yolları kesme sırasında oluşan titreşimleri sönümleyebilecek kadar yüksek esnemezliğe sahip olmalıdır. Noktadan-noktaya denetimli sistemlerde kullanılan kızak ve kızak yolları doğrusal denetimli sistemler için uygun olmaya bilir. Ancak, çoğu durumda noktadan-noktaya denetimli tezgahlar ile doğrusal denetimli tezgahlar birlikte ele alınırlar. Bazı doğrusal denetimli tezgahlarda sayısal denetim birimi eksenleri aynı anda denetleyerek ve ilerleme hızını teknolojik gereksinimlere uygun olarak ayarlayarak istenilen açıda kenarların işlenmesine olanak tanır. Bu tür bir doğrusal denetim sistemi bazı basit torna ve frezelerde görülebilir.

Eğrisel denetim Eğrisel denetim aynı zamanda ‘Sürekli Yol Denetimi’ (“Continuous Path control”) olarak da adlandırılır. Eğrisel denetimli sistemlerde hareket ve kesme işlevi eşgüdümlü olarak iki eksenden sekiz ekense kadar denetlenir. Bu tür sistemlerde kesici takımın izleyeceği yol tanımlanır ve tezgahın tipine göre kesici takım veya iş tablası tanımlanan yol üzerinde istenilen ilerleme hızını sağlayacak şekilde sürekli olarak hareket ettirilir. Eğrisel denetimin uygulandığı tezgahlar arasında freze ve torna gibi profil tezgahları, dikiş kaynağı makinaları, kesme makinaları ve dişli açma tezgahları vardır. Eğrisel denetimde doğru üretim yapabilmek için tüm eksenlerde ilerleme yönünün, hızın ve ivmenin sürekli olarak ölçülmesi ve denetlenmesi gerekir. Bu tür bir uygulama ise noktadan-noktaya ve doğrusal denetimli sistemlerden farklı olarak daha karmaşık denetim ve hesaplama donanımlarına gereksinim duyar. Eğrinin üzerindeki hareketi sırasında çeşitli eksenlerin hızları o şekilde denetlenmelidir ki, her bir ayrık hareketin sonunda varılan nokta istenilen yolun üzerinde olmalıdır. Konumlamanın doğruluğu konum ve hız geri besleme devreleri kullanılarak artırılır. Eğer eğri tezganın iki eksenine paralel bir yüzey üzerinde ise eğrisel denetim iki boyutlu olarak adlandırılır. Diğer durumlarda ise üç boyutlu eğrisel denetim olarak adlandırılır.