AVRUPA BİRLİĞİ GÜVENLİK STRATEJİSİ Harp Akademileri Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü AVRUPA BİRLİĞİ GÜVENLİK STRATEJİSİ

Tarihsel Süreç ABD- Avrupa Savunma Topluluğu Rus Tehdidi- Dunkirk Antlaşması 1948- Brüksel Antlaşması Teşkilatı 1954- “Batı Avrupa Birliği” BAB (The Western European Union-WEU)

Tarihsel Süreç 19 Haziran 1992- Petersberg Görevleri;kriz yönetimi ve güç kullanımı görevleri (BAB’ın işlevsel görevleri) Soğuk savaş sonrası dönemde NATO’nun Avrupa kanadını güçlendirme projesi 1994- NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi Sonuç Bildirisi; “saydamlık ve tamamlayıcılık” ve “rekabet ve duplikasyondan kaçınma’’

1990’lar Balkan Krizleri, ABD’nin Irak Müdahalesi Avrupa Birliği Kronolojisi Antlaşmaları ve Genişlemesi[ Gizle ] Sovyetler Birliği’nin çöküşü, Varşova Paktı’nın Dağılması Avrupa’da Tehdit Algılamalarında Azalma 1990’lar Balkan Krizleri, ABD’nin Irak Müdahalesi 1992 Maastricht Antlaşması ile Ortak Dış ve Güvenlik Politikası öngörülmüştür.

Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikası 1990’lı yıllar sonunda ODGP içinde yapılan bir açılım: Amsterdam antlaşmasında yer alan ODGP’nin hızlıca uygulamaya aktarılması. AB’nin uluslararası krizlere müdahale edebilecek, bağımsız hareket edebilecek sığaya sahip olması ve bunun için yeterli askeri güç ile desteklenmesi. NATO’nun bir bütün olarak karışan olmadığı yerlerde AB’nin karar alması için AB’nin uygun bir yapıya ve sığaya kavuşturulması. Avrupa’nın güçlendirilmiş silahlı kuvvetlere ihtiyacı bulunduğu ve bunun da rekabetçi bir Avrupa Savunma Sanayii ile desteklenmesi gerektiği

1999 Kosova Müdahalesi, 2003’de ABD’nin Irak’a tek taraflı müdahalesi AB’nin net bir politika izleyememiş olması Ciddi bir güvenirlik krizi 2003 Aralık- AB OGSP Yüksek Temsilcisi Javier Solana-Avrupa Güvenlik Stratejisi Aralık 2007- Avrupa Konseyi- , ‘Değişen Dünya’da Güvenliği Sağlamak’ (Aralık 2008)

GÜVENLİK STRATEJİ BELGESİ 1. Genel Değerlendirme AB’nin Durumu Uluslararası Ortam Güvenlik Anlayışı 2. Hedef 3. Riskler ve Tehditler 4. Tedbirler 5. Sonuç

GENEL DEĞERLENDİRME AB’nin Durumu Avrupa şimdiye kadar ki en güvenli ve özgür Avrupa’dır. Ayrıca; Otoriter rejimlerin dengeli ve demokratik rejimler haline geldiği, Vatandaşların hayatlarının olumlu yönde dönüşüme uğradığı, Sorunlara barışçıl çözümler arandığı ve işbirliğinin ön plana çıkarıldığı bir Avrupa’dır.

GENEL DEĞERLENDİRME AB’nin Durumu Belgede; Avrupa’nın bütünleşmesinde ve güvenliğinde ABD’nin özellikle NATO aracılığıyla önemli rol oynadığı ve hiçbir devletin tek başına günümüzün karmaşık problemleri ile baş edemeyeceği,

GENEL DEĞERLENDİRME AB’nin Durumu Balkanlarda yaşanan savaşın Avrupa’da güvenlik sorunlarının henüz devam ettiğini gösterdiği belirtilmektedir.

GENEL DEĞERLENDİRME AB’nin Durumu Ayrıca; AB’nin ekonomik büyüklüğü, çeşitli çatışma bölgelerinde Avrupa güçlerini konuşlandırması, Birlik dayanışmasının artması ile AB’nin kesinlikle küresel bir aktör olduğu ve bu nedenle; Küresel güvenliğin sağlanması ve daha iyi bir dünyanın kurulması için gerekli olan sorumluluğu paylaşmaya hazır olduğu belirtilmektedir.

GENEL DEĞERLENDİRME Uluslararası Ortam Ticaret ve yatırım akışı, teknolojinin gelişmesi demokrasinin yayılması insanların büyük kısmına bağımsızlık ve refah getirmiş, diğerleri için hüsran ve adaletsizliğin nedeni olmuş, aynı zamanda devlet dışı grupların uluslararası ilişkilerdeki rolü artmıştır. Taşıma, enerji, bilgi ve diğer alanlardaki ortak altyapı üzerinden Avrupa’nın dışa bağımlılığı artmış ve tehditlere açık hale gelmiştir.

GENEL DEĞERLENDİRME Uluslararası Ortam 1990’dan bu yana meydana gelen savaşlarda; %90’ı sivil olmak üzere 4 milyon insan hayatını kaybetmiş, 18 milyondan fazla insan evlerini terk etmek zorunda kalmıştır.

GENEL DEĞERLENDİRME Uluslararası Ortam Yoksulluk; Dünya nüfusunun yarısı günlük 2 Euro’dan daha azıyla yaşamakta, Her yıl 45 milyon insan açlık ve yetersiz beslenme nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Birçok olayda ekonomik başarısızlık, siyasi sorunlarla ve şiddet içeren çatışmalarla bağlantılıdır.

Bu nedenle hastalıklar küresel tehditler haline gelmektedir. GENEL DEĞERLENDİRME Uluslararası Ortam Hastalıklar; AIDS toplumların çökmesine sebep olmakta, Yeni hastalıklar hızla yayılmaktadır. Bu nedenle hastalıklar küresel tehditler haline gelmektedir. AIDS’in dünyadaki durumu

GENEL DEĞERLENDİRME Uluslararası Ortam Su sorunu; Küresel ısınmayla birlikte su üzerindeki mücadele pek çok bölgede daha çok kargaşaya ve göçe yol açacaktır. Enerji bağımlılığı; Dünyanın en büyük doğal gaz ve petrol ithalatçısıdır, Bugün %50 oranında, 2030 yılında ise %70 oranında dışa bağımlı olacaktır, Bu durum Avrupa için özel bir kaygı alanıdır.

GENEL DEĞERLENDİRME Güvenlik Anlayışı Güvenlik, gelişmenin ön şartıdır. Çatışma; Tüm alt yapıyı yok etmekte, Toplumda bozukluklara yol açmakta, Suç eğilimini artırmakta, Yatırımı sekteye uğratmakta, Normal ekonomik yaşamı imkansız hale getirmekte, Güvensizlik ve yoksulluk döngüsüne neden olmaktadır.

HEDEF Güvenliği sağlamak Değerleri korumak DAHA İYİ BİR DÜNYADA DAHA GÜVENLİ BİR AVRUPA Güvenliği sağlamak Değerleri korumak Güvenliğin hedefi Avrupa’nın sahip olduğu değerleri korumak olarak ifade edilmiştir.

TEHDİTLER Terörizm, Kitle İmha Silahlarının (KİS) Yayılması, Bölgesel Çatışmalar, Devlet Yönetiminin Çökmesi, Örgütlü Suçlar.

Avrupa terörizm için hem bir hedef hem de bir üstür. TEHDİTLER Terörizm: Avrupa için artan stratejik bir tehdittir, Etki alanı küreseldir, Dini aşırılıkla ilgilidir, Modernleşmenin yarattığı baskı, kültürel, sosyal ve siyasi krizler ve yabancı toplumlarda yaşayan gençlerin yabancılaşması nedenlerinden bazılarıdır. Avrupa terörizm için hem bir hedef hem de bir üstür.

Terörist grupların KİS elde etmesidir. TEHDİTLER Kitle İmha Silahlarının (KİS) Yayılması: En büyük potansiyel tehdittir. Ortadoğu’daki KİS ile silahlanma yarışı, Biyolojik, Kimyasal ve Radyolojik maddelerle saldırı olasılığı, Füze teknolojisinin yayılması istikrarsızlığı artırmaktadır. En büyük tehdit Terörist grupların KİS elde etmesidir.

TEHDİTLER Bölgesel Çatışmalar: Birlik dışındakiler: Avrupa çıkarları üzerinde direk yada dolaylı etkilere sahiptir (Keşmir, Ortadoğu, vb), Birlik içindekiler: Bölgesel istikrarı tehdit etmektedir,

Çatışmaların yarattığı eski sorunlarla ilgilenmektir. TEHDİTLER Çatışmalar; İnsan hayatını, sosyal ve fiziki altyapıyı yok etmekte, Azınlıkları, temel özgürlükleri ve insan haklarını tehdit etmekte, Teröre, aşırılığa ve devlet yönetiminde çökmelere yol açmakta, Örgütlü suç için ortam yaratmaktadır. En doğru mücadele Çatışmaların yarattığı eski sorunlarla ilgilenmektir.

TEHDİTLER Devlet Yönetiminin Çökmesi: Kötü yönetim ve iç çatışma devletleri içeriden çürüten, (Somali, Liberya, Taliban yönetiminde Afganistan), küresel yönetişimin gücünü zayıflatan, bölgesel istikrarsızlığı artıran endişe verici bir olgudur.

TEHDİTLER Örgütlü Suçlar: Örgütlü suçların ana hedefi Avrupa’dır. Uyuşturucu trafiği, Kadın ticareti, Yasadışı göçmenler, Silah kaçakçılığı. Bu suç faaliyetleri çoğu zaman zayıf ve çökmekte olan devletlerle ve terörle ilgilidir.

Uygulanan Güvenlik Tedbirleri Avrupa’nın güvenliğini sağlamak ve değerlerini korumak için üç stratejik amaç vardır; Tehditlerle mücadele etmek, AB çevresinde güvenliği sağlamak(barış kuşağı), İşleyen çok taraflılığa dayalı uluslararası bir düzen oluşturmak(çok taraflılık).

Tehditlerle Mücadele Etmek TEDBİRLER Tehditlerle Mücadele Etmek Teröristlerin finans kaynaklarının durdurulması için adımlar atılmaya(European Arrest Warrant), Nükleer silahların yayılmasına karşı politikalara (UAEA’yı) güçlendirmeye çalışmak, Örgütlü suçla başa çıkabilmek için Balkanlar’da iyi yönetimin tekrar sağlanmasına, demokrasinin teşvik edilmesine ve yetkililerin örgütlü suçla mücadele edebilmelerine çalışılmaktadır.

Tehditlerle Mücadele Etmek TEDBİRLER Tehditlerle Mücadele Etmek Soğuk savaş’taki kitlesel ve belirgin tehditlerden farklı olarak yeni tehditlerin hiçbiri tamamen askeri olmadığı gibi askeri yöntemlerle de çözülemez. Her çözüm birden fazla yöntemi içerir. Yumuşak Güç Soft Power Çatışma yerine Ekonomik ve Siyasi Gücü kullanmak

TEDBİRLER Barış Kuşağı Sınır komşularından gelebilecek tehditler Sınır komşularının iyi yönetilmesi Yeni ülkelerin katılımı( )Tehlikeli bölgelere yakınlık Doğu ve Akdeniz sınırındaki ülkelerin iyi yönetilmelerini sağlamak ve bu ülkelerle işbirliğine dayalı ilişkiler geliştirmek amaç olmalıdır.

TEDBİRLER Barış Kuşağı Bunun sağlanması için; Stratejik bir amaç oluşturulmalı Reform teşviklerinde bulunulmalı

Daha güçlü bir uluslararası toplum İşlevsel uluslararası kurumlar TEDBİRLER Çok Taraflılık Daha güçlü bir uluslararası toplum İşlevsel uluslararası kurumlar Yasal uluslararası düzen Uluslararası HukukBM Tüzüğü Uluslararası Barış ve GüvenlikBM Güvenlik Konseyi

Stratejik amaçlar gerçekleştirilirken: Daha Aktif, Aktif Politikalar Eş zamanlı operasyonlar BM ile işbirliği ve destek temini Daha Tutarlı, Birlikte hareket edersek daha güçlüyüz! AB Ortak Dış ve Güvenlik Politikası AB Güvenlik ve Savunma Politikası Daha Etkili olmalı ve, Bir Savunma Ajansının Oluşturulması Askeri ve Sivil Kaynakların genişletilmesi ve geliştirilmesi Daha etkili diplomatik yeterlilik Bilgi paylaşımı Diğerleri ile işbirliği yapmalıdır. Uluslararası işbirliği Çok taraflı işbirliği AB ve ABD işbirliği Rusya Japonya, Çin, Kanada, ve Hindistan

SONUÇ Belgenin sonuç bölümünde dünyanın artık yeni tehlikelerle karşı karşıya olduğu ancak bunlarla birlikte yeni fırsatların da elde edilebileceği belirtilmiştir. AB’nin bu yeni tehditlerle mücadele ve yeni fırsatların elde edilmesinde çok önemli bir potansiyeli olduğu aktif ve etkin bir AB’nin küresel seviyede önemli faydalarının olacağı belirtilmiştir. Çok yönlü bir sistem sayesinde AB liderliğinde daha adil, daha güvenli ve bütünleşmiş bir dünya düzeni oluşturulabileceğine de vurgu yapılmıştır.

AGSB ile Diğer Uluslararası Ana Aktörlerin Güvenlik Strateji Belgelerinin Karşılaştırılması ABD Ulusal Güvenlik Strateji Belgesi(2002)- ABD'nin güvenlik kaygılarının paylaşılması, Trans-Atlantik işbirliği ABD- Güç kullanımı ve “Ön alıcı Müdahale” AB- “Önleyici Müdahale” ve “Yumuşak Güç” ABD-AB-Çin: Uluslararası Ortam Değerlendirmeleri farklı

Güvenlik Yaklaşımları Açısından Karşılaştırma; AB- Liberal Kurumsalcı; uluslararası örgütler, işbirliği, ekonomi, dünya toplumu, barış, demokrasi, uyum vb. ABD- Hedefler bakımından idealist, araçlar ve imkânlar bakımından realist Çin- Ortak güven, ortak fayda, eşitlik ve işbirliği temeli

Hedefler Açısından Karşılaştırma; AB- Birlik içinde güvenliği sağlamak ve sahip olduğu değerleri koruyarak birleşik ve barışçıl bir kıta oluşturmak ABD- İyi yönetilen ve demokratik ülkelerden oluşan bir dünyanın oluşturulmasına yardım etmek Çin- Ulusal güvenliği ve birliği ayakta tutarak ulusal gelişmeyi garanti altına almak Rusya- Varlığına, bütünlüğüne kastedecek tehditleri bertaraf etmek, Rusya’nın ve müttefiklerinin ulusal çıkarlarını korumak

Türkiye İle İlgili Çıkarımlar Türkiye’ye doğrudan atıf yok ABD başta olmak üzere, Rusya, Japonya, Çin, Kanada ve Hindistan “Önümüzdeki dönemde bir komşumuz olacak olan Güney Kafkasların problemlerinde daha güçlü ve aktif bir rol almalıyız” Türkiye’nin tehdit algılamaları- terörizm- AB tarafından birinci tehdit Tehditlerle mücadele etmede kullanılacak yöntemlerin farklı oluşu

Genel Değerlendirme Ortak bir strateji kültürü oluşturma, ortak tehdit algılama ve çıkar tanımlaması yönünde atılmış önemli bir adım Güvenlik konusunda bütünleşme ve birlik sağlama amacı * rekabet Türkiye’nin konumu Dinamik bir süreç

Yararlanılan Kaynaklar A Secure Europe in a Better World European Security Strategy (2003, Aralık). Brussels: Europen Union. Ateşoğlu Güney, N. (2006). Batı'nın Yeni Güvenlik Stratejileri AB-NATO-ABD. İstanbul: Bağlam Yayınları. Baç, M. M. (2006). Türkiye Avrupa Birliği İlişkilerine Güvenlik Boyutundan Bir Bakış. Dış Politika Analiz Serisi 4. içinde TESEV Yayınları. Buharalı, C. (2004, Haziran). AB, Türkiye ile Daha mı Güvenli Olacak?. Görüş, s.18-21. Büyükbaş, H. (2006, Temmuz-Eylül). Avrupa Güvenlik Strateji Belgesi ve Türkiye. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi (61-1), s. 37-66. Efe, H. (2007). AB'nin Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikası Oluşturma Çabaları. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi.

Yararlanılan Kaynaklar İşyar, Ö. G. (2008). Günümüzde Uluslararası Güvenlik Stratejileri: Kavramsal Çerçeve ve Uygulama. Akademik Bakış. Smith, M.E. (2005).Europe' s Foreign adn Security Policy: The Institutionalization of Cooperation, Cambridge University Press, s.6. Ülger, İ. K. (2002). Avrupa Birliği'nde Siyasal Bütünleşme-Ortak Dış Politika ve Güvenlik Politikasının Oluşumu. İstanbul: Gündoğan Yayınları. Yılmaz, S. (2009). Ulusal Savunma Strateji, Teknoloji, Savaş. İstanbul: Kum Saati Yayınları. Yücel, Z. (2008). Avrupa Birliği’nin Genişleme Politikasının Güvenlik Boyutu. Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt 4, No: 13, ss.37-54. http://europa.eu/index_en.htm http://www.abgs.gov.tr/