KAZIM KARABEKİR EĞİTİM FAKÜLTESİ KİMYA EĞİTİMİ ANABİLİM DALI ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ KAZIM KARABEKİR EĞİTİM FAKÜLTESİ KİMYA EĞİTİMİ ANABİLİM DALI ÇÖZÜNÜRLÜK DENGELERİ

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI - I 1.Gazoz,kola vb.içeceklerin şişelerinin üzerindeki yazılarda soğuk içilmesi tavsiye edilir.Bu içeceklerin ısınınca neden tatlarının değiştiğini araştırınız. 2.Balın buzdolabında uzun süre bekletildiğinde şekerlenmesinin nedenini araştırınız.

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI - II 1.Sabun deniz suyunda köpürmez.Buna deniz suyundaki hangi maddelerin neden olduğunu araştırınız. 2.Yağlı boya lekesi sabunlu su ile temizlenemediği halde benzin ,tiner gibi maddelerle çok kolay temizlenir.Bunun nedenini araştırınız.

ÇÖZÜNME OLAYI

ÇÖZÜNME OLAYI Çözünme iki maddenin birbirleri içinde homojen olarak dağılması şeklinde tanımlanır.Çözeltilerin oluşumunda genellikle bir ısı alışverişi olur.Buna çözünme entalpisi denir.

MOLEKÜLER MADDELERDE ÇÖZÜNME Çözünme sırasında çözücü ile çözünenin birbirleri ile homojen olarak karışması için bir çözücü molekülünün çevresindeki çözücü moleküllerinden,çözünen molekülününde çevresindeki çözünen moleküllerinden ayrılması gerekir. Aynı tür moleküllerin birbirinden uzaklaşıp farklı tür moleküllerin arasında bir etkileşim olmasına olanak sağlar.

İYONİK MADDELERDE ÇÖZÜNME İyonlar ayrılırken su moleküllerinin kısmen pozitifleşmiş tarafı CI- iyonları,kısmen negatifleşmiş tarafı ise Na+ iyonları ile etkileşir.İyonların çeşitli etkileşimler sonucunda su ile sarılmasına hidratlaşma denir.

1.Sıvı-katı Çözeltileri 2.Sıvı-Sıvı Çözeltileri 3.Sıvı-Gaz Çözeltileri ÇÖZELTİ TİPLERİ 1.Sıvı-katı Çözeltileri 2.Sıvı-Sıvı Çözeltileri 3.Sıvı-Gaz Çözeltileri

ÇÖZÜNME OLAYINDA DÜZENSİZLİK FAKTÖRÜ

ÇÖZÜNME OLAYINDA DÜZENSİZLİK FAKTÖRÜ Bir maddenin bir sıvıda çözünmesi sınırlıysa o maddenin doymuş, doymamış ve aşırı doymuş çözeltilerini hazırlamak mümkündür. Düzensizlik eğilimi: Mikroskobik düzeyde atom iyon ve moleküllerin olabildiğince dağınık duruma gelme eğilimidir.

SULU ÇÖZELTİLER • Çözücüsü su olan çözeltilere sulu çözeltiler denir. • Su, polar yapılı bir moleküldür.Su molekülündeki kısmi + ve kısmi- yüklerin varlığı elektiksel çekim kuvvetinin oluşmasına neden olur. • Bu yüzden iyonik katılar genellikle suda çözünür.

MOLEKÜL YAPILI MADDELER Çözündüğünde moleküller halinde dağılan maddelerdir. Çözündüğünde iyonlar oluşturabilen molekül yapılı maddeler de suda çözünür. İyonlarına ayrılmayan molekül yapılı maddeler de suda çözünebilir. Böyle olunca çözünen madde ya polar yapıdadır ya da su ile hidrojen bağı oluşturmuştur.

ELEKTROLİT OLMAYAN ÇÖZELTİLER ÇÖZELTİ ÇEŞİTLERİ ELEKTROLİT OLMAYAN ÇÖZELTİLER Elektriği iletmeyen çözeltilerdir. Molekül yapılı maddelerin suda çözünmesiyle oluşan çözeltilerdir. ELEKTROLİT ÇÖZELTİLER Elektriği ileten çözeltilerdir. Suda çözündüğünde iyonlarına ayrılabilen maddelerin sulu çözeltileri elektriği iletir.

ELEKTROLİT ÇEŞİTLERİ Elekrolitler, kuvvetli elektrolit ve zayıf elektrolit olmak üzere ikiye ayrılırlar. Elektriği iyi iletenler kuvvetli elektrolit Elektriği iyi iletmeyenler zayıf elektrolit olarak adlandırılır.

ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİ VE ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

ÇÖZÜNÜRLÜK Çözünürlük çok farklı şekillerde tanımlanabilir.Fakat çözünürlük için maddenin doygun çözeltisi esas alınır.100 ml suda çözünmüş maddenin gr cinsinden kütlesi çözünürlük birimidir.

BAZI ANYONLAR VE BUNLARLA AZ ÇÖZÜNÜR TUZ OLUŞTURAN KATYONLAR Verilen anyonla az çözünen tuz oluşturan katyonlar CO3-2  PO4-3  S-2  OH-  SO4-2  CI- , Br- , I- NH4+ dışındakilerin hepsi NH4+ ile 1A ve 2A grubu katyonlarının dışındakilerin hepsi NH4+ , Sr+2 , Ba+2 ile 1A grubu katyonlarının dışındakilerin hepsi Ba+2 , Sr+2, Ca+2, Pb+2, Hg+, Ag+ Ag+, Cu+, Hg+, Hg+2, Pb+2

BAZI İYONİK KATILARIN 25 oC DEKİ ÇÖZÜNÜRLÜK ÇARPIMLARI BİLEŞİK KÇ BİLEŞİK KÇ   BaCO3 4,9x10-9 PbCO3 7,9x10-14 SrSO4 8x10-7 Ag2SO4 1,4x10-5 Ag3PO4 1,8x10-18 Ca3(PO4)2 1,5x10-32 AI(OH)3 4,8x10-33 Fe(OH)2 4x10-15 CuS 6,5x10-37 Ag2S 8x10-51 CaF2 4x10-11 SrF2 8x10-10 AgCI 1,8x10-10 PbCI2 1,8x10-5 AgBr 5x10-13 PbBr2 5x10-6

ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER 1.Çözücünün Türü 2.Sıcaklığın Etkisi 3.Ortak İyon Etkisi 4.Yabancı Maddelerin Etkisi

ÇÖKELTİ OLUŞUMU VE ÇÖZÜNÜRLÜK TİPLERİ

ÇÖKELTİ OLUŞUMU VE ÇÖZÜNÜRLÜK TİPLERİ •Az çözünen tuzların hepsinde bir denge söz konusudur. •Dengede çözünme ve çökme hızı eşittir. •Çözünürlük dengesinin kurulması,katının suda çözünmesiyle olabileceği gibi,çökelek oluşturacak iyonları içeren iki ayrı çözeltinin karıştırılmasıyla da olabilir.  

ÖRNEĞİN; 0,2 M KCl ve 0,2 M AgNO3 çözeltilerinin karıştırılmasıyla AgCl çökeleğinin oluşumu görülecektir. KCl(suda) + AgNO3(suda) AgCl(k) + KNO3(suda) Tepkimeni net iyon denklemi şöyledir: Ag+(sudda) + Cl-(suda) AgCl(k)

ÇÖZÜNÜRLÜK TİPLERİ Bir çözeltideki iyonların molar derişimlerinin stokiyometrik katsayılara bağlı olarak çarpımına iyonlar çarpımı adı verilir ve Qi ile gösterilir. XnYm(katı) nX+m(suda) + mY-n(suda) Qi =[X+m] n [Y-n] m

Qi = Kç ise denge kurulmuş demektir. Çözelti doygundur Qi = Kç ise denge kurulmuş demektir.Çözelti doygundur.Çözünme ve çökelme hızları eşittir. Qi < Kç ise çözelti doymamıştır.İyon derişimleri denge derişimlerinden küçük olduğu için çökme olmaz. Qi> Kç ise iyon derişimleri denge derişimlerinden büyük olduğu için eşitlik sağlanana kadar iyonlar çökelek oluşturur.

PROBLEM 2x10-4 M’lık 400 ml Cu(NO3)2 çözeltisi ile 5x10-5 M’lık 600 ml (NH4)2S çözeltileri karıştırılıyor.Buna göre; a.Karıştırma sonucunda bir çökme gözlenir mi? b.Çözeltideki Cu+2 ve S-2 iyonlarının mol derişimlerini bulunuz.

SEÇİMLİ ÇÖKTÜRME Laboratuar da çalışırken bazen tepkimeler sırasında birçok iyonun bulunduğu çözeltiler oluşur.Çözeltide olması istenmeyen iyon,çözeltiye ilave edilen bir iyonla çöktürülerek uzaklaştırılır.Bu işleme seçimli çöktürme adı verilir.

KBr(suda) + AgNO3(suda) AgBr(suda) + KNO3 (suda) Yukarıdaki örnekte bir seçimli çöktürme deneyini görüyoruz.

BİZİ İZLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ