Soru kağıdı Soru kağıdı (questionnaire) cevaplayıcılardan bilgi elde etmek için hazırlanmış yapılandırılmış bir dizi soru.

Soru kağıdı hazırlanırken: İhtiyaç duyulan bilginin katılımcıların cevaplayabileceği sorulara dönüştürmeli Katılımcıları, cesaretlendirmeli, motive etmeli, mülakata katılımını, işbirliği yapmasını ve tamamlamasını sağlamalı Cevaplamada ortaya çıkabilecek olan hata (response error) en aza indirilmeli

Figure 11.3 Questionnaire Design Process Soru Kağıdı (Anket) Oluşturma Süreci Figure 11.3 Questionnaire Design Process İhtiyaç duyulan bilgiyi tanımla Görüşme tipini belirle Bireysel soruların içeriğini belirle Soru kağıdını oluştur (cevaplamak istemeyecekleri ya da cevaplayamayacakları soruları ele) Soru yapılarını oluştur Soru kelimelerini belirle Soruları uygun şekilde sırala

Figure 11.3 Questionnaire Design Process Continued Soru Kağıdı (Anket) Oluşturma Süreci (devam) Figure 11.3 Questionnaire Design Process Continued Son şeklini ver Ön-test yaparak yanlışları gider

ANKET Anket; bir amaç dahilinde insanlardan duyguları, düşünceleri, tutumları…hakkında sistematik bir veri toplama yöntemidir. Araştırma amacına yönelik veri toplamak için hazırlanmış ve standardize edilmiş sorulardan ve yönergelerden oluşan soru formudur. Anket Yönteminin Tercih Edilme Sebepleri: Veri girişi ve analizini kolaylaştırır. Verilerin sayısal olarak analiz edilmesini sağlar. Farklı istatistiki analiz yöntemleri kullanmaya imkan verecek veriyi toplar. Bazı durumlarda başka yöntemlerle veri toplanmasının zor ya da mümkün olmaması. Diğer yöntemlere göre daha hızlı, daha kolay ya da daha ucuz olduğu durumlar.

Bilgilendirme Bölümü: Anket Formları:Yapısal Formlar: Önceden belirlenmiş cevap seçenekleri bulunur. Kapalı uçlu sorulardan oluşur. Yapısal Olmayan Formlar: Açık uçlu sorulardan oluşur. Bilgilendirme Bölümü: Anketi yapanın kimliğinin açıklanması, Çalışmanın amacı, Cevaplayıcıların seçim şekli, Cevaplayıcıların katılımlarının istenmesi ve teşvik edilmesi, Anketin ortalama cevaplanma süresi, Cevaplayıcıları süzme / eleme, Bilgilerin gizliliğine ilişkin bilgi bulunur.

Anket Tasarımı Anket tasarımcısı araştırmanın konusunu ve amacını çok iyi bilmeli, cevaplayıcının psikolojisini bilmeli ya da tahmin etmeli, anketin düzenlendiği dile hakim olmalı ve her soruyu amacına uygun kısa ve öz bir şekilde ifade etmelidir. Anket Tasarım Süreci: Bilgi ihtiyacının belirlenmesi, Anket yönteminin belirlenmesi, Katılımcıların cevaplayacağı şekilde soruların sorulması, Anket yapısının belirlenmesi, Soruların ifadelendirilmesi şeklindedir.

ANKET İÇERİĞİ Sorulan soru gerekli mi? Bir sorudan elde edilecek veri tatmin edici şekilde kullanılmayacak ise o soru çıkarılabilir.

ANKET İÇERİĞİ Bir soru yerine birkaç soru mu sorulmalı? Bazı durumlarda birden fazla soru sorulması gerekebilir. Ör: “Coca-Cola’nın lezzetli ve serinletici bir içecek olduğunu düşünüyor musunuz? (Yanlış) Bu tür sorulara çift-kaynaklı soru denir çünkü iki ya da daha fazla soru bir soru içinde birleştirilmiştir. Gerekli ve doğru bilgiyi elde etmek için iki ayrı soru olarak sorulmalıdır. “Coca-Cola’nın lezzetli bir içecek olduğunu düşünüyor musunuz?” “Coca-Cola’nın serinletici bir içecek olduğunu düşünüyor musunuz?” (Doğru)

CEVAP VEREMEME Cevap verememe durumunun üstesinden gelmek için-I; Filtre soru sorulması: bazı durumlarda cevap alamama durumunu ortadan kaldırmak için filtre/süzgeç soru sorulması gerekir. Ör: Günde kaç adet sigara içiyorsunuz? sorusundan önce , “sigara içiyor musunuz?” sorusunun sorulması “Bilmiyorum” seçeneğinin konulması

Hatırlamasına yardımcı olunmalı Cevap verememe durumunun üstesinden gelmek için-II; Hatırlamasına yardımcı olunmalı Ör: Son dört haftada kaç kutu soğuk içecek tükettiniz. (Yanlış) Bir haftada ne sıklıkla soğuk içecek tüketirsiniz. (Doğru)                   ___ 1’den az                  ___ 1 ile 3 arasında                   ___ 4 ile 6 arasında                   ___ 7 ya da daha fazla

Cevap verememe durumunun üstesinden gelmek için-III; Cevaplayıcıları düşüncelerini ifade etme konusunda yardımcı olmak: ipuçları vermek, Ör; resimler, haritalar vs. Ör: Mağazanın genel atmosferini tanımlayın. (çok genel)

Cevap vermek istememe durumunun üstesinden gelmek için-IV Cevaplanması fazla çaba gerektiren soruları daha kolay cevaplanacak hale getirmek. Departmanlı bir mağazada en fazla alışveriş yaptığınız bölümleri sıralayın. (yanlış/cevaplanması zor)  Departmanlı bir mağazada en fazla alışveriş yaptığınız bölümleri işaretleyin. 1. Kadın giyim ____ 2. Erkek giyim ____ 3. Çocuk giyim ____ 4. Kozmetik ____ . . . 16. Mücevher ____ 17. Diğer (lütfen belirtiniz) ____ (Doğru)

Cevap vermek istememe durumunun üstesinden gelmek için-V Hassas soruların sona yazılması. Üçüncü kişi tekniği kullanarak soru sorulması Sizce “X” bu durumda ne yapar? gibi. Cevaplanması zor olan soruların diğer sorular arasında sorulması. Açık uçlu sorular sormak yerine cevaplayıcılar için sınıf aralıklarının belirlenmesi ÖR: Gelir

CEVAP VERMEK İSTEMEME Hangi durumlarda Cevap vermek istemeyebilirler? Bağlam Verilen bağlama uygun olmayan sorular sorulduğunda   Meşru amaç Çalışmanın neden yapıldığı ve veriye neden ihtiyaç duyulduğu bilgisinin verilmediği.   Hassas Bilgi Cevap verenlerin prestij ya da benlik-imajlarını tehdit edebilecek derecede hassas sorular sorulduğunda.

Figure 11.4 Types of Questions SORU ÇEŞİTLERİ Figure 11.4 Types of Questions Sorular (Yapılandırılmamış) Yapılandırılmış (Çoktan seçmeli) (iki-seçenekli) (ölçek)

Yapılandırılmamış Sorular, açık uçlu sorulardır Yapılandırılmamış Sorular, açık uçlu sorulardır. Cevaplayıcılar kendi cümleleriyle yanıt verirler. ÖR: Önümüzdeki 6 ay içinde yeni bir araba almayı düşünüyor musunuz? ________ Yapılandırılmış sorular cevap alternatiflerinin bir formatta sunulmasıdır. Çoktan seçmeli, iki seçenekli ya da ölçek tipinde olabilirler.

Yapılandırılmış sorular Çoktan seçmeli sorularda, alternatif seçenekler sunulur, bir ya da daha fazla alternatifin seçilmesi istenir. Önümüzdeki 6 ay içinde yeni bir araba almayı düşünüyor musunuz? ____ Kesinlikle almayacağım ____ almayabilirim ____ Kararsızım ____ Alabilirim ____ Kesinlikle alacağım ____ Diğer

Yapılandırılmış sorular İki seçenekli sorularda iki alternatif sunulur: evet-hayır; katılıyorum-katılmıyorum. Bazı durumlarda orta bir alternatif de sunulabilir. ÖR: “fikrim yok,” “bilmiyorum,” “her ikisi de” or “hiçbiri.” Önümüzdeki 6 ay içinde yeni bir araba almayı düşünüyor musunuz? _____ Evet _____ Hayır _____ Bilmiyorum

Yapılandırılmış sorular Ölçekler: Ör: Önümüzdeki 6 ay içinde yeni bir araba almayı düşünüyor musunuz? 5’li ya da 7’li likert

Soruların Yazılış Tarzını Belirlemek_I Sorunun, kim, ne, ne zaman, nerede, nasıl [who, what, when, where, why, and way (the six Ws).] ifadeleriyle net biçimde belirlenmesi Hangi marka şampuanı kullanırsınız? (Yanlış)

Soruların Yazılış Tarzını Belirlemek The W's Soruyu tanımlama Who/kim Kim için cevaplanacak Kişi kendisi için mi hane halkı için mi cevap verecek? What/Ne Şampuan Markası Birden fazla şampuan kullanıyor ise? When/ Ne Zaman Belirsiz Geçen sene mi, sabahları mı? Zaman belirli değil Where/ Nerde Evde, spor salonunda, tatilde

Geçen ay süresince, hangi şampuan marka ya da markalarını evde bireysel olarak kullandınız? (Doğru)

Soruların Yazılış Tarzını Belirlemek_II   Sıradan Kelimeler Kullanmak: Herkesin anlayabileceği şekilde ifade etmek “Soğuk içeceklerin dağıtımı sizce yeterli mi? (Yanlış) “Satın almak istediğinizde soğuk içecekleri rahatlıkla bulabiliyor musunuz? (Doğru)

Soruların Yazılış Tarzını Belirlemek_III Anlamı açık kelimelerle ifade etmek Bir ayda, ne kadar sıklıkla sinemaya gidersiniz? _____ Asla _____ Nadiren _____ Bazen _____ Sıklıkla _____ Sürekli (Yanlış) Bir ayda, ne kadar sıklıkla sinemaya gidersiniz? _____ Hiç _____ 1 ya da 2 _____ 3 ya da 4 _____ 4 den fazla (Doğru)

Soruların Yazılış Tarzını Belirlemek -IV Yönlendirici ya da Yanlı sorulardan kaçınmak Yönlendirici sorular, cevabın ne olması gerektiği konusunda cevaplayıcıya ipuçları veren sorulardır.   Vatansever Türk tüketiciler, işgücünü olumsuz etkilediği halde, ithal otomobilleri satın almalı mıdır? _____ Evet _____ Hayır _____ Bilmiyorum (Yanlış) Türk tüketiciler, ithal otomobilleri satın almalı mıdır? _____ Hayır _____ Bilmiyorum (Doğru)

Soruların Yazılış Tarzını Belirlemek -V Üstü Örtülü Alternatiflerden kaçınmak: Tam olarak açıklanmayan alternatiflere örtülü alternatifler denir.   1. Kısa mesafe yolculuklarda uçmayı tercih eder misiniz? (Yanlış) 2. Kısa mesafe yolculuklarda uçmayı, otomobille yolculuk etmeye tercih eder misiniz? (Doğru)

Soruların Yazılış Tarzını Belirlemek -VI Örtülü Varsayımlardan Kaçınmak : Tam olarak sorunun ne ifade ettiği anlaşılmıyor ise, cevap neler olabileceği hakkında yapılan tahmine göre verilir.   1. Denk bütçenin iyi bir şey olduğunu düşünüyor musunuz? (Yanlış) 2. Gelir vergisinde artışla sonuçlansa bile denk bütçenin iyi bir şey olduğunu düşünüyor musunuz? (Doğru)

Soruların Yazılış Tarzını Belirlemek-VII   Genellemelerden ve Tahminlerden Kaçınmak “kişi başına düşen yıllık ortalama mutfak harcamanız nedir? (Yanlış) Kişi başı? Yıllık? “Ev halkının haftalık mutfak harcaması ne kadardır? ve “Evinizde kaç kişi yaşıyor?” (Doğru)

Soruların sıralanması Açılış soruları Açılış sorularının, basit, ilginç olmalı, tehditkar algılanmamalı   Bilgi Düzeyi Genel sıralamada, önce basit soruların daha sonra ayrıntılı bilgiler sorulmalıdır. ation. Zor Sorular Daha hassa, karmaşık ya da cevaplanması zor sorular daha gerilerde sorulmalı. Demografik Sorular Ankette sona konulmalı

Anket Formunun Şekli ve Düzeni Form parçalara bölünmeli. Her bir soruya numara verilmeli. Anket formları numaralandırılmalı.

Anket Formunun Denenmesi Ön-Test Ön-test: Problemli olan soruların elenebilmesi ya da düzeltilmesi için küçük örneklem grupları seçilerek hazırlanan soru kağıdının test edilmesidir. Soru kağıdı öntest yapılmadan kullanılmamalıdır. Soru kağıdı birçok açıdan test edilmelidir: Soru içeriği, soruların anlaşılabilirliği, sıralaması, zorluk derecesi gibi. Ön-test yapılacak grubun gerçek çalışmadaki populasyondan seçilmesi. Ön-testler telefon ya da mail gibi yöntemler yerine kişisel görüşmelere ile yapılması daha doğrudur. Katılımcıların tepkileri ve tutumları doğrudan ölçülebilir. Ön-test yapılacak kişi sayısı 15 ile 30 arasında olabilir.