ÇOCUK OYUN HAKKI Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 20 Kasım 1989’da kabul edilen Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’de güvence altına alınmıştır. Türkiye, Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’yi imzalamış ve Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 31. maddesi uyarınca çocukların dinlenme, boş zamanlarını değerlendirme, oyun oynama, kültürel, sanatsal etkinliklere katılma haklarını tanımıştır.

ÇOCUK OYUN HAKKI Bugün yasalarla koruma altına alınmış oyun hakkı için dünyada oyun ve çocuk oyun hakkı için çeşitli proje ve programlar yürütülmekte, oyun günleri düzenlenmekte, çocukların aile, okul ve boş zaman etkinlikleri oyuna imkan verecek şekilde tasarlanmaktadır.

OYUN ÇEŞİTLERİ Serbest Oyun Topla Oynanan Oyunlar Geleneksel Oyunlar Çocukların gelişiminde önemli bir yere sahip olan oyun için farklı oyun çeşitleri kategoriler kullanılabilir. Serbest Oyun Topla Oynanan Oyunlar Eğitsel Oyun Geleneksel Oyunlar İç Mekan Oyunları İple Oynanan Oyunlar Teknolojik Oyunlar Hayal Oyunu Yapılandırılmış Oyun Ritim Oyunları Hayal Oyunu Dış Mekan Oyunları Uyarlama Oyunlar Masa Oyunları Rol Yapma Oyunu Keşif Oyun Spor Oyunları Drama Oyun Yaratıcı Oyun

OYUN ÇEŞİTLERİ Çocukların gelişiminde önemli bir yere sahip olan oyun için farklı oyun çeşitleri kategoriler kullanılabilir. Mekana Göre Kategoriler İç Mekan Oyunları Dış Mekan Oyunları Kullanılan Araca Göre Kategoriler Araçlı Oyunlar (Top Oyunları, İp Oyunları vb) Araçsız Oyunlar Kişi Sayısına Göre Oyun Kategorileri Bireysel Oyun Grup Oyunları Deneyime Göre Oyun Kategorileri Sembolik Oyun Yaratıcı Oyun Keşif Oyun Hareketli Oyun Teknolojik Oyun Yönlendirme Çeşitlerine Göre Oyun Yapılandırılmış Oyun Yapılandırılmamış/Serbest Oyun

OYUN ÇEŞİTLERİ Mekana Göre Kategoriler İç Mekan Oyunları: Çocuklara sınıf, ev, salon, oyun odası gibi kapalı mekan oyun etkinlikleri sunan oyunları ifade eder. Örneğin deve-cüce, iç mekanda yapılan ısınma hareketleri vb. Dış Mekan Oyunları: Çocuklara, bahçe, sokak, orman, kamp alanı vb gibi açık hava etkinlikleri sunan oyunları ifade eder. Örneğin top oyunları, saklambaç vb.

OYUN ÇEŞİTLERİ Kullanılan Araca Göre Kategoriler Araçlı/Malzemeli Oyunlar Malzeme gerektiren oyunları ifade eder. Örneğin top, ip, lobut, masa oyunları vb gibi oyun malzemeleriyle oynanan oyunlardır. Araçsız/Malzemesiz Oyunlar Malzeme gerektirmeyen oyunları ifade eder. Örneğin yakalama, saklambaç vb

OYUN ÇEŞİTLERİ Kişi Sayısına Göre Oyun Kategorileri Bireysel Oyun Çocukların kendi kendilerine oyuncaklar veya oyuncaksız, malzemesiz tek başlarına oynamalarına imkan veren oyunları ifade eder. Örneğin rol yapma, oyuncakla oynama vb. Grup Oyunları Çocukların başka oyuncularla oynamasına imkan vererek sosyal gelişimlerini destekleyen oyunları ifade eder. Örneğin saklambaç, spor oyunları vb.

OYUN ÇEŞİTLERİ Deneyimlere Göre Oyun Kategorileri Sembolik Oyun: Çocukların temsili bir sistem geliştirmesi ve ileri düzeyde zihinsel planlama yapmasına imkan veren oyunları ifade eder. Örneğin, oyuncakla oynama, rol yapma, dans ve drama Yaratıcı Oyun: Çocukların etraflarında buldukları malzemeleri kullanarak yaratıcı etkinliklere katılmalarına imkan veren oyunları ifade eder. Örneğin, müzik etkinlikleri, yapım etkinlikleri, resim çizme, boyama, heykel vb. Keşif Oyunu: Çocukların etraflarındakileri keşfetmelerine imkan veren oyunları ifade eder. Örneğin su ve kum oyunları, doğal malzemelerle oynanan oyunlar, doğa etkinlikleri vb. Hareketli Oyunlar: Çocuklara tırmanma, koşma, zıplama vb gibi hareket imkanı tanıyan oyunları ifade eder. Örneğin açık hava etkinlikleri, macera oyunları, spor oyunları vb Teknolojik Oyunlar: Çocuklara dijital ortam imkanlarıyla oyun etkinlikleri sağlayan oyunları ifade eder. Örneğin, bilgisayar ve internet kullanımına imkan veren oyunlar, radyo ve saatleri parçalayıp tekrar birleştirme, film veya fotoğraf çekme, bilgisayar destekli oyunlar

OYUN ÇEŞİTLERİ Yönlendirme Çeşitlerine Göre Oyun Kategorileri Yapılandırılmış Oyun Yetişkinlerin yönlendirmesinde, kuralları ve amaçları önceden belirlenmiş oyunları ifade eder. Örneğin, satranç, matematik, edebiyat, fen bilimleri gibi derslerin pratik edilmesi için tasarlanmış eğitsel oyunlar vb. Yapılandırılmamış/Serbest Oyun: Çocukların, yetişkin yönlendirmesinde olmadan kendi kendilerine ve kendi yönlendirmelerindeki oyunları ifade eder. Örneğin, oyuncakla oynama, koşma, zıplama vb.

OYUN TARTIŞMALARI 1 - Oyunla Eğitim veya Sadece Oyun Oyunun, yetişkinlerin yönlendirmesinde bir etkinliğe dönüşmesi ve eğitsel amaçlar için bir araç olarak kullanılması çocukların gözünde oyunu oyun olarak çıkartıp yetişkinlerin yapmalarını bekledikleri bir göreve dönüştürüyor. Bu eleştiriler oyun literatüründe «oyun bazen sadece oyun» diyerek çocukların yönlendirmesinde oyuna verilen önemin artırılması gerektiği tartışmalarını gündeme getiriyor.

OYUN TARTIŞMALARI 2 – Oyun lüks değil bir ihtiyaç Türkiye’de ve dünyada çocukların hafta içi ve hafta sonu programları eğitim başarılarını artırmak için yetişkinler tarafından programlanmaya başladı. Çoğu zaman eğitim başarısını artırmak için çocuklarının programının yetişkinler tarafından etüd, kurs vb gibi etkinliklerle doldurulması ebeveynlerin gözünde oyunu bir ihtiyaç değil bir lüks haline getirdi.

OYUN TARTIŞMALARI 3 – Oyunda Risk Unsuru Ailelerin aşırı korumacı tutumları, medyaya yansıyan kaçırma ve riskli oyun alanları haberleri ile ebveynler her geçen gün çocuklarını sokağa ve oyun alanlarına salmaya karşı isteksiz hale geliyor. Oyun çalışanları, oyunların içerisinde risk unsurunu barındırmasının çocuğun risk yönetimi gibi pratik hayatta edinmesi gereken bir beceri olduğunu savunuyor. Bu tartışmalar oyun litaratüründe ebeveynlerin aşırı korumacı tutumlarının dengelenmesi ve oyundaki risk unsuruna verilen önemin artırılmasını gündeme getiriyor.