İŞTİRAKLER VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ Prof. Dr. İbrahim Lazol DAÜ- 2012

İŞTİRAK İştirak: Yatırımcı işletmenin üzerinde önemli etkisinin bulunduğu işletmedir. Önemli etki: Yatırım yapılan işletmenin finansal ve faaliyetle ilgili politikaların belirlenmesi kararlarına katılma gücüdür.

SINIFLANDIRMA Ortaklık Payı Etkinlik ve Kontrol Gücü Sınıflandırma %20’den Az Aksi açıkça ortaya konmadıkça önemli etkinlik olmadığı kabul edilir. Finansal Varlık %20-%50 Arası Aksi açıkça ortaya konmadıkça önemli etkinlik olduğu kabul edilir. İştirak %50’den Fazla Aksi açıkça ortaya konmadıkça kontrol gücünün olduğu kabul edilir. Bağlı Ortaklık

Önemli etki (TMS 28 İştirakler) Aşağıdaki hususların bir ya da birden fazlasının varlığı halinde bir işletmenin önemli etkisinin bulunduğu kabul edilir (TMS 28-Pr. 6): (a) Yatırım yapılan işletmenin yönetim kurulu ya da eşdeğer idari organında temsil edilme, (b) Temettüler ya da diğer dağıtım kararları dahil olmak üzere, işletmenin politika belirleme süreçlerine katılma, (c) Yatırımcı işletme ile yatırım yapılan işletme arasında önemli işlemlerin gerçekleştirilmesi, (d) İşletmeler arasında yönetici personel değişimi veya (e) İşletme için gerekli teknik bilginin sağlanması.

TAM SET TMS/TFRS ve KOBİ TFRS ’ler • İştiraklerdeki yatırımların muhasebeleştirilmesi: a. Tam set TMS/TFRS: (TMS 28 İştiraklerdeki Yatırımlar ) b. KOBİ TFRS: (Bölüm 14 İştiraklerdeki Yatırımlar)

KOBİ 635 sayılı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamında 04.11.2012 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Yönetmelik ile KOBİ tanımı aşağıdaki gibi belirlenmiştir: “Küçük ve orta büyüklükte işletme (KOBİ):  250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 40 milyon Türk Lirasını aşmayan  girişimler,”

İŞTİRAKLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ (KOBİ TFRS ) KOBİ TFRS iştiraklerin üç farklı yöntemle muhasebeleştirilmesine izin vermektedir. söz konusu yöntemler (KOBİ TFRS md.14 - 4): Maliyet Yöntemi (yayınlanmış fiyat kotasyonu yoksa), Özkaynak Yöntemi Gerçeğe Uygun Değer yöntemi

Maliyet Yöntemi İlk muhasebeleştirme maliyetle (işlem maliyetleri dahil) yapılır. Yatırımcı iştiraklerindeki yatırımlarını yayınlanmış bir fiyat kotasyonu yoksa yatırımın maliyetinden değer düşüklüğü zararlarını düşerek ölçer Yatırımcı temettüleri gelir olarak muhasebeleştirir.

Özkaynak Yöntemi İlk muhasebeleştirme maliyetle (işlem maliyetleri dahil) yapılır. İştirakin açıkladığı kar (yatırım oranında) yatırım maliyetine eklenir. İştirakin açıkladığı zarar (yatırım oranında) yatırım maliyetinden düşülür. Temettüler yatırımın maliyetinden düşülür. Değer azalışları yatırım maliyetinden düşülür.

Gerçeğe Uygun Değer Yöntemi İlk muhasebeleştirme alış maliyetiyle (işlem maliyetleri dahil edilmez) yapılır. Herbir raporlama döneminde yatırımlar gerçeğe uygun değerle ölçülür ve farklar kar zarara kaydedilir.

ÖRNEK 1. 1 Ocak 20X1’de KOBİ A; B, C ve D İşletmelerinin özkaynak paylarının %25’ini sırasıyla 15.000 L., 20.000 L. ve 30.000 L.’ye satın almıştır. KOBİ A’nın B, C ve D İşletmeleri üzerinde önemli etkisi bulunmaktadır. KOBİ A, hisse fiyatlarının %1’i oranında işlem maliyetine katlanmıştır. 2. 2 mart 20X1 tarihinde, B İşletmesi 20X0 yılına ilişkin olarak, 2.000 L. tutarında temettü ödemiştir. 31 Aralık 20X1 tarihinde C İşletmesi 6.000 L. tutarında temettü dağıtacağını ilan etmiş, ödeme 20X2 yılında yapılmıştır. 3. 31 Aralık 20X1 tarihinde, döneme ilişkin olarak B ve C İşletmeleri, sırasıyla 4.000 L. ve 12.000 L. kâr; D İşletmesi, ise 8.000 L. zarar açıklamıştır. 4. B, C ve D İşletmelerine ilişkin yayımlanmış bir fiyat kotasyonu bulunmamaktadır. KOBİ A, uygun değerleme yöntemleri kullanarak B, C ve D İşletmelerindeki yatırımlarının 31 Aralık 20X1 tarihindeki gerçeğe uygun değerlerini sırasıyla 17.000 L., 23.000 L. ve 24.000 L. olarak saptamıştır. Satış maliyetleri, yatırımların gerçeğe uygun değerlerinin %5’i olarak tahmin edilmektedir. 5. KOBİ A’nın bağlı ortaklığı bulunmadğından konsolide finansal tablo hazırlamamaktadır.

maliyet yöntemi

özkaynak yöntemi

özkaynak yöntemi

Gerçeğe uygun değer yöntemi