Yönetim Bilişim Sistemleri Yrd. Doç. Dr. Doğan AYDOĞAN

Enformasyon Sistemleri, Örgütler ve Strateji VERIZON Güçlü alt yapı Güvenlik Yüksek Hız AT&T İ-Phone işbirliği AT&T üzerinden gerçekleşen i- phone uygulamaları %27 Pazar Payı %45 Pazar Payı YÜKSEK REKABET VERIZON Muhtemel I-Phone işbirliği Android uygulamara yönelme AT&T Ağlarda tıkanıklık, yatırım zorunluluğu Android uygulamara yönelme

YBS ve Rekabet Stratejisi Yönetim İşletme Stratejisi Belirle Yeni Ürün ve Hizmetleri Seç Örgüt Stratejiyi Uygula Diğer sağlayıcılarla ortaklık kur Teknoloji I-Phon’u yerleştir 4G Ağlarını Yerleştir Android akıllı telefonları yerleştir Enformasyon Sistemleri Yeni Ürünler Yarat Yeni Hizmetler Sağla İş Çözümleri Satışları Artır Hizmetleri Artır İş Zorlukları Yeni teknolojiden gelen fırsatlar Güçlü Rakipler YBS ve Rekabet Stratejisi

3.1 Örgütler ve Enformasyon Sistemleri Aracı Faktörler Çevre Kültür Yapı İş Süreçleri Politikalar Yönetim Kararları Enformasyon Teknolojisi Örgütler Yönetimin aldığı kararlar tek başına örgütün enformasyon sistemleri ile ilişkisini belirlemez. Bu ilişkiyi etkileyen aracı faktörler söz konusudur.

Örgüt (Mikroekonomik Tanım) Örgüt: Çevre tarafından sağlanan sermaye ve işgücünü, bir üretim sürecinden geçirerek çevreye sunan ve geri besleme olarak yeni çevre girdileri alan yapıdır. Çevre Girdisi Sermaye İş Gücü Örgüt Üretim Süreci Ürün ve Hizmetler Çevreye Çıktı Ürün Hizmetler

Örgüt (Davranışsal Yaklaşım) Yapı Hiyerarşi İş Bölümü Kurallar, prosedürler İş Süreçleri Kültür Süreç Haklar/Yükümlülükler İmtiyazlar/Sorumluluklar Değerler Normlar İnsanlar Çevresel Kaynaklar Çevresel Çıktılar Çevreden gelen kaynaklar ile bunun bir üretim sürecine sokulup çıktıya dönüştürülmesi beklenenden oldukça zor bir süreçtir. Örgüt eğitimi, yatırım ve beklenti sorunu, örgüt kültüründeki direnç v.b. Yönetim nasıl şekillenecek? Kararları kim alacak? Bilgi nasıl ve kimde toplanacak?

Örgütlerin Özellikleri Rutinler ve İş Süreçleri Belirli bir işi gerçekleştirmek için sürekli tekrarlanan eylemlerdir. Rutinlerin öğrenilmesi ve uygulanması işletme içinde verimliliği artırır. Rutinler bir araya gelerek işlem süreçlerini, işlem süreçlerinin toplamı da işletmeyi oluşturur. Örgüt Politikaları İşletme içinde ödül ve cezaların nasıl dağıtıldığına yönelik her çalışanın ve yönetimin aldığı bir politik tutum vardır. Her enformasyon teknolojisi dönüşümü bir politik dönüşümü beraberinde getirir. Örgüt Kültürü Örgüt üyelerinin paylaştığı ortak varsayımlardır. Örgütün varlık amacının ne olduğu gibi. Örgüt içi çatışmaları ve politik karşıtlıkları bir arada tutar, ortak bir zemin sağlar. Büyük teknolojik dönüşümler, örgüt kültürü üzerinde genellikle dirençle karşılanır. Örgüt Çevresi Örgüt çevreden etkilenir ve çevreyi etkiler. YBS bu noktada çevre taraması ve karar verme süreçlerinde önemlidir. Yıkıcı teknolojiler takip edilmelidir. Bilgisayar, daktilo piyasasını yok etmiştir. Örgüt Yapısı Girişimci Yapı (Yeni ve küçük işletmeler), Makine Bürokrasisi, Bölümlere Ayrılmış Bürokrasi, Profesyonel Bürokrasi, Adhokrasi (esnek ve uzman takımlar) Diğer Örgüt Özellikleri Her örgütün kendi doğası vardır buna göre rutin/dönüşüm, demokrasi/bürokrasi, seri üretim/farklılaşma gibi işin doğasına uygun özellikler bulunmaktadır.

3.2. Enformasyon Sistemlerinin Örgütlere Etkisi Enformasyon teknolojileri işletmelerin faaliyetlerini yürütmesinde ve karar alma süreçlerinde çok etkili araçlar haline gelmiştir. Ekonomik Etkiler: Değişen üretim faktörleri Emeğin yerine geçen sistemler Bina ve ulaşım harcamaları yerine Enformasyon Teknolojileri İşletmelerde küçülme ve post-fordist üretim ( İşlem maliyetlerini düşürmede dikey büyümeden esnek üretim modeline) Pazara katılım ve işlem tedariki maliyetlerinde düşüş İçsel yönetim maliyetlerinde düşüş (Denetleme ve gözetimin otomasyonu)

Örgütsel ve Davranışsal Etkiler Örgüt hiyerarşisinde dönüşüm ve küçülme Yönetim maliyetlerinde düşüş Karar alma süreçleri alt seviyelere aktarıldığı için alt seviyelerde eğitim ve sorumluluk seviyesi artar. Üst düzey yönetim uzak mekanları kolaylıkla kontrol edebilir.

Endüstri Sonrası Örgütler Otorite yerine bilgi sahipleri Karar verme süreçlerinde ademi merkezileşme Esnek üretim için takım çalışması modeli Bu durumda çalışanların performansı, takipleri v.b. İçin farklı mekanizmalar gereklidir.

Değişime Karşı Örgüt Direnci Bir çok teknolojik yenilik kişilerin alışıldık rutinlerini bozar. Kişilerin yeni eğitimler almasını gerektirebilir. Karar alma sürecinin içindekiler dışarıda kalabilir. Birçok teknolojik yatırım örgüt direnci nedeniyle başarısı olur. Görev Teknoloji İnsan Yapı

İnternet ve Örgütler İnternet bilginin zaman ve mekanda sınırsızca yayılabildiği bir alandır bu nedenle bütün örgütler üzerinde etkisi vardır. Piyasadan ürün fiyat bilgisi toplanabilir. ( Telefon harcamalarında düşüş) Çalışanlara bilgi aktarımı e-posta ya da şirket içi iletişim programlarıyla gönderilir. ( Dağıtım harcamalarında düşüş. Eleman ilanı küresel ölçekte gerçekleşebilir ( İnsan kaynakları noktasında verimlilik ve maliyet düşüşü. Örneğin PTT gibi devasa bir kurum internetten sonra neredeyse işlevsiz kalmıştır. Posta dağıtımı yerine hizmet çeşitlendirmesi yoluya (kargo, fatura yatırma v.b.) büyük bir dönüşüm yaşamıştır.

Yeni bir sistem planlarken - DİKKAT Örgütün faaliyet göstermek zorunda olduğu çevre Örgütün yapısı: hiyerarşi, uzmanlaşma, rutinler ve iş süreçleri Örgütün kültürü ve politikaları Örgütün türü ve liderlik tarzı Sistemden etkilenen çıkar grupları ve sistemi kullanacak olanların tutumları Enformasyon sisteminin tasarlanmasını gerekli kılan görevlerin, kararların ve iş süreçlerinin tür ve tanımları

3.3 Rekabet avantajı için ES Kullanımı Hemen her sektörde o sektörün standartlarını belirleyen ve rekabet avantajını elinde bulunduran bir işletme vardır. Google, I-Pad, Amazon v.b. İşletme ve Rakipleri Pazara Yeni Girenler İkame Ürünler Tedarikçiler Müşteriler Rekabeti etkileyen güçler modeli - PORTER

Rekabeti Etkileyen Güçler Rakipler Rakiplerin varlığı her sektörde vardır ve arzulanan bir şeydir. Rekabetin şiddeti işletme yönetimini etkileyecektir. Pazara Yeni Girişler Bazı alanlarda pazara giriş eşiği düşüktür. Pizzacı açmak gibi. Bilgisayar işlemcisi ya da otomotiv gibi alanlarda ise eşik yüksektir. Yeni işletmeler eski bina, araç ve kültürle mücadele etmek zorunda değildir, motivasyonu yüksektir. Bununla birlikte sosyal sermayesi düşüktür, bina, araç ve kültürü kendi oluşturmak zorundadır. Müşteriler Müşteri ürün ya da hizmeti kolayca başka bir işletmede bulabiliyorsa ve ürünün fiyatı internet gibi yerlerden kolayca test edilebiliyorsa şirket üzerindeki baskı artar. Tedarikçiler Tedarikçinin tek olması üretici üzerinde büyük bir baskıya yol açar. Bu nedenle tedarikçi çeşitlendirmesi mümkünse gereklidir. İkame Ürünleri Fiyatların yükselmesi durumunda ikame ürünler pazara girebilir. Bu nedenle doğru fiyat politikası gerekir. Benzin fiyatı, motorsiklet satışı artışları. Bodrum tatili yerine Didim tatili.

Rekabeti Etkileyen Güçler ve Enformasyon Sistemleri Düşük Maliyet Liderliği Düşük maliyet için gerekli Enformasyon sistemlerinin kullanımı İşlem süreçlerinin ve maliyetlerinin düşürülerek müşteriye yansıtılması-Walmart Örneği Ürün Farklılaştırma Bütün büyük markalar sektör standartlarını belirleme ve olası rakiplere karşı ürün farklılaştırmaya gitmektedir. Google bir arama motoruyken, bir çok hizmeti de geliştirmiştir. Microsoft ise ürün farklılaştırma yoluna gitmemiş akıllı telefonlar piyasasını kaçırmıştır. Niş Pazara Odaklanmak Segment üretim ve pazarlara giriş için büyük bir bilgi ağına ihtiyaç vardır. Üretim, hizmet, reklam bu bilgilere göre yapılır. Bu nedenle büyük işletmeler gerek piyasanın gerekse kendi müşterilerinin verilerini derleyerek anlamlı örüntüler bulan yazılımlar kullanırlar. – Hilton otelleri Müşteri ve Tedarikçi Yakınlığını Güçlendirmek Müşteri ve tedarikçilerle yakınlık Ürün kişiselleştirme - Walkswagen Almanya Soru: Bu bağlamda İnternetin, Rekabeti Etkileyen Faktörler üzerindeki etkisi nedir? Soru: Bir Pazar ve sektör olarak interneti değerlendiriniz.

Rekabet İçin- İşletme Değer Zinciri Modeli Bir işletmenin temel ve destek faaliyetleri vardır. Aynı zaman ürün ve hizmet üretimi bir süreçler bütünüdür. Önemli olan kaldıraç etkisi büyük olan sistemi uygulamaktır. Süreçlerin tahlili ve rakiplerle karşılaştırılması rekabet üstünlüğünüz için bir kıyaslama ortaya çıkaracaktır. Her sürece yönelik performans kriterleri ortaya konabilir. Bütün bu kriterler göz önünde bulundurularak rekabetçi avantaj için kullanılacak sistem planlanabilir.

Rekabet İçin- İşletme Değer Zinciri Modeli Destek Faaliyetler Temel Faaliyetler Satın Alma ve Tedarik Sistemleri Müşteri İlişkileri Yönetimi Sistemleri Tedarikçilerin Tedarikçileri Tedarikçiler İşletme Distribütörler Müşteriler Endüstri Değer Zinciri

Değer Zincirini Genişletmek Bir işletmenin değer zinciri girdi ve çıktılarda diğer örgütlerle ilişki içindedir. Bu noktada stratejik ortaklıklar ve bilginin koordinasyonu rekabette büyük avantajlar yaratmaktadır. Değer Ağı: Bir pazara ürün veya hizmet üretmek için bir araya gelmiş işletmelerin topluluğudur. Pazardaki değişikliklere daha uyumludur. Müşteri Odaklıdır. Endüstri, İşletmeler, HİS’ler Stratejik İşbirlikleri, Ortak İşletmeler Müşteriler, Müşeterilerin Müşterileri Dolaylı Tedarikçiler Tedarikçiler

Sinerjiler, Temel Yetenekler ve Ağ Tabanlı Stratejiler Bazı birimlerin çıktılarının bazı birimler için girdi oluşturmasıdır. İki örgütün pazarlarını ya da uzmanlıklarını birleştirerek maliyet düşürme, pazarlama gibi unsurlardan faydalanmasıdır. Örn: Moda tasarım + tekstil firması = Yeni bir jeans markası Temel Yetenekleri Geliştirmek Çevreden gelen veri iç iletişim etkileşimi arttırmak. InovationNET Ağ Tabanlı Stratejiler Ağ Ekonomisi: Geleneksel üretimde azalan verilim kanunu hakimdir. Ağ ekonomilerinde tersi durum söz konusudur. Bu nedenle işletmeler ağ üzerinde mümkün olan en fazla müşteri ve aboneye ulaşmalıdır. Sanal İşletme: İşletmeler fiziksel olarak birbirine bağlı olmak durumunda değildir. Guess, Levi Strauss, Rebook; Ürün geliştirme, üretim planlama ve nakliyat konularında Hong Konk şirketi Li&Fung ile çalışmaktadır. Li&Fung hammadde tedariki, üretim planlama gibi unsurlarla müşterilerine hizmet sunmaktadır. İşletme Ekosistemleri: Diğer işletmelerle işbirliği kurarak yaratılan değer ağı’nın yerini burada diğer endüstrilerle kurulan işbirlikleri alır. Örneğin Microsoft, hem donanım hem de yazılım alanında birçok işletmeyle işbirliği içindedir. Onların ürünlerini destekler ve onlardan destek alır. Ya da akıllı telefon piyasası bir çok endüstrinin işbirliğine ve koordinasyonuna açıktır. Telefon üreticileri, GSM operatörleri, Yazılım üreticileri, İnternet servis sağlayıcıları hatta telefon satan bayi ve sanal platformlar.

Rekabet Avantajları İçin ES-Yönetim Rekabet Avantajını Sürdürme Rekabet Avantajı uzun süreli değildir. Pazarlar, Müşteri beklentileri veya teknoloji değişebilir Pazar değişkendir ve sistemlerimiz rakipler tarafından taklit edilebilir daha iyisi üretilebilir Enformasyon Teknolojileri ve İşletme Hedeflerini Uyumlaştırma Şirketlerin %25’i amaçları ile enformasyon sistemlerini uyumlu hale getirebilmektedir. İşletme Hedefi ve ET arasındaki uyum doğrudan kara yansır. Yönetim Kontrol Listesi; Stratejik Sistem Analizi Değişen koşullarla birlikte gözden geçirilmesi gereken konular vardır. Stratejik Değişimleri Yönetme Her dönüşüm Sosyo Teknik bakış açımız gereği toplumsal ve ekonomik dönüşümleri beraberinde getirecektir. Örgüt içi ve diğer paydaşlarla bulanıklaşan ilişkilerin yönetimi ve yeni koşullara uyumlu hale getirilmesi son derece önemlidir.

Yönetim Kontrol Listesi- Stratejik Sistem Analizi İşletmenin İçinde yer aldığı endüstrinin yapısı nedir? Endüstride rekabeti etkileyen güçler nelerdir? Endüstriye Yeni Girişler var mı? Tedarikçi, müşteri ya da ikame ürünlerin fiyatlar üzerindeki etkisi ? Rekabetin temeli kalite mi, fiyat mı, marka mı? Endüstrideki değişimin yönü nedir nelerden etkilenmektedir? Örgüt ET kullanımında endüstrinin neresinde İş, İşletme ve endüstri değer zincirleri nelerdir? İşletme müşterilene nasıl değer katıyor, ucuz ürünmü, kaliteli ürün mü? İşletme ve müşteri için daha fazla değer üretilebilir mi? İşletme, işlem süreçlerini ve koordinasyon uygulamalarını etkin olarak kullanıyor mu? İşletme stratejik ortaklı ve değer ortaklıklarından yarar sağlayabiliyor mu? ET işletme değer zincirinin en fazla hangi noktasında katkı sağlayacak? İşletme, temel yeteneklerini geliştiriyor mu? ET’yi işletme strateji ve amaçları ile uyumlu hale getirdik mi? İşletme stratejimiz ve amaçlarımız belli mi? Bu strateji ve amaçlar için gerekli olan Enformasyon Teknolojilerinden faydalanıyor muyuz? Performası ölçmek için doğru kriterler oluşturduk mu?

Uygulamalar Yönetim Karar Problemleri 800 mağazalı LCW mağazalarında ülke çapında yerel zevklere göre ürün çeşitlendirmesi yapmaya karar verir. Nişantaşında daha pahalı ve moda ürünler stokta tutulacakken, Erzurumda daha sıcak tutan ve yöre insanının tercihlerine uygun kıyafetler ön planda olacaktır. Ne tür veriler toplanmalıdır ve ne tür uygulamalar gerçekleştirilebilir. İstanbul merkezli Doğan Holding, Bursa ve çevresinde inşaat üretimine gitmek istemektedir. Olay Medya grubu Bursa ve çevresine yönelik tv yayını ve gazete satışları yapmaktadır. Bu iki şirket birleşmeli mi, stratejik ortaklık mı, kurmalı ne tür işbirlikleri geliştirilebilir. Ya da ne tür bir işletme ile daha etkili bir işbirliği geliştirilebilir. Araç satışı konusunda uzmanlaşmış bir web sitesi müşterilerine ek olarak nasıl değerler üretebilir.