2014-2015 GÜZ DÖNEMİ ELEKTRİK ENERJİSİ İLETİM VE DAĞITIM DERSİ (1. VE 2. ÖĞRETİM) VİZE SORULARI Öğr. Gör. Çağlar YAZICI

1- Aşağıdaki boşlukları doldurunuz. (35p) ...1... KV ile ....35.... KV arasındaki gerilim değerlerine sahip şebekelere orta gerilim şebekeleri denir. İletken kesiti, dallı şebekelerde trafodan uzaklaştıkça ....azalır..... Bir bölgenin veya bir ülkenin enerji ihtiyacını karşılamak için, o yerin bütün elektrik santralleri, trafo merkezleri ve aboneleri arasında kurulmuş olan sisteme .....enterkonnekte şebeke...... denir. Enerji nakil hattının doğrusal olarak geçtiği yerlerde, iletkenleri taşımak amacıyla kullanılan direklere ......taşıyıcı direkler...... denir. Enerji nakil hatlarında ikiden fazla kollara ayrılarak dağıtımın yapıldığı direklere .....tevzi direkler.... denir. Ağaç direklerin temeli ....taş.... ve ....toprak...... ile yapılır. Kesinlikle ....beton... kullanılmaz. Ağaç direklerde ....ağaç..... ve .....demir....... traversler kullanılır. Ağaç direkler esnek oldukları için .....sehim (fleş)...... değişebilir. Beton direkler .....santrifüj (SBA)...... ve ....vibre (VBA)..... olmak üzere iki çeşittir.

Üzerinde 13/15 yazan bir beton direğin boyu. 13 m. ve tepe kuvveti Üzerinde 13/15 yazan bir beton direğin boyu ...13 m.... ve tepe kuvveti ...1500 kg.. dir. Tepe kuvveti ....3500.... kg’ı geçen beton direklerde .....çiftleme.... yapılır. Bu işlemde muf kullanılır. Mufların arası maksimum ....3 m.... olabilir. Günümüzde enerji iletiminde en çok kullanılan direkler ......demir..... direklerdir. Putrel direkler ......pilon tipi.... ve ....çatal tipi..... olmak üzere iki çeşittir. Demir direkler ....U..... , ....I..... ve ....L....... profilden üretilirler. Çift taraflı direk başı donanımlarına ......travers...... , tek taraflı direk başı donanımlarına ise ....konsol...... denir. Havaii hattın toğrağa en yakın noktası en az ....6 m..... olmalıdır. İki hat arasındaki minimum mesafe .....35 cm... olmalıdır. Ülkemizde ...5..... buz yükü bölgesi bulunmaktadır. Enerji nakil hatlarında alüminyumun tercih edilme sebebi bakıra göre daha ....ucuz..... ve daha ....hafif..... oluşudur. Yüksek gerilim hatlarında kullanılan iletkenlerde ....alüminyum.... elementinin iletkenliğinden, ....çelik..... elementinin ise mukavemetinden yararlanılmıştır. Orta gerilim şebekelerinde gerilim düşümü maksimum yüzde ......10...... olabilir.

2- Dağıtım şekillerine göre şebeke çeşitleri nelerdir 2- Dağıtım şekillerine göre şebeke çeşitleri nelerdir? Havaii şebekelerin yeraltı şebekelere göre üç adet avantajını yazınız. (10p) Dağıtım şekillerine göre şebeke çeşitleri: Dallı şebekeler Ring şebekeler Gözlü şebekeler Enterkonnekte şebekeler Havaii şebekelerin yeraltı şebekelere göre avantajları Maliyeti düşüktür. Arıza yerinin tespiti kolaydır. Ek yapılması kolaydır.

Arıza tespiti kolaydır. Dezavantajları: 3- Dallı şebekenin şemasını çiziniz. Şekil üzerinde trafoyu, ana kolları ve branşmanları gösteriniz. Dallı şebekenin ikişer adet avantaj ve dezavantajını yazınız. (9p) Avantajları: Maliyeti düşüktür. Arıza tespiti kolaydır. Dezavantajları: Hattın sonuna doğru gerilim düşer. Gerilim düzensizliği vardır. Arıza durumunda çok sayıda abone enerjisiz kalır.

4- Bir elektrik santralindeki şalt sahasından 150 km uzaklıktaki düşürücü trafo merkezine 380 kV, 100 MW ve güç katsayısı 0,8 olan üç fazlı bir elektrik enerjisi iletilecektir. Enerji nakil hattı alüminyum iletkenlidir ve enerji taşınmasında %5’lik gerilim düşümüne müsaade edilmektedir. Buna göre enerji nakil hattının kesitini hesaplayınız. (k=35 m/Ω.mm2) Aşağıdaki tabloyu kullanarak seçilmesi gereken iletkeni ve kesitini yazınız. (10p) İLETKEN ADI SWALLOW SPARROW ROBIONE RAVEN PIGEON PARTRIDGE OSTRICH STANDART KESİTİ 31,14 39,19 52,15 62,44 99,30 156,86 176,90 𝑆= 100.𝐿.𝑃 𝑘.𝑒. 𝑈 2 = 100.150. 10 3 .100. 10 6 35.5. (380. 10 3 ) 2 =59,35 𝑚𝑚 2 59,35 𝑚𝑚 2 ’lik iletkenin bir üst grubu olan RAVEN tipi iletken kullanılır.

(4 ve 5 nolu sorularda yandaki formüller kullanılacaktır.) 5- Yukarıdaki soruda standart kesite göre toplam gerilim düşümünü hesaplayınız. (10p) (4 ve 5 nolu sorularda yandaki formüller kullanılacaktır.) ∆𝑈= 𝐿.𝑃 𝑘.𝑆.𝑈 = 150. 10 3 .100. 10 6 35.62,44.380. 10 3 =18062 𝑉

6- Yapıldıkları malzemeye göre iletken çeşitlerini yazınız 6- Yapıldıkları malzemeye göre iletken çeşitlerini yazınız. Hangi iletkenin hangi gerilim sınıfındaki şebekelerde kullanıldığını belirtiniz. (6p) Bakır iletkenler Kullanılmamaktadır. Alüminyum iletkenler AG şebekelerde kullanılır. Çelik özlü alüminyum iletkenler OG ve YG şebekelerde kullanılır.

7- İletken seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlardan 5 tanesini yazınız. (5p) İletkenlik Koronaya karşı dayanıklılık Çap Özgül ağırlık Sehim (fleş) Mekanik dayanıklılık Isıya karşı dayanıklılık (5 tanesi yazılacak)

8- Akıllı şebeke nedir. Tanımlayınız 8- Akıllı şebeke nedir? Tanımlayınız. Akıllı şebekelerin avantajlarını yazınız. (10p) Elektrik şebekeleri ile bilgisayar ve ağ teknolojisinin entegre edilmesiyle elde edilen şebekelere akıllı şebekeler denir. Akıllı şebekelerin avantajları: Enerjinin verimli kullanılmasının sağlanması Kayıp/Kaçak problemlerinin önüne geçilmesi Kendi kendini onaran sistemler Enerji arz ve talebinin yönetilebilmesi Güvenilir enerjinin elde edilmesi (3 madde yazılması yeterli)

Taşıyıcı direkler: 1-2-6-8-9-11-14-15-16 Branşman direkler: 3-5 9- Aşağıdaki şekilde verilen direklerin hangi tip direk olduklarını yan tarafa liste halinde yazınız. (5p) Taşıyıcı direkler: 1-2-6-8-9-11-14-15-16 Branşman direkler: 3-5 Tevzi direkler: 10 Köşede taşıyıcı direkler: 12 Nihayet direkleri: 4-7-13-17