TRAFİKTE ÖFKE
“Öfke”, engellenme, benlik saygısının zedelenmesi, gururun kırılması, haksızlığa neden olan kışkırtıcı davranışlar vb. nedenlerle ortaya çıkmaktadır. Öfkeli araç kullanmaya eğilimli olma ile saldırgan sürücülük davranışları arasında ilişki olduğu saptanmıştır. Öfkeli sürücülük özelliği yüksek olan kişiler, trafikte daha fazla öfkeli durumlar yaşama deneyimine sahiptirler. Trafikte yaşanan öfke duygusu, güvenli sürücülük yeteneklerini olumsuz yönde etkilemekte, tehlikeli davranışlara ve kural ihlallerine yol açabilmektedir.
Trafikte Stres ve Öfke Trafik sıkışıklığı Sürücülerin saygısız davranışları Trafikte engellenmeler bazı insanlar daha fazla öfkelenirler
Trafikte Öfke Kontrolü Neden Önemlidir Direksiyon hakimiyeti bozulur. Dikkat dağılır Kural ihlalleri artar Sabırsızlık ve tahammülsüzlük artar Kazaya karışma olasılığı artar
Neden Sakin Sürücülük ? Trafiğin düzenli akması için Güvenlik için Araç hakimiyetini kaybetmemek için Kendi hakkımız kadar, diğerlerinin de hakları olduğunu unutmamak için Şoförlük mesleği gereği
Türk Sürücülerinde Öfke: Sürücü Öfke Ölçeği (SÖÖ) nin kısa ve uzun versiyonları Bu çalışmanın amacı; trafik ortamında öfke ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkiyi incelemek, sürücü seçme ve değerlendirme alanında kullanılabilecek bir “sürücü öfke ölçeği” geliştirmek ve Batıda kullanılan Sürücü Öfke Ölçeği’nin Türk toplumu açısından uygunluğunu değerlendirmektir.
Katılımcılar: Çalışmaya, 100’ü kadın, 100’ü erkek olmak üzere 200 gönüllü sürücü katılmıştır. Yaş ortalaması 37.54 (SS = 7.91; yaş aralığı: 21 - 64) Ortalama aktif araç kullanma süresi: 11 yıl (SS = 6.85; yıl aralığı: 1 – 40 yıl). Eğitim: İlkokul-ortaokul-lise 54 kişi (% 27), üniversite ve üzeri 146 kişi (% 73) Sürücülerin %94’ü otomobil kullanıyor, 41 kişi (% 20.5) iş yeri aracı kullanıyor. %24.5’i hergün araç kullanmıyor, %40’ı günde bir-iki kez araç kullanıyor, %35.5’i daha fazla araç kullanıyor. Sürücülerin % 66.5’i (n = 133) son 5 yıl içinde bir kazaya karışmamış, % 33.5’i (n = 67) bir kez ve daha fazla sayıda kazaya karışmış. Sürücülerin % 52’si son 5 yıl içinde hiç ceza almamış, %48’i hız sınırlarını aşmak, hatalı park vb. ceza almış.
Ölçme Araçları Çalışmada, araştırmacılar tarafından geliştirilmiş olan bir demografik bilgi formu, 1992 yılında Derogatis tarafından geliştirilen ve 1994 yılında Şahin ve Durak tarafından ülkemize adaptasyon çalışmaları yapılmış olan Kısa Semptom Envanteri, 2001 yılında Balkaya tarafından geliştirilen Çok Boyutlu Öfke Ölçeği’nin Öfke Belirtileri ve Öfkeye Yol Açan Durumlar boyutları ve Deffenbacher ve arkadaşları tarafından 1994 yılında geliştirilen ve bu çalışma kapsamında ilk kez ülkemizde kullanılan Sürücü Öfke Ölçeği (SÖÖ) kullanılmıştır.
Cinsiyet ile SÖÖ arasında ilişki bulunmamış. Yaş ile SÖÖ arasında ilişki bulunmamış. İlk-orta-lise mezunu sürücüler üniversite mezunu sürücülere kıyasla “yavaş araç kullanmaya” daha çok öfkeleniyor. Kazaya sayısı ile SÖÖ arasında ilişki bulunmamış. Son beş yılda trafik cezası almamış olanlar ceza alanlara kıyasla diğer sürücünün “kural ihlallerine” daha fazla öfkelendiğini belirtmiş. Beş yıllık araç kullanma deneyimine sahip sürücüler, 6-15 yıldır araç kullanan sürücülere göre diğer sürücünün “düşmanca davranışlarına” daha az öfkeleniyorlar.
Türk sürücüsü öfkelenince ne yapıyor? 20-65 yaş arası 220 sürücü. 110 kadın-110 erkek sürücü Erkekler ve 21-30 yaş grubu trafikte öfkelerini daha fazla “bedenle” ve “araçla” ifade ediyorlar Kadın sürücüler ise öfkelendiklerinde “uyum sağlayıcı/yapıcı” ifadeleri daha çok kullanıyorlar. Üniversite mezunu sürücüler trafikte öfkelerini daha çok “sözel” olarak ifade ederken, İlk ve ortaöğretim mezunu sürücüler ise daha çok “bedenle” ifade ediyorlar.
Türk sürücüsü ne zaman öfkeleniyor? Trafik cezası almış olanlar, almayanlara kıyasla trafikte daha fazla öfkeleniyorlar. “Trafik zabıtasının varlığına”, “diğer sürücünün saygısız ve kaba hareketlerine”, “trafikteki yavaşlamalara, engellenmelere” daha fazla öfkelenen sürücüler aynı zamanda öfkelerini de daha fazla ifade (sözel, araçla ve bedenle) ifade ediyorlar.