TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ VE GELİŞİMİ Atakan ALTAN Aday Memur Eğitimleri

SAĞLIK HİZMETİ Kişilerin ve toplumların; Sağlığını korumak, Tedavilerini yapmak, Engellilerin başkalarına bağımlı olmadan yaşayabilmelerini sağlamak ve Toplumların sağlık düzeyini yükseltmek için yapılan planlı çalışmaların tümüne sağlık hizmetleri denir. Aday Memur Eğitimleri

Sağlık hizmetlerinin temel amacı, kişilerin hasta olmamalarını sağlamak (hastalıklardan korumak). Tedavi hizmetleri ise hastalığın veya yaralanmanın etkilerini azaltmak ya da tamamen ortadan kaldırmak için yapılan faaliyetlerdir. Rehabilitasyon hizmetleri tedavilerinden sonra hastanın normal yaşama dönmesini kolaylaştırmak için sunulan hizmetlerdir. Aday Memur Eğitimleri

Ülkemizde koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerini yürütmek Sağlık Bakanlığının temel görevidir. Koruyucu sağlık hizmetlerine ilişkin faaliyetler ise genel olarak Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülür. Aday Memur Eğitimleri

Hizmet “bir kişi veya kuruluşun bir diğer kişi veya kuruluşa sunduğu elle tutulamaz bir faaliyet veya yarar” olarak tanımlanabilir. Sağlık kuruluşları çok hizmetli işletmelerdir. Teşhis ve tedavi birimleri tamamlayan bir çok hizmetin bir arada sunulmasını gerektirmektedir (tıbbi, idari, mali, teknik, eğitim ve araştırma, sosyal hizmetler vb. ). Aday Memur Eğitimleri

Hizmetlerin Dört Önemli Özelliği Hizmet elle tutulamaz, göz ile görülemez, Hizmet kaynağından ayrılmaz, (Hizmetler onları üretenden ayrılmaz) Hizmet Kalitesi değişkendir, (Teknik kalite ve algılanan kalite) Hizmet Depolanamaz. (Hizmet, ancak, alıcının talep edebileceği zaman ve yerde sunulabilir.) Aday Memur Eğitimleri

(uzmanlık dallarına göre). Hizmetlerin Konularına Göre Bölümlendirilmesi, (uzmanlık dallarına göre). Hizmetlerin Kademelerine Göre Bölümlendirilmesi (Birinci, ikinci ve üçüncü kademe sağlık hizmetleri ve rehabilitasyon hizmetleridir.) Aday Memur Eğitimleri

Birinci Kademe Sağlık Hizmetleri Sağlık hizmetleri sürecinin ilk basamağını oluşturur. Birinci kademe sağlık hizmetleri veren hekim ve kuruluşlar, koruyucu sağlık hizmetleri sağlamakla da sorumludur. Hastalanan veya sağlığından şüphe duyan kişinin ilk başvurusu aile sağlığı merkezi veya kendine coğrafi olarak en yakın sağlık kurumudur. Hastaya ilk teşhis burada konulur, tedavisi mümkünse gerçekleştirilir. Aday Memur Eğitimleri

Birinci kademe sağlık hizmetleri; Muayene, teşhis, tedavi veya iyileştirme çalışmaları şeklinde olabilir. Birinci kademe sağlık hizmetleri; Hastaya en yakın olan noktadır. Hastanın sağlık sektörü ile ilk ilişkisi burada başlar. Bu noktadaki doğru teşhis ve tedavi hasta ve sağlık hizmetlerinin etkinliği ve tedavinin maliyeti açısından büyük önem taşır. Aday Memur Eğitimleri

İkinci Kademe Sağlık Hizmetleri Birinci kademe sağlık hizmetleri sağlayan hekim ve kuruluşlarca sunulmayan daha ileri teşhis ve tedavilerdir. Uzman hekim hastalığı tam teşhis etmek için 1. kademeden daha ileri düzeyde işlemler gerçekleştirir. Aday Memur Eğitimleri

Üçüncü Kademe Sağlık Hizmetleri Üçüncü kademe sağlık hizmetleri donanım, personel, bilgi ve tecrübe bakımından geniş olanaklara sahip hastanelerdir. Eğitim ve Araştırma hastaneleri ile Tıp fakülteleri hastaneleri üçüncü kademe sağlık hizmeti veren kurumlar olarak tanımlanmaktadır. Aday Memur Eğitimleri

Sağlık kuruluşlarının sınıflandırması Hastaneler verdikleri tedavi hizmetlerinin türüne göre iki grupta toplanmaktadır. Genel ve dal hastaneleri. Hastaların hastanede kalış süreleri esas alınarak; hastaneler kısa süreli hastaneler ve uzun süreli hastaneler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kısa süreli hastaneler hastalarının % 50 den fazlasının 30 günden az hastanede kaldığı hastanelerdir. Türkiye’deki devlet hastaneleri bu gruba örnek olarak gösterilebilir. Aday Memur Eğitimleri

Sağlık kuruluşlarının sınıflandırması Diğer bir önemli sınıflandırma da organizasyon açısından hastanelerin büyüklüklerine (yatak kapasitelerine) göre sınıflandırılmasıdır. Büyüklüklerine göre hastaneler 25,50,100,200,400,600,800 ve üstü yatak kapasiteli hastaneler olarak sınıflandırılmaktadır. Aday Memur Eğitimleri

Organizasyon nedir? Resmi rolleri yerine getiren veya ortak bir amacı güden, iki veya daha fazla kişi ya da bireyin sistematik olarak düzenlenmiş halidir. Aday Memur Eğitimleri

Organizasyonların ortak özellikleri ve Hastane Organizasyonları Amaç veya misyona sahip olması, İnsanlardan oluşması, Resmi rolleri belirleyen sistematik yapısının bulunması. Hastanelerin çoğu bürokratik organizasyonlar olarak yapılandırılmıştır. Piramitsel bir hiyerarşi ile bireysel pozisyon yada pozisyonlar olarak organize edilirler. Aday Memur Eğitimleri

Sağlık Hizmetlerinin ve Hastanelerin Özellikleri Sağlık hizmetleri piyasası şeffaf değildir, belirsizlik ve risk mevcuttur: Sağlık hizmetlerinde tüketici ne zaman, nerede, ne miktarda ve nasıl bir sağlık hizmetine ihtiyaç duyacağını,talep edeceğini ve tıbbi tedavinin etkisini önceden bilemez. Aday Memur Eğitimleri

Sağlık Hizmetlerinin ve Hastanelerin Özellikleri b) Yapının Karmaşıklığı Hizmet çeşitliliği, uzmanlık alanları, teknik donanım, sürekli hazır olma gereksinimi. c) Matriks Organizasyon Proje bazlı çalışma. d) Bilgi Asimetrisi Tüketicinin kendisine uygulanan tedavi yönteminin uygunluğu ve kalitesi konusunda çok az bilgisi vardır. e) Yaşam ve ölüm meselesi Aday Memur Eğitimleri

TÜRKİYE’DE SAĞLIK SİSTEMİNİN GELİŞİMİ Aday Memur Eğitimleri

Kuruluş Yılları ve Dr. Refik Saydam Dönemi Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde sağlık hizmetleri İçişleri Bakanlığı’na bağlı bir genel müdürlük tarafından yürütülüyordu. Sağlık Bakanlığı 3 Mayıs 1920 tarihinde, 3 sayılı “Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti Yasası” ile kurulmuştur. Aday Memur Eğitimleri

3 Mayıs 1920’ de yapılan ilk Bakanlar Kurulu toplantısına Dr 3 Mayıs 1920’ de yapılan ilk Bakanlar Kurulu toplantısına Dr. Adnan Adıvar ilk Sağlık Bakanı olarak katılmıştır. 10 Mart 1921’de bakanlıktan ayrılan Dr. Adnan Adıvar’ın yerine Dr. Refik Saydam bakan olmuştur. Refik Saydam döneminde koruyucu ve tedavi edici hekimlik hizmetlerinin birbirinden ayrı ele alınması ilkesi benimsenmiştir. Bu dönemde Bakanlığın esas görevinin koruyucu hekimlik olduğu kabul edilmiş ve örgütlenme buna göre yapılmış, genel bütçe olanakları bu yöne aktarılmıştır. Aday Memur Eğitimleri

Yerel yönetimler hastane açmaya özendirilmiş, Ankara, İstanbul, Sivas, Erzurum ve Diyarbakır gibi büyük illerde Bakanlığa bağlı numune hastaneleri açılmıştır. Her ilçede hükümet tabipliği kurulmuş, bulaşıcı hastalıklarla mücadele için programlar başlatılmıştır. 1924 yılında İstanbul ve Sivas’ta sağlık memurları okulları ile 1925’te İstanbul’da Kızılay Hemşirelik Okulu açılmıştır. Sağlık personelinin atama ve terfileri Sağlık Bakanlığı’nın yetkisine verilerek, sağlık personelinin yönetimi tek elde ve merkezde toplanmıştır. Aday Memur Eğitimleri

1928 yılında 1912 sayılı “Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Yasa” çıkartılarak sağlık personelinin yetki ve sorumlulukları belirlenmiştir. 1930 yılında çıkarılan 1593 sayılı “Umumi Hıfzıssıhha Yasası” ile sağlık hizmetlerinin politikasının esasları belirlenmiştir. 1936 yılında ise 3017 sayılı “Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Teşkilat ve Memurin Yasası” çıkarılmış sağlık örgütünün temel çatısı kurulmuştur. Aday Memur Eğitimleri

1938 Sonrası ve Dr. Behçet Uz Dönemi 1938 sonrası dönemde Türkiye, savaşın getirdiği sıkıntıları yaşamıştır. Bu dönemde sıtma, tifüs ve çiçek salgınları olmuştur. 1945 yılında “Olağanüstü Sıtma Savaş Yasası” çıkarılması zorunlu görülmüştür. Aynı yıl önemli bir gelişme de Sosyal Sigortalar Kurumu’nun kurulmasıdır. Bu kuruma sigortalı işçiler için sağlık örgütü kurma, işletme ve sağlık personeli atama yetkisi verilmiştir. Aday Memur Eğitimleri

1946-50 yılları arasında bakanlık yapan Dr 1946-50 yılları arasında bakanlık yapan Dr. Behçet Uz tarafından hazırlanan 1. On Yıllık Milli Sağlık Planına göre ülke 7 sağlık bölgesine ayrılacak ve her bölgenin örgütlenmesi kendine yeterli hale getirilecekti. Bu bölgelerde, her 40 köy için 10 yataklı bir sağlık merkezi kurulacak, merkezlerde koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerini birlikte yürüteceklerdi. Behçet UZ’un bakanlıktan ayrılmasından sonra bu plan gereği gibi uygulanmamış, her ilçeye bir sağlık merkezi yapma biçimine dönüşmüştür. Aday Memur Eğitimleri

1950-1960 Dönemi 1954 yılında, 6134 sayılı yasa ile il özel İdarelerine, belediyelere ve vakıflara bağlı hastaneler Sağlık Bakanlığı’na bağlanarak hastane hizmetleri tek elde toplanmış (SSK ve Üniversite hastaneleri hariç), tamamen merkezi hükümetin görev ve sorumluluğu haline getirilmiştir. Bu dönemde özel sektörün geliştirilmesi düşüncesi ağırlık kazanmış ve bu sektör sağlık yatırımları için özendirilmiştir. Uluslararası kuruluşlarla, özellikle Dünya Sağlık Örgütü ve UNICEF ile işbirliğine önem verilmiş, bu kuruluşlardan ana-çocuk sağlığı ve tüberkülozla savaş gibi koruyucu sağlık hizmetlerine destek sağlanmıştır. Aday Memur Eğitimleri

1961’ den Sonra Olan Gelişmeler Bu dönemde tedavi edici hizmetler, koruyucu hizmetleri tamamlayan bir öğe olarak görülmüş; Evde ve ayakta tedaviyi sağlayan, küçük topluluklara kadar yayılan bir sağlık örgütünün kurulması öngörülmüştür. 1961 yılında Sağlık Bakanlığı müsteşarı Dr. Nusret Fişek’in önderliğinde hazırlanan 224 sayılı “Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkındaki Yasa” kabul edilmiştir. Uygulanmasına 1963 yılında Muş’ta başlanan sosyalleştirilmiş sağlık hizmetlerinin, 1977 yılında tüm illere yaygınlaştırılması amaçlanmıştı. Bu yasa ancak 1 Ocak 1984 tarihinden itibaren Türkiye genelinde uygulanmaya başlanmıştır. Aday Memur Eğitimleri

Bu Yasanın kabul ettiği başlıca ilkeler şunlardır: Eşit hizmet, Sürekli hizmet, Entegre hizmet, Kademeli hizmet, Öncelikli hizmet, Katılımlı hizmet, Ekip hizmeti, Denetlenen hizmet, Uygun hizmet, Nüfusa göre hizmet. Sağlık hizmetleri il içinde bir bütündür ve sağlık hizmetlerini ildeki amiri validir. Sağlık müdürü, vali adına hizmeti yürütür. İl içindeki bütün sağlık kuruluşları, sağlık müdürlüğüne bağlıdır. Aday Memur Eğitimleri

2000’ li Yıllar • SSK Hastaneleri 2005 yılında Sağlık Bakanlığı’ na devredildi. • 2010 yılında birinci kademe sağlık hizmetleri alanında 5258 sayılı yasa ile aile hekimliği sistemine geçildi. • Aile hekimliği sisteminde; 4924 sayılı yasa ile ‘‘sözleşmeli personel’’ uygulamasına başlandı. Aday Memur Eğitimleri

2011 yılında 663 sayılı kanun hükmünde kararname ile Kamu Hastaneler Kurumu kurularak sağlık bakanlığı ve bağlı kuruluşlarında yeniden yapılanma gerçekleştirilmiştir. Aday Memur Eğitimleri

TEŞEKKÜR EDERİZ Atakan ALTAN Aday Memur Eğitimleri