İŞLETMELERDE BİLGİ VE ÖLÇME SİSTEMİ: MUHASEBE ÜNİTE II İŞLETMELERDE BİLGİ VE ÖLÇME SİSTEMİ: MUHASEBE

BİLGİ VE ÖLÇME SİSTEMİNİN ÖNEMİ: İşletmenin sahip olduğu varlıklarda (para, mal, araç-gereç gibi) ve bunların kaynağı olan sermaye ve borçlarda sürekli değişmeler meydana gelir. İşletme sahipleri ve yöneticiler bu çalışmaları, alınan kararları, yapılan işleri ve bunlara ilişkin kontrolleri yapabilmek için doğru bilgiye ihtiyaç duyarlar. Bu bilgiyi girişimci ve yöneticilere sağlayabilecek kaynak, muhasebe’dir.

MUHASEBE KAVRAMI VE KAPSAMI: Muhasebe bir işletmede ekonomik kararların verilebilmesi için uygulanan bir belge tutma ve raporlama sistemidir. Muhasebe ortaya çıkan mali (finansal) olayları kaydeder, kayıtları yönetim için kullanışlı olacak şekilde sınıflandırır, ortaya çıkan bilgileri karar vericiler için özetler ve raporlamasını yapar. Muhasebenin yerine getirdiği bu görevlere muhasebenin fonksiyonları (işlevleri) denir.

MUHASEBE KAVRAMI VE KAPSAMI: Muhasebe işletmenin varlıkları ve kaynakları üzerinde değişme yaratan ve para ile ifade edilen (mali) işlemlere ait bilgileri; kaydetmek, sınıflandırmak, özetlemek, analiz etmek ve yorumlamak suretiyle ilgili kişi ve kurumlara raporlar şeklinde sunan bir bilgi sistemidir. Muhasebe yalnızca muhasebe işlemlerini yürütenlerin değil, işletme yönetiminin ve tüm paydaşlarının (yatırımcılar, müşteriler, tedarikçiler, devlet, işçi sendikaları ve rakiplerin) şu veya bu şekilde muhasebe ile ilişkisinin olduğudur.

MUHASEBE YÖNETİMİNİN İŞLEVLERİ Genel olarak muhasebenin işlevleri; işletmedeki mali işlemlere ait bilgileri kaydetmek, bu bilgileri belirli ve anlamlı bir şekilde sınıflandırmak, mali raporlar şeklinde özetlemek ve düzenlenen raporların analiz edilmesi ve yorumlanmasıdır. Kaydetme: Mali işlemleri tarih, taraflar, konu, miktar ve tutar yönüyle belgelendirilmesi, ve daha sonra bu işlemlere ait bilgilerin sunulması ve yorumlanmaya hazırlanması için belirli şekillere ve kurallara göre muhasebe defterlerine (yevmiye defteri) yazılması işlemidir.

MUHASEBE YÖNETİMİNİN İŞLEVLERİ Sınıflandırma: Çok sayıdaki işlemin,(alış, satış, para, banka gibi işlemlere ait bilgilerin belirli sınıf veya gruplara göre düzenlenmesi işlemidir. Ör. Türkiye’de Tek Düzen Muhasebe Sistemi ve Hesap Planı uygulaması yapılmaktadır. Yevmiye defterine kaydedilen bilgiler defter-i kebire aktarılarak sınıflandırılır. Raporlama: Sınıflandırılan bilgilerden bilanço ve gelir tablosu düzenlenir. Bu iki tablo muhasebede temel mali tablolar olarak bilinir. Bu tablolar, işletmenin mali durumunu özetleyen raporlardır. Analiz ve Yorum: Düzenlenen temel mali tablolar analize tabi tutularak çıkan sonuçlar yorumlanır ve ulaşılan sonuçlar bir rapor haline getirilerek işletme ile ilgili taraflara sunulur.

MUHASEBE KAVRAMI VE KAPSAMI: Muhasebe; bilgileri ilgili kişi ve kurumlara raporlar şeklinde sunan bir bilgi sistemidir. Bu ilgili kişi ve kurumlar; İşletme Ortakları, Yöneticiler, Kredi Kurumları, Çalışanlar, Devlet, Potansiyel Yatırımcılar.

FİNANSAL MUHASEBE: Finansal Muhasebe, genellikle işletme dışındaki paydaşlara, faaliyetlerle ilgili parasal bilgileri (varlık, borç, sermaye yapısı) sayısal ifadeler aracılığı ile verir. Bir işletmede, belli bir amaca göre sınıflandırılmış hesap listesine hesap planı denir.

FİNANSAL MUHASEBE: Tekdüzen Hesap Planı ile ulaşılmak istenen amaçlar aşağıdakiler olarak sıralanabilir: İşletme faaliyetlerinin sağlıklı olarak muhasebeleştirilmesini sağlamak. İlgililere sunulan bilgilerin tutarlılığını, düzenlenen mali tabloların geçmiş yıllarla ve benzer işletmelerle karşılaştırılabilir olmasını sağlamak, Bütün işletmelerde hesap adlarının ve hesap içeriklerinin aynı olmasını sağlayarak muhasebede kavram birliğini gerçekleştirmek, İç ve dış denetim etkinliğini sağlamak, İşletmenin mali analizinin yapılmasını kolaylaştırmak.

FİNANSAL MUHASEBE: Hesap: işletmenin belirli bir varlığına, yükümlülüğüne veya sermayesine ilişkin bir kayıt yeridir. Hesabın sol tarafı borç, sağ tarafı ise alacak olarak adlandırılır. Yevmiye Defteri: muhasebecilerin işlemleri tarih sırasına göre kaydettikleri, noter tarafından tasdik edilmiş. Resmi makamlarca önemli kanıt niteliğnde kabul edilen, yasal açıdan tutulması gereken bir defterdir. Büyük Defterde (Defter-i Kebir): Tüm hesaplar ayrı ayrı sayfalarda yer alırlar. Yevmiye defterine kaydedilen işlemler, ilgili hesapların büyük defterdeki müstakil sayfalarına aktarılarak kaydedilir.

Temel Finansal Tablolar Muhasebe bilgilerinin sunulması (özetlenmesi) Bilanço ve Gelir Tablosu olmak üzere iki temel finansal tablo ile yapılır. Bilanço: Bir işletmenin belli bir tarihte sahip olduğu varlıklar ile bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösteren tablodur. Gelir Tablosu: İşletme faaliyetleri sonucu kazanılan gelirler ile, bunları kazanırken katlanılan giderlerin gösterildiği tablodur.

MUHASEBE TÜRLERİ Muhasebe üç bölüme ayrılabilir: Genel Muhasebe, Maliyet Muhasebesi, Yönetim Muhasebesi

MUHASEBE TÜRLERİ Genel Muhasebe: İşletmenin varlıklarını sermayesini ve borçlarını belirlemek ve bunlarla işletme faaliyetlerinden dolayı meydana gelen artış ve azalış yönündeki değişmeleri izlemek ve işletme faaliyetlerinin sonucunu ortaya koymaktır.

MUHASEBE TÜRLERİ Genel muhasebe kapsamında şu faaliyetler yer alır: İspat edici belgelere dayanarak ticari işlemlerin muhasebe kayıtlarını tutmak, Hesap planı ve muhasebe rapor türlerini kapsayan muhasebe sistemini kurmak ve geliştirmek, Tüm yönetim düzeyi için muhasebe raporlarını hazırlamak, açıklamak ve sunmak, İşletmenin varlıkları içerisinde yer alan ticari malların maliyetini, duran varlıklara ait amortismanları ve itfa paylarını, ayrılacak karşılıkların hesaplanması ve borçlara ait ödeme planlarını hazırlamak.

MUHASEBE TÜRLERİ Maliyet Muhasebesi: Üretilen mal ve hizmetin üretim maliyetini saptamak, maliyet kontrolü sağlamak, başarı değerlemek ve elde edilen bilgiler ile planlama yapmak ve yönetimin alacağı kararlara yardımcı olmaktadır.

MUHASEBE TÜRLERİ Maliyet muhasebesi kapsamında şu faaliyetler yer alır: Maliyet sistemlerini kurmak, Üretim maliyetlerini hesaplamak, Üretim girdisi olan stoklara ait stok kartlarını düzenlemek ve stok miktarlarını saptamak, İşletmenin amaç ve çalışmalarına uygun envanter değerleme yöntemlerini seçmek ve uygulamak, Gider yeri, gider türü düzeyinde maliyetleri izleyerek, üretim maliyetlerine ilgili gider dağıtımlarını yapmak, Kapasite kullanım düzeylerini belirlemek, Kara geçiş analizlerini yapmak.

MUHASEBE TÜRLERİ Yönetim Muhasebesi: İşletmenin geçmiş verilerinden yararlanarak geleceğe yönelik planların uygulanmasına yönelik alınan kararları kapsar. Yönetim muhasebesi kapsamında şu faaliyetler yer alır: Maliyet ve kar verilerinin toplanması, Standart maliyetler ve bütçeleme, Faaliyetlerin plan ve bütçelerle karşılaştırılması, Alınan kararların olası sonuçları hakkında yönetime öneride bulunmak.