REHBERLİK ve PSİKOLOJİK DANIŞMA UZ. PSİK. DANIŞ. TEVFİK AŞIK

Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetleri Ne Zaman Başlar?

Milyonlarca atom birleşerek DNA yı oluşturdu....

Milyonlarca DNA birleşerek hücreleri oluşturdu

ve iki hücre birleşti... +

Sonra böyle bir hücre oluştu.

Bölündü,

Bölündü,

Tekrar,tekrar bölündü, milyarlarca kere... Ve sonra bu hücreler tekrar birleşti. Ne mi oldu ?...

Böyle bir şey oldu...

Yaşam bir gelişim sürecidir. Gelişim döllenme ile başlar. Gelişim belli ilkelere dayalıdır. Birey gelişim sürecinin her aşamasında belli gelişim görevlerini tamamlar. Bu görevlerinin tamamlanmasında bireye uygun çevre koşullarının oluşturulması ve destek sağlanması gereklidir.

Bireyin yaşam donanımlarını arttırmada PDR hizmetlerinin: Rolü nedir? Ne olmalıdır?

Eğitimin Amacı Bedence ve ruhsal yönden sağlıklı topluma etkili bir şekilde uyabilen insanlar yetiştirmektir. Edilgen Uyum * Etken Uyum

Özetle Eğitimin Amacı Bireyi Kendisi için yetiştirmek Bireyi toplum için yetiştirmek Toplumun düzenini sağlayacak iyi bir insan ve vatandaş olarak yetiştirmek -Nitelikli insan gücü İş yaşamında esnek, gelişmeye açık, yaratıcı ve verimli olabilecek davranışlar kazandırmak İyi bir meslek sahibi Yapmak Toplumsal uyumunu Sağlamak -Kendisini geliştirebilmesi İçin fırsatlar sunmak

Çağdaş Okul Yapısı Geleneksel Eğitim Anlayışı Öğretim ve Yönetim Çağdaş Eğitim Anlayışı Öğretim Yönetim Öğrenci Kişilik Hizmetleri

ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK Çağdaş örgün eğitimin bölünmez bir parçası, Öğretim ve yönetim faaliyetlerinden ayrı Ancak Onlara paralel olarak işlev gösteren hizmetler grubudur.

-Sağlıkla ilgili önlemler almak Sağlık eğitimi verme Sağlık kontrolleri ve taramalar - Tedavi hizmetleri Psikolojik danışma Oryantasyon Bireyi tanıma Bilgi toplama ve yayma Yöneltme yerleştirme İzleme değerlendirme Müşavirlik Araştırma geliştirme -Burs, kredi Ek görev, iş Barınma hizmetleri Beslenme hizmetleri Ulaşım hizmetleri Yetiştirme çalışmaları Özel yetenekleri geliştirme Kaynaştırma eğitimi -Boş zaman eğitimi İlgilere göre çeşitli etkinlikler planlama Geziler Müze eğitimi

REHBERLİK NEDİR Rehberlik: öğrencilerin *kişisel-sosyal *eğitsel *mesleki yönden sağlıklı gelişebilmeleri, *topluma aktif uyum sağlayabilen, -başarılı -üretken -mutlu kişiler olabilmeleri için, yapılan yardım hizmetleridir.

rehberlik Bireyin en verimli şekilde gelişmesini ve doyum verici uyumlar sağlamasında gerekli olan tercihlerini, yorumları planları yapmasına ve kararları vermesine yarayacak bilgi ve becerileri kazanması ve bu tercih ve kararları yürütmesi için bireye yapılan sistemli ve profesyonel bir yardımdır (Tan, 1992). Bireye kendini anlaması, çevredeki olanakları tanıması, ve doğru kararlar vererek özünü gerçekleştirebilmesi için yapılan sistematik ve profesyonel yardım sürecidir (Kuzgun, 1992) Kendini anlaması, problemlerini çözmesi gerçekçi kararlar alması kapasitesini geliştirmesi çevresine dengeli ve sağlıklı bir uyum yapması ve böylece kendini gerçekleştirmesi için uzaman kişilerce yapılan psikolojik yardımlardır (Koğlu, 1994)

Birey/Kişi Kendini tanıma Tanımlar farklı olsa da, rehberliğin anlamına ilişkin olarak bazı ortak öğelerinin olduğu görülmektedir. Uyum sağlama (Psikolojik) yardım Profesyonel yardım Birey/Kişi Kendini tanıma Çevreyi tanıma Süreç

Rehberlik & Psikolojik Danışma Rehberlik, psikolojik danışmayı da içine alan geniş bir kavramdır Psikolojik danışma, problemli kişi (danışan) ile, onun kişisel problemlerinin çözümüne yardımcı olabilecek uzman/profesyonel kişi (danışman) arasında, yüz yüze yapılan ve karşılıklı etkileşimle gerçekleşen psikolojik yardım ilişkisidir.

Sınıflarda, ders dışı faaliyetlerde, sosyal ilişkilerde, çocuğun sağlıklı bir şekilde büyüyüp gelişmesini sağlamak için yapılan rehberlik etkinliklerinin birçoğu, psikolojik danışma ilişkisinde gereken birebir, yüz yüze etkileşimi gerektirmez.

Okulların yıllık rehberlik planındaki mesleki ve eğitsel birçok etkinlik okuldaki sınıf rehber öğretmenleri ve diğer öğretmenlerin katılımı ve işbirliğiyle gerçekleştirilirken, kişisel ve duygusal problemlerin ele alındığı psikolojik danışma süreci, bu konuda eğitim almış ve uzmanlaşmış okul psikolojik danışmanı (okul rehber öğretmeni) tarafından gerçekleştirilebilmektedir.

REHBERLİĞİN AMACI SONAL AMAÇ Bulunduğu ortamı ve çevreyi tanıma BİREY Kendini anlama ve kabul etme Kendini tanıma Bulunduğu ortamı ve çevreyi tanıma Ben ne yapabilirim? Ne yapmalıyım? KENDİNİ GERÇEKLEŞTİRME SONAL AMAÇ

GELİŞİM ALANLARI ve TEMEL ÖĞRENME İHTİYAÇLARI ÇOCUĞUN TEMEL İHTİYAÇLARI OKUL ÖNCESİ EĞİTİM VE TEMEL EĞİTİMDE BAŞLICA GELİŞİM ALANLARI Kişisel-Sosyal Gelişim Eğitsel Gelişim Mesleki Gelişim YAŞAMAYI ÖĞRENME ÖĞRENMEYİ ÖĞRENME ÇALIŞMAYI ÖĞRENME Kendini kabul Başkalarını anlama ve kabul etme Ailenin değerini anlama ve kabul etme Toplum olgusunu anlama Karar verme, amaç belirleme plan yapma ve yürütme Kendini tehlikelerden koruma ve kişisel güvenliğini sağlama Öğrenme ile ilgili olumlu tutumlar geliştirme Kişisel nitelikleri ile okul etkinlikleri arasındaki ilişkileri keşfetme Öğrenmeyi kolaylaştırıcı beceriler kazanma Karar verme, amaç belirleme, plan yapma ve yürütme Okul-Aile-Toplum arasındaki ilişkileri kavrama İş yaşamı ve çalışmaya ilişkin olumlu tutumlar geliştirme Kişisel nitelikleri ile meslekler /işler arasındaki ilişkileri anlamaya başlama Meslekleri keşfetme Boş zaman etkinlikleri ile ilgili olumlu alışkanlıklar kazanma Birlikte iş yapma/işbirliği Toplum yaşamında çalışmanın önem ve gereğinin farkına varma KENDİNİ GERÇEKLEŞTİRME

Kendini gerçekleştirme, bireyin her yönüyle kapasitelerini sonuna kadar geliştirebilmesi, daha verimli ve mutlu bir düzeye ulaşabilmesidir.

Rogers (1961), kendini gerçekleştirmeyi organizmanın doğal bir eğilimi olarak nitelendirmekte ve onun kendi varlığını sürdürmesi ya da gelişmesi için doğuştan getirdiği bir yetenek olarak açıklamaktadır. Ona göre, insanların tek temel motivasyonel gücü kendini gerçekleştirmedir.

Kendini gerçekleştirme kavramına, “ihtiyaçlar piramidi“ ya da “ihtiyaçlar hiyerarşisi“ olarak bilinen ve yine danışan merkezli yaklaşım içerisinde yer alan Maslow da önemli yer vermiştir. Maslow insan güdülerini bir pramit gibi belirli basamakları olan bir düzen içinde düşünmüştür. Maslow’a göre;

İnsan davranışlarına yön veren ve güdüleyen insanların ihtiyaçlarıdır.

Yaşamak için yeteri kadar yemek ve su bulmak akranlarının saygısını kazanmanın önüne geçer.

Özellikle geleceği kestiremediğimizde ya da politik ve toplumsal istikrar tehdit altında olduğunda bu gereksinim daha belirgin hale gelir.

Bir kişiyi diğer bir kişiye bağlayan, ait olma duygusunu yaratan, saygıyı güçlendiren ve insan fizyolojisini besleyen duygudur.

İnsan, varlığını ebedi, anlamlı, değerli ve saygın kılmak için üretir ve sonucunda da hem maddi hem de manevi başarı elde etmek ister.

Bireyin her yönüyle kapasitelerini sonuna kadar geliştirebilmesi, daha verimli ve mutlu bir düzeye ulaşabilmesidir.

Alt düzeydeki ihtiyaçlar doyuma ulaşınca birey üst düzeydeki güdülere hazır hale gelir. Başka bir ifadeyle, beslenme ve barınma ihtiyaçları giderilmeyen bir öğrenci kendini gerçekleştirme için güdülenemez.

Psikolojik danışma ve rehberlikte öğrencilerin fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçlarının giderilmesinde rehberlik; daha üst düzeydeki ihtiyaçların ve sorunların giderilmesinde psikolojik danışma hizmetlerinden yararlanılır.

Fizyolojik İhtiyaçlar İhtiyaçlar Pramidi / Hiyararşisi Kendini Gerçekleştirme Saygı Sevme PSİKOLOJİK DANIŞMA REHBERLİK Güven Fizyolojik İhtiyaçlar İhtiyaçlar Pramidi / Hiyararşisi

Kendini gerçekleştirmekte olan birey, aslında, psikolojik sağlığı yerinde olan çağdaş insanda bulunması gereken özelliklere sahiptir.

Bu özelliklerden bazıları; Daha yeterli bir kişiliğe sahiptir Kendini ve gerçeği olduğu gibi kabul eder Kendisi ve başkaları hakkında olumlu düşüncelere sahiptir Savunucu değildir Kendine ve başkalarına karşı dürüsttür Sorumluluklarının farkındadır Geçmişten çok geleceğe yöneliktir Değişime ve yeni yaşantılara açıktır Yaratıcıdır Çevresinin farkındadır, sürekli çevresini araştırır ve yeni şeyler dener

PDR HİZMETLERİNİN DAYANDIĞI TEMELLER Psikolojik Temeller Bireysel farklılıklar Bireyin duygusal yönüne verilen önemin artması Kişilik gelişimine verilen önemin artması Sosyolojik Temeller Kültür boşluğu Yabancılaşma Kuşak çatışması Meslek yapısında ve iş yaşamındaki dğeişiklikler Felsefi Temeller (Bireyci ve Toplumcu görüşler)

REHBERLİK İLE İLİŞKİLİ ALANLAR Sosyal Psikoloji Psikoloji Sosyoloji Ekonomi Antropoloji Eğitim Bilimleri

REHBERLİĞİN KAPSAMI Rehberlik hizmetleri, öğrencinin her yönüyle gelişmesini ve böylece kendini gerçekleştirmesini amaçlayan psikolojik yardım hizmetlerini kapsadığı için bu hizmetlerin bir bütünlük içinde verilmesi gereği önem taşır.

Bir okulda ,öğrencilere dönük yapılması gereken rehberlik hizmetlerinden söz edelim. Bu hizmetleri aşağıdaki şekilde şematize edebiliriz.

Şemanın ifade ettiği noktalara dikkat çekelim: Rehberlik hizmetleri bir bütündür,birbirlerini tamamlarlar. Hizmetler birbirlerinin alanını kısmen kapsasa da kendine özgü etkinlikleri de içerir.

Tüm hizmetlerin merkezinde psikolojik danışma yardımı yer alır. Hizmetler arasındaki ilişkiler aynı ağırlıkta ve yoğunlukta olan çok yönlü bir yapıya sahiptir. Şimdi bu hizmetler hakkında kısaca açıklamalar yapalım.

PSİKOLOJİK DANIŞMA Problemli kişi (danışan) ile, onun kişisel problemlerinin çözümüne yardımcı olabilecek uzman/profesyonel kişi (danışman) arasında, yüz yüze yapılan ve karşılıklı etkileşimle gerçekleşen psikolojik yardım ilişkisidir.

Psikolojik danışma bireysel olarak veya grupla yapılabilir. BİREYSEL DANIŞMA:Öznel problemleri olan,başka öğrencilerin yanında öznel dünyasından bahsetmek istemeyen veya böyle bir durumun sakıncalı olabileceği durumlarda tercih edilir. GRUPLA DANIŞMA:Benzer ya da farklı sorunlara sahip öğrenciler arasında etkileşim ortamı oluşturabilme,birbirlerine destek olmaların sağlama açısından tercih edilmektedir

PSİKOLOJİK DAIŞMA SÜRECİNDE TERAPÖTİK İLETİŞİM BECERİLERİ Yapılanma Yakından ilgilenme Konuşmaya açık davet Asgari düzeyde teşvik Duyguların yansıtılması İçeriğin yansıtılması Kişiselleştirme Özetleme Paylaştırma Bağlama

Okullarda Psikolojik Danışma Uygulamaları Özellikle Şu problem Alanlarında Yoğunlaştırabilir Sosyal Fobi Madde Bağımlılığı Şiddet Zorbalık Çekingenlik Saldırganlık Antisosyal Davranışlar Düşük Öz Saygı Akademik Başarısızlık Öfke Çocuk İstismarı Yalnızlık Aile ilişkileri Başkaları ile ilişki kurabilme ve arkadaşlık konusundaki problemler Ö

2.Oryantasyon Hizmeti (Yeni Ortama Alıştırma) Bu hizmet bir okula yeni başlayan öğrencilere ,eğitim yılı başında ,okulu,kurallarını,işleyişini tanıtmak,okul ve o çevrede ihtiyaçlarını nasıl karşılayacakları hakkında bilgi vermek ve böylece yeni girdikleri ortama kısa sürede alışmalarına yardımcı olmak üzere yapılan çalışmalardır.

3.Bireyi Tanıma Hizmeti Öğrencinin gelişimine ve uyumuna yardımcı olabilmek için onu tanımak gereklidir.Bireyi tanımada amaç,bireyin kendini tanıması,kendi özellikleri hakkında bilinçlenmesi,kendini zayıf ve kuvvetli yönleriyle görüp kabul etmesini sağlamaktır.Tanıma hizmetlerinde en önemli görev sınıf öğretmenine düşer. Kuşkusuz tanıma çalışmalarını yürütürken sınıf öğretmeni,okuldaki rehberlik uzmanından yardım alır,bazı tanıma araçlarının hazırlanması ve kullanılmasında onun uzmanlık bilgisinden yararlanır.

4.Bilgi Toplama ve Yayma Hizmeti Öğrencinin gerek duyabileceği her türlü bilgiyi onun yararlanmasına sunmak için yapılan çalışmalardır. Ör: üst eğitim kurumları,üniversiteler ve koşulları,okuldaki ve çevredeki eğitsel ve kültürel etkinlikler vb.

5.Yöneltme ve Yerleştirme Hizmetleri Öğrencinin kendine uygun bir eğitim kurumuna ,branşa,işe ya da mesleğe yönelmesi ve o konuma yerleşmesi için yapılabilecek yardım hizmetleridir.

6.İzleme ve Değerlendirme Hizmeti Yapılan önceki hizmetlerin bir devamı gibi düşünülebilir. Yöneltme ve yerleştirme sürecinin sonucu ne olmuştur? Psikolojik danışma yardımı alan öğrencide bu hizmetin sonucu beklenen değişiklik gerçekleşmiş midir?

7.Müşavirlik (Konsültasyon) Hizmeti Okuldaki rehberlik uzmanının ,öğretmen ve yöneticilerin ortak bir rehberlik anlayışı kazanmaları,bu alanlardaki bilgi ve becerilerini artırmaları için onlara yardımcı olmasıdır. Bir diğer deyişle okuldaki rehberlik uzmanı ile öğrencinin eğitimi ve yetiştirilmesi ile ilgili bir yada daha fazla sayıda kişinin (öğretmen,yönetici,veli…)işbirliği içinde ,öğrencinin gelişmesine yönelik olarak kurdukları yardım ilişkisidir.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ Rehberlik hizmetlerinin temelinde demokratik ve insancıl (hümanist) bir anlayış vardır.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ 2. Rehberlik anlayışı tüm boyutları ile öğrenciyi merkeze alan bir eğitim sistemini öngörür.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ 3. Rehberlik hizmetleri ve öğretim çalışmaları karşılıklı olarak birbirine bağımlıdır.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ 4. Rehberlik hizmetleri uygulanırken öğrenciyle ilişkili kişilerin ortak anlayış ve işbirliğinin olması gerekmektedir.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ 5. Rehberlik hizmeti verilirken öğrencileri her yönüyle tanımak gerekir.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ 6. Rehberlik uygulamaları her okulun amaç ve ihtiyaçlarına uygun olan alanlarda yoğunlaştırılmalıdır.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ 7. Rehberlik hizmetlerinde yararlanmada süreklilik ve gönüllülük esastır.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ 8. Rehberlik hizmetlerinde gizlilik önemlidir.

REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ 9. Rehberlik hizmetleri planlı, programlı, örgütlenmiş biçimde ve profesyonel bir düzeyde sunulmalıdır.

PDR ile ilgili yanlış anlayışların DOĞRUSU Her türlü problemin hemen çözülmesi mümkün değildir. PDR tek yönlü bir süreç değildir. Bireye acıma, bireyi kayırmak bireyin sorunlarını onun yerine çözmek yoktur Bireylerin sadece duygusal yanı ile ilgilenmez PDR bir ders değildir. PDR hizmetleri okuldaki disiplin uygulamalarının bir uzantısı değildir. PDR’de kullanılan teknikler bir amaç değil araçtır. Akıl ve öğüt verilmez, bireyin kendini tanıması ve gerçekleştirmesi hedeflenir.

Bitti…

TEŞEKKÜRLER