VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER

SİNDİRİM SİSTEMİ

Canlılar enerji ihtiyaçlarını karşılamak için beslenmek zorundadırlar Canlılar enerji ihtiyaçlarını karşılamak için beslenmek zorundadırlar.Dışarıdan aldıkları besinlerin vücutlarının en uç noktasına kadar gidebilmesi için bu besinlerin hücre zarından geçebilecek büyüklükte olması gereklidir. İşte sindirim sistemi burada göreve başlar.

Besinlerin nasıl küçük parçalara ayrıldığını biliyor musunuz?

Dişlerinizle tabi cevap oldukça kolay değil mi? Peki yeni doğmuş bebekler nasıl bu işi başarıyor dersiniz?

Bebeklerin işi tabii ki çok kolay çünkü anne sütü onlar için gerekli tüm besinleri sindirilmesi kolay olacak şekilde içeriyor.Annenin yediği tüm gıdalardaki besin maddeleri sindirilerek kana karışıyor , böylece bebeğin beslenmesi için besleyici değeri çok yüksek anne sütü oluşuyor. Peki ya bizler gıdalardaki yararlı maddeleri nasıl vücudumuza yarar hale getiriyoruz?

Sindirim sistemi sayesinde canlılık olaylarının gerçekleşe bilmesi için , yediğimiz ve içtiğimiz tüm gıdalardaki besinler parçalanarak bize enerji sağlar hale dönüştürülüyor.

Büyük moleküllü besin maddelerinin hücre zarından geçebilecek kadar küçük moleküllere parçalanmasını sağlayan sisteme SİNDİRİM SİSTEMİ DENİR. Canlıda iki çeşit sindirim vardır; Besinlerin çiğnenme ve kas hareketi ile parçalara ayrılmasına MEKANİK SİNDİRİM, Besinlerin enzim adı verilen kimyasal salgılar ile parçalanmasına KİMYASAL SİNDİRİM denir.

BESİNLERİN SİNDİRİM SİSTEMİMİZİN HANGİ BÖLÜMLERİNDE MEKANİK VE KİMYASAL SİNDİRİME UĞRADIĞINI SÖYLEYEBİLİRMİSİNİZ?

SİNDİRİM SİSTEMİMİZİ OLUŞTURAN YAPI VE ORGANLAR AĞIZ; besinlerin mekanik sindirimi ağızda dişlerle birlikte başlar,önemli bir karbonhidrat olan nişastanın sindirimi ağızda tükürük salgısı içindeki enzimle başlar. YUTAK;besinlerin ağızdan yemek borusuna iletilmesini sağlar. YEMEK BORUSU;besinleri yapısında bulunan kaslar sayesinde mideye iletir. MİDE;mekanik sindirim kasılıp gevşeme hareketi ile devam eder ve yerini kimyasal sindirime bırakır.

Kimyasal sindirim ise mide öz suyu içinde bulunan mide asidi ve enzimler tarafından gerçekleştirilir.Böylece besinler parçalanarak hücre zarından geçebilecek büyüklüğe, küçük moleküllere ayrılmış olur.Protein içerikli besinlerin sindirimi midede başlar. İNCE BAĞIRSAK;kimyasal sindirim burada başlar,buraya gelen safra ve pankreas suyu ile yağların ,karbonhidratların ve proteinlerin sindirimi tamamlanır.Besinler ince bağırsakta küçük moleküllere parçalanır.Bu moleküllerin ince bağırsak damarlarından geçmesine GERİ EMİLİM adı verilir.ince bağırsak sindirimin en uzun bölümüdür.

KALIN BAĞIRSAK;kalan son yararlı mineraller burada emilir KALIN BAĞIRSAK;kalan son yararlı mineraller burada emilir.Atık maddeler sindirim sisteminin son bölümü olan anüse gönderilir. KARACİĞER;ürettiği safra salgısı ile büyük yağ parçacıklarını daha küçük parçalara ayırarak ,yağların mekanik sindirimini sağlar.Bağırsakları temizler. PANKREAS;pankreas öz suyunu salgılar.Bu salgı proteinlerin , yağların ve karbonhidratların kimyasal sindirimini gerçekleştiren enzimler içerir. ANÜS;besin atıkları anüs yoluyla vücuttan uzaklaştırılır.

Besin içerikleri ağızda, midede ,ince bağırsakta ve kalın bağırsakta ayrıştırılarak kana karışırlar. Sindirilmiş besinler kana karıştıktan sonra tüm vücuda dağılırlar.Böylece vücudun ihtiyaç duyduğu enerji her bir hücreye ulaşmış olur. Sindirilmeyen besinler ise kana geçemeyip anüsten dışarı atılırlar.

SİNDİRİMDE GÖREVLİ ENZİMLER Ağızda nişastanın sindirilmesinde görevli olan , tükürükte bulunan enzime AMİLAZ denir. Midede protein sentezi gerçekleşir PEPSİN adı verilen enzim sayesinde. İnce bağırsakta protein sentezi TRİPSİN adı verilen enzimle sonlanır.

HANGİ BESİNLER SİNDİRİLMEDEN KANA KARIŞIR? Su , madensel tuzlar ve vitaminler sindirilmeden kana karışırlar.Çünkü bu besinler ,karbonhidrat , protein ve yağlara göre çok daha küçük yapılı moleküllerdir. Bu nedenle daha küçük parçalara ayrılmalarına gerek yoktur.

Sindirimde ; Karbonhidratlar GLİKOZ a Proteinler  AMİNO ASİTLER e Yağlar  YAĞ ASİTLERİ ne Parçalanarak hücre zarından geçebilecek boyuta ulaşırlar.

Peki ya dişlerimiz onlar ile ilgili de biraz bilgiler verelim. Ağızda, KESİCİ , PARÇALAYICI VE ÖĞÜTÜCÜ olmak üzere üç çeşit diş bulunur.

Dişlerin Görevlerine Göre Farklı Yapıları Vardır; 1- Kesici Dişler   Alt ve üst çenedeki ön dişler “Kesici Diş” olarak adlandırılır. Üst çenede genişliği 9-10 mm. olanlar orta kesici; 6-7 mm. olanlar ise üst yan kesicilerdir. Alt orta ve yan kesicilerin genişlikleri  ise 6-7 mm. arasındadır. 2- Kaninler (Köpek Dişleri) “Köpek dişi” ve “göz dişi” adı da verilen kaninler kesici dişlerden sonra gelir, alt ve üst çenede sağlı-sollu birerden dört (4)tanedir. Uçları sivri olup koparmaya yararlar. 3- Azı Dişleri Kaninlerin arkasında, azı dişleri yer alır. Yapı olarak birbirinden farklı olan azı dişleri, her bir yarım çenede, iki küçük azı, üç de büyük azı olmak üzere beşer tane ve bir çenede toplam on (10) tanedir.  Bütün küçük azıların çiğneme ve kenetlenmeye yarayan ikişer tümsekçikleri vardır. Üst çenedeki büyük azıların dörder tümsekçiği; alt çenedeki büyük azıların beşer tümsekçiği vardır. Bu tümsekçiklere “tüberkül” adı verilmektedir. 4- Akıl Dişleri - Üçüncü Büyük Azılar = Yirmi yaş Dişleri Akıl dişleri ayrı bölümde incelenmiştir (yirmi yaş dişleri). Burada, sadece şekillerinin ve kök sayılarının çok değişik olduğunu belirtmekle yetiniyoruz.

YİYECEKLERİ NEDEN SİNDİRİYORUZ? Yaşamsal faaliyetlerimizi gerçekleştirebilmemiz için gerekli olan enerjiyi besinlerden karşılıyoruz. Nedir bu yaşamsal faaliyetler? Hareket etmek,düşünmek,büyümek,onarım ve hastalıkla savaşmak gibi.

SİNDİRİM SİSTEMİNDE GÖRÜLEN HASTALIKLAR Gastrit,mide yanmaları Ülser Gaz şişkinliği Hıçkırık İshal-Kabızlık Karın ağrısı Kusma Reflü Safra kesesi şikayetleridir.

SİNDİRİM SİSTEMİNİN SAĞLIĞI İÇİN; Sağlıklı beslenmek,sıkça lifli besinler tüketmek, Lokmaları ağızda iyice çiğneyip midenin yükünü hafifletmek, Gıdaları temiz ve taze tüketmek, Sigara ve alkol kullanmamak, Yapılan aktiviteler bağırsak faaliyetlerini düzenler ,bu yüzden düzenli spor yapmak, Yaşantımızdan stresi mümkün olduğunca uzak tutmak.

Sağlıklı bir yaşam için dengeli beslenmek bir önceliktir Sağlıklı bir yaşam için dengeli beslenmek bir önceliktir.Bu nedenle ergenlik döneminde sağlıklı beslenme alışkanlığı edinmek ileri yıllar için bir yatırımdır.

Okula gelmeden önce yapılan bir kahvaltıda süt, yumurta ve peynir bulunması güne daha zinde başlanmasını sağlar. Öğle yemeği zamanında yenilen güzel bir yemek,akşama kadar geçireceğiniz süre içinde sizi canlı tutar. Öğün aralarında yiyebileceğiniz meyveler size ihtiyacınız olan vitaminleri verir. Gün içerisinde içeceğiniz yaklaşık 2 litre su metabolizmanızı düzenler. İçmediğiniz bir bardak asitli içecek ile en az 15 tane kesme şekerden kurtulup , karaciğerinizi yormamış olursunuz. İçeceğiniz her bardak ayran kemiklerinizin kalsiyumca daha da zenginleşmesini sağlar,büyüme döneminizde size yardımcı olur.

Çok sıcak ve çok soğuk yiyecekler tüketmemelisiniz. Alkol ve sigaradan kesinlikle uzak durmalısınız. Yemek sırasında ve sonrasında gereğinden fazla su içmemelisiniz. Mümkün olduğunca stresten uzak durmalısınız. Aşırı baharatlı ,yağlı ,tuzlu yiyecekler tüketmemelisiniz. Tüm meyve sebzeleri zamanında yemelisiniz.

TÜM BU ÖĞRENDİKLERİNİ ÇEVRENDEKİLERLE DE PAYLAŞMAYI UNUTMA, HERŞEY SAĞLIKLI BİR YAŞAM İÇİN!