Ders Adı: Bilgisayar Donanımına Giriş Ders Kodu: EET264 Ders Adı: Bilgisayar Donanımına Giriş Ders Hocası: Dr. MUSTAFA İLKAN

CHAPTER 12 BİLGİSAYAR EKRANLARI

Bilgisayarın en önemli parçalarından olan monitörler bizim anlayabileceğimiz şekildeki görüntüleri gösteren ünitelerdir. Televizyona benzeyen monitörler yanında ayrıca ince LCD ekranlar da bilgisayarlarla kullanılmaya başladılar. Bir monitör aşağıdaki özellikleri gözönünde tutarak değerlendirilir: Grafik kartı Boyut Görüntü kalitesi Çözünürlük

Şekil 1 Geleneksel monitör ve yeni tür LCD Ekran

12.1 Ekran Kartları (Graphics Card, Display Adapter) Ekran kartları bilgisayardan gelen sayısal bilgiyi insan gözünün görebileceği şekle döndürerek monitörde gösterir. Şekil 2 64 MB belleği olan modern bir ekran kartı

Bilgisayar ekranına çok yakından bakıldığı zaman görüntüyü oluşturan çok küçük noktalar görürsünüz. Bu noktalara Pixel denir ve 256 renkten biri olabilirler. Ekran kartlarının görevi gerekli sinyalleri oluşturarak ekranda noktaların görüntüyü oluşturmasını sağlamaktır.

Ekran kartları aşağıdaki bileşenlerden oluşur: Bellek: Grafik kartının en önemli parçasıdır. Ekrandaki her noktanın hangi renkte olacağı bellekten gelmektedir. Ekran çözünürlüğü yükseldikçe ekran kartının belleğinin de yükseltilmesi gerekir. Modern ekran kartları 32, 64 ve 128 MB gibi kapasitelerde gelebilir. 3 boyutlu oyunlar ve profosyenel tasarımlarla uğraşanlar için ekran belleği çok önemlidir. Bilgisayar Arabirim: Anakartın üstündeki özel yuvaya (AGP Yuvası) takılan ekran kartı, kart üzerindeki belleğe bilgisayardan gelen sinyallere göre bilgiler yükler ve ekranda görüntülerin oluşmasını sağlar.

Monitör Arabirimi: Monitör ya da LCD ekranda oluşan görüntüler kart tarafından bir kablo vasıtası ile monitöre gönderilirler. Grafik İşlemcisi: Ekran kartının beyni olan bu çip, kartın çalışması ile ilgili bütün işlemlerden sorumludur. Grafik BIOS’u : Bilgisayarda anakartın üzerindeki BIOS çipi gibi ekran kartların üzerinde de ekran kartının işlemesi ile ilgili bir BIOS çip bulunur. Sayısal-Analog Dönüştürücü (DAC) Ekran kartı üzerindeki belleklerden gelen dijital bilgiler bu çip tarafından analog bilgilere dönüştürülür ve monitöre gönderilir.

12.2 Çözünürlük (Resolution) Şekil 3 Çözünürlük Standarlarının karşılaştırılması

Çözünürlük ekranda oluşan görüntülerin ne kadar detaylı olacağını belirler. Yüksek çözünürlük daha fazla bilgilerin ekrana iletilebilmesi ve daha net görüntüler demektir. Aşağıdaki tabloda yıllar boyunca geliştirilen çözünürlük standardları gösterilmektedir:

Tablo 1 Çözünürlük Standardları Yıl Standard Açılımı Çözünürlük Renk Sayısı 1981 CGA Colour Graphics Adaptor 640 x 200 160 x 200 16 1984 EGA Enhanced Graphics Adaptor 640 x 350 16 – 64 1987 VGA Video Graphics Array 640 x 480 320 x 200 16-262, 144-256 1990 XGA Extended Graphics Array 800 x 600 1024 x 768 16.7 milyon 65,536 milyon   SXGA Super Extended Graphics Array 1280 x 1024 65,536 milyon UXGA Ultra XGA 1600 x 1200

Tablo 2 Çözünürlüklere göre uygun ekran boyutları (inç olarak)   800x600 1024x768 1152x882 1280x1024 1600x1200 1800x1440 15in UYGUN 17in 19in 21in

12.3 Noktalar Arası Mesafe (Dot Pitch) Ekrandaki noktalar arsındaki mesafe o ekranın destekleyebileceği çözünürlükleri belirler. Örnek: Fiziksel olarak 1280X1024 noktadan oluşan bir ekran en fazla 1280X1024 çözünürlüğü destekler ve bu çözünürlükten daha düşük çözünürlükler de böyle bir ekran tarafından desteklenir (1024X768, 800X600, 640X480).

Şekil 4 Ekrandaki noktalar arasındaki mesafe (Aperture Grill ve Shadow Mask teknolojileri)

12.4 Tazeleme Oranı (Refresh Rate) Ekranda 1 saniyede görüntünün kaç defa değiştiğini Tazeleme oranı belirler. Örnek: Bu oran 72 ise ekrandaki görüntüler 1 saniye boyunca 72 defa değişip tazelenirler. Tazeleme oranı çok önemlidir ve düşük oranlar titreşime sebeb olurlar. Bu da başta ağrılara sebep olur.

16,777,216 (True Color + Alpha Channel) 12.5 Renk Derinliği (Color Depth) Her pixel renginin kaç bit ile ifade edilmesi Renk Derinliğini belirler. Aşağıdaki tablo değişik bit derinliklerinin ne kadar değişik renke olanak verdiklerini gösterir: Bit-Derinliği Renk sayısı 1 2 (monochrome) 2 4 (CGA) 4 16 (EGA) 8 256 (VGA) 16 65,536 (High Color, XGA) 24 16,777,216 (True Color, SVGA) 32 16,777,216 (True Color + Alpha Channel)

12.6 Monitör Çeşitleri 12.6.1 CRT (Cathode Ray Tube) Mönitörler Şekil 5 CRT Mönitör ve iç yapısı Televizyonlardaki CRT teknolojisi kullanılarak üretilen bu çeşit monitörler hala daha bilgisayar piyasasında en çok satılan ekran çeşididirler.

12.6.2 LCD (Liquid Crystal Displays) Ekranlar Şekil 6 LCD Ekranlar

LCD Ekranlar hem çok az yer tutmaları hem de herhangi bir radyasyon yaymadıklarından dolayı artarak kullanılmaya başlamışlardır. Aşağıda LCD ekranların hangi tip CRT Mönitöre denk geldiği gösterilmiştir: LCD Ekran Boyutu CRT Ekran Boyutu Çözünürlük 13.5inç 15inç 800 x 600 14.5inç - 15inç 17inç 1024 x 768