SİNDİRİM SİSTEMİ -SYSTEMA DİGESTORİUM

SİNDİRİM SİSTEMİ-SYSTEMA DİGESTORİUM   İnsanın büyümesi ve hayatını devam ettirebilmesi için enerjiye gereksinimi vardır. Bu enerjinin gıda maddelerinden alınabilmesini sağlıyan sisteme sindirim sistemi denir. Bu sistem iki kısma ayrılabilir. A) Sindirim borusu (canalis digestorius veya alimentarius) B) Sindirimle ilgili bezler (glandulae salivatoria,hepar,pancreas) Sindirim borusu: Sindirim borusu kas ve zardan yapılı 9-11 m. uzunluğunda düzensiz bir boru şeklindedir. Bu boru 7 kısma bölünerek incelenir:

1- Sindirim sisteminin ağız’dan başlıyarak anüs’e kadar olan parçalarının isimlerini yazınız.

1- Cavum oris (ağız boşluğu) 2- Pharynx (yutak) 3- Esophagus (yemek borusu) 4- Gaster,Ventriculus (mide) 5- İntestinum tenue (ince bağırsak) 6- İntestinum crassum (kalın 7- Anus

Ağız boşluğu kaça ayrılır, yerleri ve isimlerini yazınız ?

CAVUM ORIS - AĞIZ BOŞLUĞU  Ağız boşluğu sindirim sisteminin ilk parçası olup farklı bir yapıdadır. Gerektiğinde solunum işinde de yardımcı olabilir. Cavum oris dışta at nalına benzeyen dar bir aralık 1-(vestibulum oris) ve içerde asıl ağız boşluğu 2-(cavum oris proprium) denen geniş boşluk olmak üzere iki kısma ayrılır.

BİLGİ:Dudaklar arasındaki yarık (rima oris) ise bu boşluğun dışarı açılmasını sağlar.

Ağız kapalı olduğu zaman ağız vestibülü ile cavum oris proprium arasındaki bağlantıyı her iki tarafta 3. azı dişi arkasında bulunan aralık (trigonum retromolare) sağlar. Bu aralığın ağzını açamayan hastaların sonda ile sıvı gıdalarla beslenmesi açısından önemi vardır.

Dilin yapısı ve üstünde bulunan tad papillaları hakkında bilgi veriniz ?

LINGUA - (Dil) Dil tad, konuşma ve yutma ile ilgili çizgili kaslardan yapılmış bir organdır. Önde mandibula arkada os hyoideum’a tutturulmuştur. Dil ağız kapalıyken bütün cavum oris proprium’u doldurur. Üstyüz (dorsum linguae)- Dil sırtı da denilen bu yüz dil kökü üst yüzünden açıklığı öne bakan V harfi şeklinde (sulcus terminalis linguae) adını alan bir olukla ayrılmıştır.Dorsum linguae’yi örten mukoza oldukça kalın olup üzerinde küçük kabartılar vardır. Papilla linguales denilen bu kabartılar 4 farklı şekil gösterirler.

1-) Papillae filiformas ; iplik şeklindeki bu papillalar dilin dorsumunu kaplamış olup dokunma ve ısı duyusu ile ilgilidir. 2-) Papillae fungiformes ; Dilin yanlarında ve ucunda bulunan bu papillalar pembe veya kırmızı noktalar halinde görülürler. Mantarsı papilla olarak adlandırabileceğimiz bu kabartılar tad duyusu ile ilgilidir. 3-) Papilla foliatae ; Dilin arka yan kısımlarında katlanmış yaprak şeklindeki bu papillalar tad duyusu ile ilgilidir. 4-) Papillae circumvallatae ; Geniş yuvarlak çanak şeklinde görünen 8-12 tane olan bu papillalar sulcus terminalis’in önünde sıralanmıştır. Tad duyusu ile ilgilidir.

Dilin fonksiyonlarını ve bununla ilgili sinirleri(kafa çiftlerini)yazınız?

Dil-Lingua Arka bölümü ile os hyoideum'a bağlı olan dil önde serbest bölümü ile ağız boşluğu içinde hareketli olup konuşma, yutma ve çiğneme işlerinde önemli roller oynadığı gibi tad alma duyusunun da organıdır. Dil ovoid üstten basık biçimde olup arka bölümüne radix linguae denir ki lenfoid yapıdadır ve bu lenfoid oluşuma tonsilla lingualis denir. Ucu veya tepesi apex linguae'dir.

Dil tad, konuşma ve yutma ile ilgili çizgili kaslardan yapılmış bir organdır. Dilin sinirleri ; - Dilin 2/3 ön kısmının sensitif innervasyonu N.trigeminusun mandibular dalının n.lingualis dalından olur. (V. Kafa çifti) - Dilin 2/3 ön kısmının tad duyusu papilla vallatae’ler hariç facial sinir yoluyla olur. (VII. Kafa çifti) - Dilin 1/3 arka kısmının sensitif innervasyon ve tad duyusu N.glossopharyngeus yoluyla alır. (IX. Kafa çifti) - Dilin epiglottik kıkırdağın önünde kalan küçük bir kısmının mukozası N.Vagus tarafından innerve edilir. (X. Kafa çifti) Dil kaslarının motor siniri N.Hypoglossus’tur. (V. Kafa çifti)

Dil kaslarının isimleri ve fonksiyonlarını yazınız ?

a) Dilin içinde bulunan kaslar (intrinsik dil kasları) M.longitudinalis superior - Dilin üst kısmında dil ucundan arkaya dil köküne kadar uzanan tek bir kastır.. M.longitudinalis inferior - Dilin alt kısmında ve iki yan tarafta yer almış dil ucundan dil köküne uzanan kastır. M.transversus linguae - Septum linguae’den dil kenarlarına transverse olarak uzanan kaslardır. M.verticalis linguae - Dilin üst ve alt yüzleri arasında dikey uzanan kaslardır.

Origio’su ve insertio’su dilin içinde bulunan bu kaslar dili inceltip, genişletmek gibi dilin şeklini değiştirmekle ilgili kaslardır.

b) Dile dışardan gelen kaslar ( ekstrinsik dil kasları); M.genioglossus - Bu kuvvetli dil kası orta çizgide mandibula’nın iç yüzündeki spina musculi genioglossi denilen dikene yapışarak başlar.Kas lifleri dilin ucuna, sırtına ve köküne yelpaze şeklinde dağılır. Bazı lifler arkaya aşağıya giderek hyoid kemiğe tutunur. İşi: Dilin ucuna öne doğru çeker ve dil ucu kasılan kasın ters tarafındaki dudak bileşiğine doğru gider. Kas önden mandibula’dan destek aldığından mandibulanın kırıklarında bilhassa trafik kazalarında klinik bir önem gösterir. Mandibulanın önden kırılması halinde dil arkaya yuvarlanıp solunum yolunu tıkayacaktır.

M. hyoglossus - Dört köşeli bir kas olup os hyoideum’un büyük boynuzu ve bunun cismine tutunarak başlar öne ve içe doğru yukarı bir gidişle dile girer ve septum linguae’da sonlanır. İşi : aşağı ve biraz arkaya çeker. M. styloglossus - Os temporalenin processus styloideus’unu ön kenarından ve lig.stylomandibulare’den başlar öne ve aşağıya giderek dilin yan kenarından girerek septum linguae’de sonlanır. İşi : Dili arka ve yukarı doğru

M. palatoglossus - Yukarıda aponeurosis palatinae’den origin alan bu kas aşağıya dile uzanır. İşi : dili arkaya yukarı çeker. M.glossopharyngeus - Pharynx’in m.constrictor pharyngis superior kasının bir kısım iplikleri olup dilin yan tarafından girerek sonlanır.İşi: dili arkaya ve aşağıya doğru çeker.

Süt dişlerinin sayısını ve kaç yaşında tamamlandıklarını yazınız.?

Dentes decidui (süt dişleri): Yeni doğan coçuklarda normal olarak diş yoktur. Genellikle ilk diş 6 aylıkken alt ön keser diş olmak üzere dişler sürmeye başlar.İlk senenin sonunda keser dişler tamamlanır ve ilk süt azısı sürer. Böylece iki yaşında sürmesi biten süt dişlerinin sayısı 20 ye ulaşmış olur. Süt dişi formülü olarak şöyle gösterebiliriz. mol can l.in m.in m.in l.in can mol üst çene = 2 1 1 1 1 1 1 2 alt çene = 2 1 1 1 1 1 1 2 Toplam = 20 diş

Daimi dişler ne zaman sürmeye başlar ve kaç tane olduklarını gruplandırarak yazınız ?

Dentes permanentes (sürekli dişler): Sürekli dişler 6 yaşından itibaren yerlerini almaya başlarlar. 6 yaşında süren ilk sürekli diş 1.büyük azı dişidir. Süt azılarının arkasında yer alır. Erişkin bir insanda her yarım çenede 8 er tane olmak üzere toplam 32 diş bulunur ki bunu önden arkaya doğru takip ederek aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.   Her yarım çenede: Keser diş (2 adet) orta keser 1 + yan keser 1 Köpek dişi (1 adet) Küçük azı dişi (2 adet) Büyük azı dişi (3 adet) Toplam = 8 adet

Dişler (dentes) Süt dişleri (dentes decidui, 20) (2 keser + 1 köpek + 2 büyük azı) x 4 Kalıcı dişler (dentes permanantes, 32) (2 keser + 1 köpek + 2 küçük azı + 3 büyük azı) x 4

Yumuşak damak nerede bulunur ne işe yarar ?

Yumuşak damak-Palatum molle Ağız boşluğunun arka duvarının üst bölümünü yapan ve sert damağın arkaya ve aşağıya doğru bir devamı olan yumuşak damak, kas ve zardan yapılmış olup serbest olan alt kenarının orta yerinde aşağı doğru küçük bir uzantı, küçük dil (uvula) vardır. Gıdaların yemek yerken burun boşluğuna kaçmasına mani olur.

Bildiğiniz Tükürük bezlerini ve nereye açıldıklarını yazınız ?

TÜKÜRÜK BEZLERİ-Glandulae Salivatoriae Ağız çevresinde yerleşmiş büyük tükürük bezleri ile ağız mukozası altında bulunan küçük tükürük bezleri(gl.buccales, gl.labiales vs.) ağıza alınan gıdayı yumuşatarak yutulacak kıvama getirir. Büyük tükürük bezleri şunlardır. 1-Kulakaltı bezi (Glandulae Parotis)-Vestibulum oris’e 2-Çenealtı bezi (Glandula submandibularis) -Caruncula sblingualis’e 3-Dilaltı bezi(Glandula sublingualis)-Dil altındaki plica sublingualis’in üzerine açılırlar.

Damak bademciği nedir nerede bulunur ?

Mikroplarla savaşan lemphoid bir oluşum olan damak bademciği; Uvula'nın her iki yanında yanlara doğru uzanan ve açıklığı aşağı bakan iki kemer arasında sağlı sollu tepesi yukarıda tabanı aşağıda bir üçgen şeklinde çukurcuk meydana gelir ki fossa tonsillaris adını alır, içinde damak bademciği (tonsilla palatina) bulunur.

ESOPHAGUS nedir kaç parçası vardır,darlıklarını yazınız ?

ESOPHAGUS-YEMEK BORUSU 6.boyun omurundan 11.göğüs omuruna kadar uzanan 25-30 cm uzunluğunda kas ve zardan yapılmış bu borunun iki parçası vardır. 1)Boyun parçası(pars cervicalis),sternum'a kadar uzanan bölümüdür. 2)Göğüs parçası (pars thoracica), sternum'la diaphragma arasında bulunur Darlıklar üç tane olup 1. darlık (angustia cricoidea) oesophagus'un başlangıcında cricoid kıkırdak hizasındadır. 2.darlık (angustia aortica) aort darlığı adını alıp 4.-5. göğüs omurları hizasındadır. 3.darlık (angustia diaphragmatica) diyafragmayı geçtiği yerdedir.

Midenin parçalarını yazınız .

GASTER, VENTRİCULUS - MİDE Sindirim borusunun genişlemiş olan bu kısmı karın boşluğunun sol üst kısmında bulunur. J harfi şeklindedir. Şu kısımlar ayırt edilir: 1)Pars cardiaca -Diaphragma'nın altında oesophagus'un açıldığı huni şeklindeki kısım 2)Fundus ventriculi -İçi hava ve gazla dolu sol üst çıkmazdır ki diaphragma ile komşuluk yapar. 3)Corpus ventriculi-Fundus'tan pylor'a kadar uzanan ve aşağıya doğru daralan kısımdır. 4)Pars pylorica-Midenin daralmış duodenum'la birleşecek son kısmıdır. l2. göğüs ve 1.bel omurları hizasındadır. Burada sirküler kas iplikleri bir kabarıklık ve sertlik gösterirler ki halka şeklinde bir darlık yaparlar (sphincter pylori).

Incisura cardiaca Curvatura minor Curvatura major Corpus Pylor

Periton nedir, kaç parçası vardır ?

Peritoneum – Periton   Karın ve pelvis duvarlarını ve bunların çevirdiği boşluklarda bulunan organları örten periton seröz bir zardır. İki parçası bulunur. Karın ve pelvis duvarlarını örten parçasına parietal periton, iç organları saran parçasına visceral periton denir.

Retroperitoneal iki organın ismini söyleyiniz?

Böbrek , böbreküstü bezleri,dalak

Bursa Omentalis nedir ve nerede bulunur.?

Midenin arkasında bulunan aralığa(küçük boşluk) Bursa Omentalis denir, onunda arkasında pancreas ve sol böbrek bulunur. Üst duvarını diyafragma yapar.

Kalın bağırsak ile ince bağırsak arasındaki farklar nelerdir?

Kalın barsak-intestinum crassum Sağ fossa iliacadan başlayıp os coccygis hizasında anus'le sonlanır. Ortalama 1,5 m uzunluğundadır. Kalın barsaklar ince barsaklardan daha kalındırlar . Uzunluğuna şeritler (taeniae coli) ve yağ kitleleri (appendices epiploicea) colonların üzerinde yer almışlardır. Colonlardan kısa olan bu şeritler kalın barsağa tipik keselenmiş -kabartılı-şeklini (haustra coli) verirler. Kalın barsak şu parçalardan oluşur:

İnce bağırsakların parçalarını yazınız ?

İntestinum tenue - İnce barsak 6-8 m. uzunluğundaki sindirim borusunun bu parçası karın boşluğunun büyük kısmını doldurur. Duodenum, jejunum ve ileum olmak üzere 3 kısma ayrılır.

Duedonumun parçaları nelerdir ?

Oniki parmak bağırsağı (duodenum) İnce bağırsağın en kısa ve en geniş bölümüdür. Dört bölümü vardır: Üst bölüm (pars superior) İnen bölüm (pars descendens) Alt bölüm (pars inferior) Çıkan bölüm (pars ascendens) Not: İnen bölüme ductus choledochus ve ductus pancreaticus açılır.

1 2 4 3

Jejunum ve ileum Uzun (5-6 m) ve çok hareketlidirler Mezenter adlı periton uzantısıyla karın arka duvarına tutunmuşlardır Proksimalden distale doğru kanlanması, duvar kalınlığı azalır; lenf dokusu yoğunluğu, lümen genişliği artar

Mesenterium nedir, neleri sarar ?

K İnce bağırsakları karın arka duvarına bağlıyan periton parçasıdır.

Kalın bağırsağın bölümlerinin isimlerini yazınız?

Kalın barsak-intestinum crassum Sağ fossa iliacadan başlayıp os coccygis hizasında anus'le sonlanır. Ortalama 1,5 m uzunluğundadır 1.Caecum (körbarsak) 2.Colon ascendens(çıkan kolon) 3.Colon transversum (enine kolon) 4.Colon descendens(inen kolon) 5.Colon sigmoideum(sigmoid kolon)-. 6.Rectum(düz barsak)-

Karaciğer(Hepar) nerede bulunur,kaç parçası vardır ve ne işe yarar ?

Karaciğer – Hepar  Karın boşluğunun sağ üst bölümünde diaphragmanın altında bulunan bu bez iç organların en büyüğüdür. (ortalama 1500 gr.).Önden bakıldığında iki loblu (Lobus sinister ve lobus dexter)

Alttan bakıldığında 4 lobludur (Lobus sinister,lobus dexter, lobus quadratus, ve lobus caudatus) Sindirim işinde önemli rolü olan safrayı salgıladığı gibi genel metabolizmada da önemli bir rol oynar.

Safra nerede üretilir, ne işe yarar, nereye dökülür ?

Karaciğerde hazırlanan safra safra kesesinde toplanır ve suyunu kaybederek konsantre bir hale gelir. Safranın yağların sindiriminde rolü vardır. Duodenumun ikinci parçasının arka içyan duvarına dökülür.

ductus choledochus’ nasıl oluşur nerelerden geçerek nereye dökülür.

Ductus hepaticus communis safra kesesi kanalı(ductus cysticus) ile birleşerek ductus choledochus’u yapar Safra kanalı boyunca komşuluk bakımından 4 parçaya ayrılır. 1-Supraduodenal parça; Omentum minus’un lig.hepatoduodenale parcası içinde olup solunda a.hepatica propria ve arkasında v. Portae ile komşudur. 2 Retroduodenal parça, duodenum’un birinci parçası arkasında bulunan kısmıdır. 3- Retropancreatik parça; Pankreas başının arkasında bulunan kısmıdır. 4- İntramural parça; Duodenum’un duvarı içinde bulunan parçadır.

Ductus cysticus Vena lienalis Ductus Choledochus Vena Mesenterica superior Vena mesenterica inferior

Vena Porta nedir nasıl oluşur ?

Vena lienalis’in vena mesenterica superior’la birleşmesiyle oluşur. Karaciğerde yeniden dağılır.

Pancreas nerede bulunur ve ne işe yarar ?

Pankreas- Pancreas   Tükürük bezlerine benzer bir yapısı olan pankreas karın arka duvarında 2. Bel omuru hizasında horizontal doğrultuda duodenum’dan dalağa uzanır. Sindirimde rol oynıyan salgısı yanında insülin hormonuda salgılar.

Pankreas Ekzokrin (lipaz, amilaz, tripsinojen) ve endokrin (insülin, glukagon) salgısı vardır. 4 3 2 1 1 – Caput 2 – Collum 3 – Corpus 4 – Cauda