TEVHİD-İ TEDRİSAT KANUNU İMAM HATİPLERİN DOĞUŞU VE İMAM HATİPLERİN DOĞUŞU RAMAZAN YURTSEVEN

Osmanlının son dönemlerinde programları, amaçları ve uyguladıkları yöntemler birbirinden çok farklı okullardan farklı kültür ve duygulara sahip kuşaklar yetişiyordu. Bu durum devam ettiği sürece, ülkede milli birlik ve beraberlik sağlanamazdı. Eğitimdeki bu karmaşaya (mektep-medrese) son vermek, öğretimdeki ikiliği ve geriliği ortadan kaldırmak gerekiyordu.

Zamanla medreselerde şu aksaklıklar ortaya çıktı: Beşik ulemalığı Rüşvet ve iltimas Öğretim programlarındaki aksaklıklar Yersiz-yurtsuz insanlar topluluğu haline gelmesi

Bu karmaşıklığa son vermek için reform hareketi gerekiyordu. Tevhid-i tedrisat

Medrese ve okul kurumlarıyla ikiye bölünmüş olan eğitim sistemini tek bir çatı altında toplamak ve bir müfredat birliği sağlamak amacıyla 3 Mart 1924 günü Mecliste kabul edilen “Tevhid-i Tedrisat Kanunu” Eğitimde birlik ilkesini içeren kanundur. Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile eğitim birliği bir sistem olarak benimsenmiş bulunmaktadır.

Tevhid-i Tedrisat Kanunuyla, “Tüm okullar Maarif Vekaletine bağlanmış ve medreseler kaldırılmıştır. Eğitim laikleştirilmiştir. Eğitim demokratikleştirilmiştir.”

Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun önemli bir hedefi de laik ve parasız eğitimi tüm vatandaşlar için zorunlu hale getirmekti. Bu kanunla tüm eğitim kurumları Maarif Vekaleti'ne bağlandı. Mustafa Kemal bu amacı şöyle açıklıyordu: "Milletimizin, memleketimizin darü'l irfanları (ilim yuvaları) bir olmalıdır."

Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun din görevlisi eğitimini düzenleyen 4 Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun din görevlisi eğitimini düzenleyen 4. maddesi imamlık ve hatiplik gibi dini hizmetlerin görülebilmesi için ayrı okullar açılmasını öngörüyordu.

Madde 4: ”Maarif Vekâleti, yüksek diniyat mütehassısları yetiştirmek üzere Dârülfünunda bir İlâhiyat Fakültesi tesis ve İmamet ve hitabet gibi hidemat-ı diniyyenin ifası vazifesiyle mükellef memurların yetişmesi için de ayrı mektepler küşad edecektir.”

İMAM HATİPLERİN BAŞLANGICI 1912 yılında İslâm dininin yayılmasını sağlayacak ve propagandasını yapabilecek misyoner vaizlerin yetiştirilmesi amacıyla İstanbul’da Medresetü’l-Vaizin, 1913 yılının sonlarına doğru, imam-hatip ve müezzinlerin yetiştirilmesi amacıyla da "Medresetü’l-Eimme ve’l-Hüteba" açılmıştır. Medresetü’l Vaizin savaş yıllarında pek başarılı olamamış ve Medresetü’l-Eimme ve’l-Hüteba ile birleştirilerek "Medresetü’l-İrşad" adını almıştır. Söz konusu bu okullar medreselerin başlangıcı kabul edilebilir. Bu okullar ömürlerini 3 Mart 1924 tarihli Tevhid-i Tedrisat Kanunu’na kadar sürdürmüştür.

1924’te İmam Hatip Mektepleri 29 merkeze açıldı. 4 yıllık ortaöğrenim seviyesinde idi. Bu okulların müdürleri özel bir din eğitimi görmemişlerdi. Daha çok deneyimli eğitimcilerdi ve amaçları Cumhuriyet'e bağlı, aydın din adamları yetiştirmekti. Ders saatlerinin çoğu bilim ve yabancı dil dersleriydi ve dinle ilgili dersler ikinci plandaydı.

Bu okullar: 1925-26 öğretiminde 20’ye, 1926-27 yılında ise 2’ye indirilmişti. 1927-1930 yılları arasında yalnız İstanbul ve Kütahya imam hatip mektepleri faaliyette bulunmuştur.

faaliyet gösterememiştir. 1930’da İmam Hatip Mektepleri kapatılmıştır. 1930-1949 arası imam hatip okulları faaliyet gösterememiştir. Sebebi: Öğrenci azlığı ve İmam-hatiplik ve din alimliğinin istikbâl vaat etmeyen meslekler olduğu ve bunun sonucunda rağbet görmemesi.

1949’a gelindiğinde 10 ay imam hatip kursları açıldı. Bu kurslar: İhtiyaçtan dolayı din adamı yetiştirmek amacıyla açıldı. M.E.B.’ e bağlıydı. Orta okul mezunu askerliğini yapmış kimseler alındı. 1949 sonunda 50 mezun verdi. Daha sonra bu süre 2 yıla çıkarıldı.

1950’lerde İmam Hatip okulları: 1951-1952 döneminde DP’nin seçim vaadi üzerine 7 yıl süreli (4+3) olmak üzere 7 ilde İHO açıldı. (Adana, Ankara, Isparta, İstanbul, Kayseri, Konya ve Maraş.) “Medreselerin kapandığı sırada uyguladığı ders programı ile 1950’den sonra açılan İmam-Hatip Liselerinin ders programları aynıdır .”

BU OKULLARIN SAYISI: 1958 yılında bu okulların sayısı 26'ya, 1969'da 71'e, 1997'de ise 600'e ulaştı. 1962-1963 İsmet İnönü döneminde 7adet İmam Hatip okulu açıldı. 1965-1971 Süleyman Demirel, 46 adet İmam Hatip okulu açtı.

1973–74 öğretim yılında CHP-MSP koalisyonu, İmam Hatip okullarının orta kısımlarını yeniden açtı ve İmam Hatip liselerine bütün üniversitelere giriş imkânı verdi. 1974 yılında 33 tane İmam Hatip okulu açıldı. 1974-1975 Bülent Ecevit, 29 adet İmam Hatip okulu açtı. 1975-1978 Süleyman Demirel, 233 adet İmam Hatip açtı

1963-1964 öğretim yılında İmam Hatip Okulları’na ilk defa parasız yatılı öğrenci alınmaya başladı. 1976’da İmam Hatip liselerine Danıştay kararı ile kız öğrenci alınmaya başladı. “Özellikle İmam-Hatip Liselerine kız öğrenciler de alınmaya başladıktan sonra bunların meslek lisesi olma özelliği kaybolmuş, genel lise haline gelmiştir.”(Ergün, 1995:108-121)

12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra 1985’e kadar yeni İHL açılmadı. 12 Eylül yönetimi tarafından Temel Eğitim Kanunu’nun 32. maddesinde yapılan bir değişiklikle İHL mezunlarının üniversitelerin tüm bölümlerine gidebilmesine olanak tanıdı.

1985’te ilk Anadolu İmam Hatip Lisesi olan Kartal Anadolu İHL açıldı. 1980’lerin sonuna gelindiğinde İHL'ler okul sayısı olarak fazla artmadıysa da öğrenci sayısı bakımından ve -Anadolu İHL’lerin açılmasıyla- nitelik açısından genişledi.

1990'lı yıllarda, İmam Hatip Liseleri eğitsel ve kültürel alanda başarıları ile gündeme gelmeye başladı.

16 Ağustos 1997 tarihinde çıkarılan 4306 sayılı sekiz yıllık kesintisiz öğretim yasası, İHL’lerin ortaokul kısmının kapatılmasına yol açtığı için İHL'ler açısından bir dönüm noktası oldu. Bu yasa ile imam-hatip liseleri 1 yılı hazırlık, 3 yılı normal eğitim olmak üzere 4 yıllık liseler haline gelmiş oldu.

600’e ulaştı. 1950 LERDEN GÜNÜMÜZE İMAM HATIPLER 1951 1961 1970 1980 7 18 101 384 600’e ulaştı. 1997 BUGÜNE KADAR 250.000 CİVARINDA ÖĞRENCİ MEZUN OLMUŞTUR.

KAYNAKÇA; Prof.Dr ERGÜN, Mustafa “Medreseler ve İmam-Hatip Liseleri” İnönü Üniversitesi yay. 2005. 109-121, akt:www.egitim.aku.edu.tr/reform.html Erişim tarihi:17.10.2007) Dr.AYDIN, M.Zeki ”İmam Hatip Liselerinin Dünü Bugünü” Hakses Dergisi,sayı:354, Haz.1994:36-39 TESEV,2004,İmam Hatip Liseleri; Efsaneler ve Gerçekler Raporu, Ruşen Çakır “http://tr.wikipedia.org/wiki/İmam_Hatip_Liseleri_23k,Erişim tarihi:17.10.2007) Prof.Dr. AKYÜZ, Yahya “Türk Eğitim Tarihi” İst. Kültür ünv. Yay. 1997