İSTİHDAM HACMİNİ VE MİLLİ GELİRİ BELİRLEYEN DEĞİŞKENLER TÜKETİM HARCAMALARI

TÜKETİM FONKSİYONU

Tüketim insan ihtiyaçlarının giderilmesi amacıyla mal ve hizmetlerin kullanılmasıdır. İnsan ihtiyaçlarını giderecek mal ve hizmetlerin satın alınması amacıyla yapılan harcamaların toplamı tüketim harcamalarıdır. İşte bizi ilgilendiren tüketimin harcama yönüdür.

Tüketim harcamaları milli gelirin önemli bir bölümünü (yaklaşık ¾”nü) oluşturmaktadır Tüketim harcamaları yatırım harcamalarına göre daha istikrarlıdır Tüketim desenleri alışkanlıklara, yaşam tarzına ve geleneksel davranışlara bağlı olduğu için kısa vadede değişmesi beklenmez

Keynes”e göre tüketim harcamalarının hacmini belirleyen sübjektif ve objektif faktörler vardır. Sübjektif faktörler – genelde kişilerin yaradılışı, alışkanlıkları ve yaşam tarzları ile ilgili engojen değişkenlerdir (örnek:tasarruf alışkanlıkları, beklenmedik durumlar için fon biriktirme eğilimi….). Objektif faktör ise milli gelirin büyüklüğüdür. Keynes”e göre, kısa dönemde sübjektif faktörlerde bir değişiklik beklenmez. Bu nedenle de kısa dönemde tüketim harcamalarını milli gelirin miktarı belirleyecektir.

Hal böyleyken Keynes”e göre kısa dönemde tüketim harcamaları gelirin bir fonksiyonudur. İşte tüketim fonksiyonu kavramı da bu ilişkiyi ortaya koymak için kullanılmaktadır. Tüketim fonksiyonu, farklı milli gelir düzeyleri ile bu milli gelir düzeylerinde tüketicilerin gerçekleştirmeyi planladıkları tüketim harcamaları arasındaki fonksiyonel ilişki olarak tanımlanabilir. C = f(Y)

Buradan çıkaracağımız sonuç bir ekonomide milli gelirle tüketim harcamaları arasında aynı yönlü bir ilişkinin olduğudur. Fakat burada, gelirde ortaya çıkan bir artışın tüketim harcamalarında da aynı oranda bir artışa neden olacağını düşünmek yanlış olur. Bu konuda yapılan çalışmalar, kişilerin gelirleri yükseldikçe tüketim harcamalarının arttığını, ancak bu artışın gelirdeki artış kadar olmadığını ve aksine gelirleri azaldıkça tüketim harcamalarının da azaldığını, ancak bu azalışın gelirdeki küçülmeden daha az olduğunu ortaya koymuştur. Gelirle tüketim harcamaları arasındaki bu ilişkileri araştırmak için Keynes tarafından ortalama tüketim eğilim ve marjinal tüketim eğilimi kavramları geliştirilmiştir.

ORTALAMA TÜKETİM EĞİLİMİ

Ortalama tüketim eğilimi bir ekonomide belli bir dönemde elde edilen gelirin ne kadarının tüketim harcamalarına gittiğini gösteren kavramdır. APC = C/Y

Gelir Tüketim Ortalama Tüketim Eğilimi 100 90 90/100 = 0.90 110 96 96/110 = 0.87 120 100/120 = 0.83 130 102 102/130 = 0.78

APC = Tan. a = DYo/OYo C D B b F a O Y0 Y

MARJİNAL TÜKETİM EĞİLİMİ

Marjinal Tüketim Eğilimi (MPC), gelirde meydana gelecek bir artışın (azalışın), tüketim harcamalarında ne miktar bir artışa (azalışa) yol açacağını gösterir. Ortalama tüketim eğilimi, belli bir dönemde elde edilen gelirin ortalama ne kadarının tüketime gittiğini gösterirken, marjinal tüketim eğilimi son gelir diliminin ne kadarının tüketim amacıyla harcandığını gösterir. MPC = C/Y

Gelir Tüketim Gelirdeki Değişme Tüketimdeki Değişme MPC 100 90 -- 110 96 10 6 6/10 =0.60 120 4 4/10 =0.40 130 102 2 2/10 =0.20 Örnekten de görüleceği üzere ekonomideki gelir düzeyi yükseldikçe MPC azalacaktır. Demek ki, düşük gelirli gruplar gelirlerinde meydana gelecek bir artışın büyük bir kısmını tüketim harcamalarına ayırdıkları halde, yüksek gelirli gruplar gelir artışlarının çoğunu tasarruf etmektedirler. MPC her zaman sıfırdan büyük, fakat birden küçüktür.

MPC = Tan. b = DB/FB = C/ Y Herhangi bir gelir düzeyinde ortalama tüketim eğiliminin, marjinal tüketim eğiliminden daha büyük olacağını bilmemiz gerekir

TÜKETİM FONKSİYONU DİYAGRAMI

Eğrinin sol tarafında başlangıç noktasında MPC en yüksek olup sağa kaydıkça azalmaktadır. APC ise, D”nin sol tarafında birden büyük (APC1), D” noktasında bire eşit (APC=1) ve D”nin sağında ise birden küçüktür (APC1) . C Y =C Do C 45 O YO Y

Doğrusal tüketim fonksiyonu C = Co + cY olarak ifade edilir. Burada, C tüketim harcamaları Co gelir sıfır iken yapılan tüketim harcamalarını C marjinal tüketim eğilimini (MPC) Y geliri ifade eder. O zaman, Y = 700 birim, Co = 150 birim ve c = 0.70 olan bir ekonomide tüketim harcamaları olayca bulunabilir. C = 150 + 0.70 * (700) C = 150 + 490 C = 640 birim

TÜKETİM FONKSİYONU VE DENGE GELİRİ

Bir ekonomide tüketim harcamaları ile yatırım harcamaları toplamının milli gelire eşit olduğunu ve bunun Y = C+I olduğunu söylemiştik. Eğer bir ekonomide hiç yatırım yapılmadığını kabul edersek, yukarıdaki eşitlik Y = C şeklini alır. Bu durumda, ekonomide elde edilen milli gelir tüketim harcamalarından oluşuyor demektir, diğer bir ifadeyle milli gelir tüketim harcamalarına eşit oluyor demektir. C Y = C D1 Do D2 45 O Y2 Yo Y1