Fonksiyonlar ile Çalışmak 2011/2012 FALL http://sct.emu.edu.tr/bdem/bdem203 Doğu Akdeniz Üniversitesi Bilgisayar ve Teknoloji Yüksek Okulu Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Programı BDEM 203 – Yönetim Bilgi Sistemleri BÖLÜM 7 Fonksiyonlar ile Çalışmak R. Kansoy

İşlenecek Konular 7 BÖLÜM Fonksiyonları Kullanmak 1 Excel’de Fonksiyonlar 2 Fonksiyonları Kullanmak 3 Matematik ve Trigonometrik Fonksiyonlar 4 Mantıksal Fonksiyonlar Tarih ve Saat Fonksiyonları 5 6 Metin Fonksiyonları 7 Finansal Fonksiyonlar 8 İstatistiksel Fonksiyonlar 2

1. Excel’de Fonksiyonlar BÖLÜM 7 1. Excel’de Fonksiyonlar Fonksiyonlar, Excel'in en önemli elemanlarıdır. Excel'de hesaplamalar yaptırmak ya da daha doğru bir deyişle, veriler arasındaki ilişkiyi tanımlamak ve bu ilişkilerden yeni veriler üretmek için formüller kullanılır. Ama formüllerde kullanılan temel ve basit operatörler, çoğu durumda yetersiz kalır. Veri sayısının çok olduğu durumlarda, bir toplama işlemi bile sorun olabilir. Bu durumlardaki ihtiyaçlar göz önünde bulundurularak, Excel'e birçok hazır fonksiyon dahil edilmiştir. Bu fonksiyonlar sayesinde Excel’de ileri düzey hesaplamalar kolaylıkla yapılabilir. Fonksiyon, kendisine gerekirse bir ya da daha fazla bilgi vererek ve bu bilgileri kullanarak tek bir sonuç üretilmesini sağlayan, önceden tanımlanmış bir işlem sürecidir. Her fonksiyonun bir sonucu vardır ve bu sonuç tektir. 3

1. Excel’de Fonksiyonlar BÖLÜM 7 1. Excel’de Fonksiyonlar Her fonksiyon dört parçadan oluşur: Eşittir Sembolü Parantezler Fonksiyon Adı Argümanlar Excelde fonksiyon kullanmanın üç yolu vardır; Formulas sekmesinden kullanmak istediğiniz fonksiyonu tıklatıp parametrelerini girebilir, Fonksiyonu yazıp parametrelerini girebilir, Fonksiyon sihirbazını kullanabilirsiniz. 4

2. Fonksiyonları Kullanmak BÖLÜM 7 2. Fonksiyonları Kullanmak 2.1 Formüller Sekmesini Kullanmak Formulas sekmesinde yeralan Fomulas Library grubunda fonksiyonlar kategoriler halinde bulunur. Bir kategori düğmesine tıklayınca, o kategoriye ait tüm fonksiyonlar listelenir. Kullanmak istediğiniz fonksiyonu seçtikten sonra fonksiyona ait parametreleri girmenizi sağlayan iletişim kutusu açılacaktır. İletişim kutusunun alt tarafında fonksiyonun açıklaması bulunmaktadır. Gerekli parametreleri girip, OK komut düğmesini tıklayın. 5

2. Fonksiyonları Kullanmak BÖLÜM 7 2. Fonksiyonları Kullanmak 2.1 Formüller Sekmesini Kullanmak 6

2. Fonksiyonları Kullanmak BÖLÜM 7 2. Fonksiyonları Kullanmak Satır Ve Sütunları Otomatik Toplama Excel'de sıkça yapılan işlemlerden biri de satır ve sütunlardaki sayıların toplamını almaktır. Satır ve sütunlardaki sayıların toplamını almak için, her defasında formül yazmak yerine araç çubuğundaki otomatik toplam düğmesine tıklanıldığında satır ve sütunlardaki sayılar otomatik olarak toplanır. Bir sütundaki verilerin otomatik toplamını bulmak: en son veriden sonra gelen ilk boş hücre seçilir. Araç çubuğundaki otomatik toplam düğmesi tıklandığında hücrenin içinde =SUM(veri içeren ilk hücre:veri içeren son hücre) yazar. Ayrıca toplanacak hücrelerin çevre sınırlarında hareketli kesik çizgiler oluşur. Klavyeden Enter tuşuna basılır ve hücre içerisinde toplam değer görünür. Ayni işlem, satırlardaki verilerin otomatik toplamı için de geçerlidir. 7

2. Fonksiyonları Kullanmak BÖLÜM 7 2. Fonksiyonları Kullanmak 2.2 Fonksiyon Yazmak Bir hücrede = yazıp bir fonksiyonu yazmaya başladığınızda, yazmış olduğunuz karaktere göre fonksiyonlar listelenir. Örneğin =s yazdığınızda, s ile başlayan fonksiyonların listesi karşınıza gelecektir. Kullanmak istediğiniz fonksiyonu çift tıklayın veya yazın. Fonksiyon hücreye yerleşince aşağıdaki gibi parametrelerinin açıklaması görünecektir. Parametreleri girip klavyeden Enter tuşuna basın. 8

2. Fonksiyonları Kullanmak BÖLÜM 7 2. Fonksiyonları Kullanmak 2.2 Fonksiyon Yazmak Bir hücreye formül girerken sunlara dikkat etmek gerekir : Formüller = isareti ile baslar. Formül yazarken bosluk verilmez. (formülde tirnak içi metin geçiyorsa bu metinde verilebilir) Formülde açılan parantez sayısı kadar kapatılan parantez bulunmalıdır. Formül yazarken sabit sayılar, hücre adları ve bölge adları kullanılabilir. 9

2. Fonksiyonları Kullanmak BÖLÜM 7 2. Fonksiyonları Kullanmak 2.3 Fonksiyon Sihirbazını Kullanmak Araç çubuğundaki Formulas sekmesinden Insert Function düğmesine tIklayarak Fonksiyon sihirbazinı çalıştırabilirsiniz. Açılan iletişim kutusunda, tüm fonksiyon kategorileri ve bu kategorilere dahil olan fonksiyonlar görüntülenir. İstediğiniz fonksiyon kategorisini seçtikten sonra, seçmiş olduğunuz kategoriye ait fonksiyonlar alt pecerede listelenir. Kullanmak istediğiniz fonksiyonu seçtikten sonra OK’yi tıklayın ve açılan pencereye fonksiyonla ilgili parametreleri girdikten sonra tekrardan OK’yi tıklayın. 10

3. Matematiksel ve Trigonometrik Fonksiyonlar BÖLÜM 7 3. Matematiksel ve Trigonometrik Fonksiyonlar (math & trig): Basit ve karmasik matematiksel hesaplamalar yapan fonksiyonlar. PRODUCT (ÇARPIM) SUM (TOPLAM) SUMIF (ETOPLA) SQRT (KAREKÖK) MOD ROUND (YUVARLA) 11

3. Matematiksel ve Trigonometrik Fonksiyonlar BÖLÜM 7 3. Matematiksel ve Trigonometrik Fonksiyonlar PRODUCT PRODUCT belirlenen aralıktaki tüm sayıların çarpımını verir. PRODUCT(hücre aralığı) veya PRODUCT(sayı1;sayı2;..) ÖRNEK: = PRODUCT(2;4;5) eşittir 40. = PRODUCT(B1:B4) SUM SUM, bir dizi hücre içerisindeki sayıların toplamını verir. SUM(Hücre Aralığı) veya SUM(Sayı1;Sayı2;Sayı3;..) ÖRNEK: =SUM(2;4;5) eşittir 11. =SUM(B1:B4) 12

3. Matematiksel ve Trigonometrik Fonksiyonlar BÖLÜM 7 3. Matematiksel ve Trigonometrik Fonksiyonlar SUMIF SUMIF, bir dizi hücre içerisinde, belirlenen şarta uyan hücrelerdeki değerleri toplar. SUMIF(Aralık,Şart,Toplanacak_Aralık) ÖRNEK: Maaşı 3500 TL’den fazla olan personelin primlerinin toplamını bulalım. 13

3. Matematiksel ve Trigonometrik Fonksiyonlar BÖLÜM 7 3. Matematiksel ve Trigonometrik Fonksiyonlar SQRT SQRT, Girilen sayının karekökünü alır. SQRT(hücre adresi) veya SQRT(sayı) ÖRNEK: = SQRT(16) eşittir 4. = SQRT (B1) MOD MOD, bir sayının bölene bölünmesi sonucunda kalanı verir. MOD(Sayı;Bölen) ÖRNEK: MOD(13;4) eşittir 1. 14

3. Matematik ve Trigonometrik Fonksiyonlar BÖLÜM 7 3. Matematik ve Trigonometrik Fonksiyonlar ROUND Bir ondalikli sayinin virgülden sonra istenilen ondalık basamağı sayısı kadar yuvarlatılmasını sağlar. Bu yuvarlamada 5 ve 5’den yukarı değerleri yukarı, 5’den aşağı değerleri aşağı yuvarlar. =ROUND((sayı veya işlem);ondalık basamak sayısı) ÖRNEK : = ROUND((35,4281);2) işleminin sonucu 35,43 olur. = ROUND((12,54);1) işleminin sonucu 12.5 olur. = ROUND((18,57);1) işleminin sonucu 18,6 olur. = ROUND((AVERAGE(C3:C15));1) C3 ile C15 hücreleri arasındaki sayıların ortalamasını alıp sonucu bir ondalığa yuvarlar. 15

4. Mantıksal Fonksiyonlar BÖLÜM 7 4. Mantıksal Fonksiyonlar Mantiksal (logical): Mantik ve kosul testleri ile karsilastirmalar yapan fonksiyonlar. IF (EĞER) NOT (DEĞİL) AND (VE) OR (YADA) 16

4. Mantıksal Fonksiyonlar BÖLÜM 7 4. Mantıksal Fonksiyonlar IF (EĞER) IF fonksiyonu bir kosulun gerçeklesip gerçeklesmemesi durumlarinda ortaya çikacak sonuçlarin degerlendirilmesini saglar. Kullanim sekli : =IF(kosul ifadesi;olumlu sonuç;olumsuz sonuç) kosul, bir hücrenin bir sayi ile veya iki hücrenin degerlerinin karsilastirilmasi ile yazilabilir. olumlu sonuç: kosulun olusmasi durumunda yazilacak ifade veya deger. olumsuz sonuç: kosulun olusmamasi durumunda yazilacak ifade ve deger. 17

4. Mantıksal Fonksiyonlar BÖLÜM 7 4. Mantıksal Fonksiyonlar IF (EĞER) ÖRNEK : =IF(D3>=45;”GEÇTI”;”KALDI”) Eger D3 hücresinin degeri 45’e esit veya büyük ise GEÇTI, degilse KALDI ifadesini yaz. =IF(H2=”GEÇTI”;1;0) Eger H2 hücresinde GEÇTI ifadesi varsa 1 degerini yoksa 0 degerini yaz. =IF(E3>D3;E3-D3;0) Eger E3 hücresi D3 hücresinden büyükse E3’den D3’ü çikar, degilse 0 degerini yaz. 18

4. Mantıksal Fonksiyonlar BÖLÜM 7 4. Mantıksal Fonksiyonlar NOT (DEGİL) NOT, bağımsız değişkeni tersine çevirir. Yani belirlenen şartı tersine çevirir. Genellikle IF fonksiyonu ile birlikte kullanılır. ÖRNEK : =IF(NOT(E2<60);GEÇTİ;KALDI) AND (VE) Birden fazla şart belirlemek için kullanılır. IF(AND(Şart1;Şart2;...);Şart Doğruysa;Şart Yanlışsa) 19

4. Mantıksal Fonksiyonlar BÖLÜM 7 4. Mantıksal Fonksiyonlar ÖRNEK : Eğer öğrencinin devamsızlığı 10 saatten az ise ve not ortalaması 60’tan büyükse GEÇTİ aksi halde KALDI yazdıralım. 20

4. Mantıksal Fonksiyonlar BÖLÜM 7 4. Mantıksal Fonksiyonlar OR (VEYA) OR, bağımsız değişkenlerden biri doğruysa doğru sonucu verir, Tüm bağımsız değişkenler yanlışsa yanlış sonucu verir. Yani şartlardan en az birnin gerçekleşmesi durumunda doğru sonucu verir. Genellikle IF fonksiyonu ile birlikte kullanılır IF(OR(Şart1;Şart2;...);Şart Doğruysa;Şart Yanlışsa) 21

4. Mantıksal Fonksiyonlar BÖLÜM 7 4. Mantıksal Fonksiyonlar ÖRNEK : Bir işçinin emekli olabilmesi için en az 5000 günlük prim ödenmiş olması yada 60 yaşını doldurmuş olması gerekmektedir. Aşağıdaki tabloda işçilerin ödendikleri prim günleri ve yaşları görüntülenmektedir. Emekliliği gelen işçileri bulunuz.. 22

5. Tarih ve Saat Fonksiyonları BÖLÜM 7 5. Tarih ve Saat Fonksiyonları Tarih ve saat (date and time) üzerinde matematiksel hesaplama yapan fonksiyonlar. TODAY (BUGÜN) TODAY, o günkü tarihi verir. TODAY() ÖRNEK: =TODAY() 28/10/2011 YEAR (YIL) YEAR, girilen tarihin yılını verir. YEAR(Tarih) =YEAR(28/10/2011)  2011 MONTH (AY) MONTH, girilen tarihin ayını verir. MONTH(Tarih) =MONTH (28/10/2011)  10 DAY (GÜN) DAY, girilen tarihingünü verir. DAY(Tarih) =DAY(28/10/2011)  28 23

5. Tarih ve Saat Fonksiyonları BÖLÜM 7 5. Tarih ve Saat Fonksiyonları DAYS360 (GÜN360) DAYS360, 360 günlük yıl temelinde iki tarih arasındaki gün sayısını verir. DAYS360(başlangıç tarihi; bitiş tarihi) ÖRNEK: DAYS360(24/10/2011,28/10/2011)  4 WEEKDAY (HAFTANINGÜNÜ) WEEKDAY, girilen tarihe karşılık gelen haftanın gününü sayı olarak verir. Haftanın ilk gününü Pazar (1), son gününü Cumartesi(7) olarak kabul eder. WEEKDAY(tarih) ÖRNEK: WEEKDAY(28/10/2011)  6 yani Cuma 24

5. Tarih ve Saat Fonksiyonları BÖLÜM 7 5. Tarih ve Saat Fonksiyonları Örnek: Bir şirkette çalışanlara hafta sonu satışları için %10, diğer günlerdeki satışlar için %5 prim ödenmektedir. İşçilerin primlerini hesaplayınız. 25

5. Tarih ve Saat Fonksiyonları BÖLÜM 7 5. Tarih ve Saat Fonksiyonları NOW (SIMDI) NOW, o andaki tarih ve saati verir. NOW() ÖRNEK: =NOW()  28.10.2011 1:43 (bu kısmı yazdığım tarih ve saat) HOUR (SAAT) Girilen zamanın saatını verir. HOUR(zaman) ÖRNEK: HOUR(12:25:45)  12 MINUTE (DAKİKA) MINUTE, girilen zamanın dakikasını verir. MINUTE(zaman) ÖRNEK: =MINUTE(18:35:15)  35 SECOND (SANİYE) SECOND, girilen zamanın saniyesini verir. SECOND(zaman) ÖRNEK: =saniye(18:35:15)  15 26

6. Metin Fonksiyonları 7 BÖLÜM Metin (text) üzerinde değişiklikler yapabilen fonksiyonlar. T (EMETINSE) CONCATENATE (BİRLEŞTİR) UPPER (BÜYÜKHARF) LOWER (KÜÇÜKHARF) TEXT (METNEÇEVİR) MID (PARÇAAL) RIGHT (SAĞDAN) LEFT (SOLDAN) LEN (UZUNLUK) 27

6. Metin Fonksiyonları 7 BÖLÜM T (EMETİNSE) Belirtilen basvuru adresindeki deger metinse, sonuç olarak metnin kendisini döndürür. Değer metin değil ise geriye çift tırnak (boş metin anlamında) döndürür. Kullanım şekli: =T(A1) Örnek: A1 hücresinde elma metininin bulunduğunu varsayarsak T(A1)= elma Örnek: A2 hücresinde 5 sayısının bulunduğunu varsayarsak T(A2)= boş metin/hücre 28

6. Metin Fonksiyonları 7 BÖLÜM CONCATENATE (BİRLEŞTİR) Belirtilen alan içerisindeki degerleri birlestirir. A1 hücresi içerisinde “Elma” Yazili olsun A2 Hücresi içerisinde ise 3. A3 hücresi içerisine =CONCATENATE(A1;A2) yazilarak Enter tusuna basildiginda A3 hücresinde “Elma3” ibaresi görüntülenecektir. UPPER (BÜYÜKHARF) Belirtilen metni büyük harfle yazilmis olarak verir. =UPPER(A1)  A1 hücresine yazilmis olan metnin büyük harfle yazilmis halini verir. =UPPER(“elma”)  ELMA 29

6. Metin Fonksiyonları 7 BÖLÜM LOWER (KÜÇÜKHARF) Metindeki büyük harfleri küçük harfe çevirir. =LOWER(A1)  A1 hücresine yazilmis olan metindeki büyük harfleri küçük harflere çevirir. A1 hücresi içerisinde “BİLGİSAYAR” yazili iken, = LOWER(“A1”)  bilgisayar. TEXT (METNEÇEVİR) Bir değeri belirtilen sayı biçiminde metne çevirir. TEXT(değer, biçim metni) ÖRNEK: TEXT("01/11/2011";"gg aaaa yyyy") 01 Kasım 2011 30

6. Metin Fonksiyonları 7 BÖLÜM MID (PARÇAAL) Belirlediğiniz konumdan itibaren bir metinden belli sayıda karakteri alır. =MID(metin, başlangıç sayısı;karakter sayısı) ÖRNEK: MID("AKŞAM";2;3) KŞA MID("GÜNAYDIN";4;5) AYDIN RIGHT (SAĞDAN) Belirtilen sayıdaki karakteri metnin sağ tarafından alır. RIGHT(metin, karakter sayısı) ÖRNEK: RIGHT("GÜNAYDIN";5)  AYDIN A1 hücresinde bilgisayar yazılı iken SAĞDAN(A1;4)  ayar 31

6. Metin Fonksiyonları 7 BÖLÜM LEFT (SOLDAN) Belirtilen sayıdaki karakteri metnin sol tarafından alır. LEFT(metin, karakter sayısı) ÖRNEK: LEFT("GÜNAYDIN";3)  GÜN A1 hücresinde Bilgisayar yazılı iken LEFT(A1;3)  Bil LEN (UZUNLUK) Bir metindeki karakter sayısını verir. LEN(metin) LEN("GÜNAYDIN")  8 A1 hücresinde Bilgisayar yazılı iken LEN(A1)  10 32

8. İstatistik Fonksiyonlar BÖLÜM 7 8. İstatistik Fonksiyonlar İstatistiksel (statistical) veri üzerinde istatistiksel çözümleme yapan fonksiyonlar. COUNT (BAĞ_DEĞ_DOLU_SAY) COUNTBLANK (BOŞLUKSAY) COUNTIF (EĞERSAY) MODE.SNGL (ENÇOKOLAN) LARGE (BÜYÜK) SMALL (KÜÇÜK) MAX MIN AVERAGE 33

8. İstatistik Fonksiyonlar BÖLÜM 7 8. İstatistik Fonksiyonlar COUNT (BAĞ_DEĞ_DOLU_SAY) Belirlenen aralıktaki veri içeren hücrelerin sayısını verir. Kullanim şekli: = COUNT(aralık) ÖRNEK: Aşağıdaki tabloda sınava giren öğrenci sayısını bulunuz. 34

8. İstatistik Fonksiyonlar BÖLÜM 7 8. İstatistik Fonksiyonlar COUNTBLANK (BOŞLUKSAY) Belirlenen aralıktaki boş hücre sayısını verir. Kullanimi asagidaki gibidir: = COUNTBLANK(aralık) ÖRNEK: Aşağıdaki tabloda sınava katılmayan öğrencilerin sayısını bulalım. 35

8. İstatistiksel Fonksiyonlar BÖLÜM 7 8. İstatistiksel Fonksiyonlar COUNTIF (EĞERSAY) Belirlenen aralıktaki ölçüte uyan veri sayısını verir. Kullanim şekli: = COUNTIF(aralık;ölçüt) ÖRNEK: Aşağıdaki tabloda geçen öğrenci sayısını bulalım. 60 ve üzerinde not alan öğrenciler geçmiş sayılmaktadır. 36

8. İstatistiksel Fonksiyonlar BÖLÜM 7 8. İstatistiksel Fonksiyonlar MODE.SNGL (ENÇOKOLAN) Belirlenen aralıkta en çok bulunan sayısal veriyi bulur. Kullanimi asagidaki gibidir: = MODE.SNGL(aralık) ÖRNEK: Yandaki tabloda en çok tekrarlanan notu bulalım. 37

8. İstatistiksel Fonksiyonlar BÖLÜM 7 8. İstatistiksel Fonksiyonlar LARGE (BÜYÜK) Belirlenen aralıktaki en büyük n. değeri verir. Kullanim şekli: = LARGE(aralık;n) ÖRNEK: Aşağıdaki tabloda en yüksek 2. notu bulalım. SMALL (KÜÇÜK) Belirlenen aralıktaki en küçük n. değeri verir. Kullanimi asagidaki gibidir: = SMALL(aralık;n) ÖRNEK: Yandaki tablo gözönünde bulundurularak, sınıfın en düşük 3. notu =SMALL(B2:B11,3) =45 38

8. İstatistiksel Fonksiyonlar BÖLÜM 7 8. İstatistiksel Fonksiyonlar MAX (MAK) Belirlenen aralıktaki en büyük değeri verir. Kullanim şekli: = MAX( bölge aralığı) =MAX(C3:F10) C3 ile F10 hücreleri arasindaki sayilarin en büyügünü verir. MIN Belirlenen aralıktaki en küçük değeri verir. Kullanim şekli: = MIN(bölge aralığı) =MIN(C3:F10) C3 ile F10 hücreleri arasindaki sayilarin en küçüğünü verir. Örnek : =MIN(A3;B2;C4;B8) A3,B2,C4 ve B8 hücrelerindeki sayilarin en küçügünü verir. Yandaki tabloya göre sınıfın en düşük notu = MIN(B2:B11) 23 39

8. İstatistiksel Fonksiyonlar BÖLÜM 7 8. İstatistiksel Fonksiyonlar AVERAGE (ORTALAMA) Tanimlanan araliktaki degerlerin toplamini, deger sayisina bölerek ortalamayi alir. Kullanim şekli: = AVERAGE(hücre aralığı) 40

Fonksiyonlar ile Çalışmak http://sct.emu.edu.tr/bdem/bdem203 Fonksiyonlar ile Çalışmak Sorularınız Lütfen..? BÖLÜM SONU 7 Teşekkürler! R. KANSOY